Zvanični podaci crnogorskih institucija od Monstata, preko Fonda za penzijsko-invalidsko osiguranje i Zavoda za zapošljavanje, do Ministarstva rada i socijalnog staranja, pokazuju da je ukupan broj zaposlenih u Crnoj Gori na kraju juna iznosio 188.000, dok je 191.000 onih koji od države dobijaju penziju, ili su u grupi izdržavanih lica prema nekom drugom zakonskom osnovu.
Pritom, kako je svojevremeno potvrdio bivši premijer Milo Đukanović, najveći poslodavac u Crnoj Gori je — država, što znači da je i najveći broj onih koji zapravo rade u birokratiji, odnosno neproizvodnom sektoru.
Ništa manje ne obeshrabruju ni podaci gledano po opštinama. U čak deset njih broj penzionera veći je od ukupnog broja zaposlenih. Najveći broj takvih opština je na sjeveru Crne Gore: Andrijevica, Berane, Kolašin, Mojkovac, Plav, Pljevlja, Plužine i Šavnik. I prijestonica Cetinje spada među opštine u kojima penzioneri imaju brojčanu prevlast nad zaposlenima, ali i drugi po veličini crnogorski grad — Nikšić.
Slučaj grada Nikšića je utoliko možda i najbolji pokazatelj ukupne drame koju realno preživljava Crna Gora. Podsjećanja radi, Nikšić kao nekadašnji industrijski centar bio je kao takav prepoznat i u okvirima bivše Jugoslavije.
Kad se na kraju podvuče crta, ispada da su zaposleni u samo sedam crnogorskih opština većina u odnosu na penzionere, dok jedino Budva zadovoljava uslov da je broj zaposlenih lica trostruko veći od broja penzionera.
Ekonomski analitičar Mladen Bojanić podsjeća da prema teoriji Bizmarkovog modela država optimalno funkcioniše na nivou tri zaposlena na jednog penzionera, ali, kako naglašava, očigledno je da je to u Crnoj Gori drastično poremećeno i da taj sistem više nije održiv u Crnoj Gori, što sve upućuje na potrebu sprovođenja ozbiljnijih reformi.
„Vlast je svjesna toga i oni su još 2006. godine najavili reformu pod motom ’Da ne pita starost đe je bila mladost‘, ali od toga se ništa nije mrdnulo jer su procijenili vjerovatno da im je politički neprofitabilno da rade reformu u ovom periodu, pa su odustali. I naravno sve stvari koje se guraju pod tepih na kraju eskaliraju i postaju jedan ogroman problem za rešavanje. Penziona reforma u Crnoj Gori i dalje čeka i ko god bude bio vlast moraće na drugim osnovama da postavi penzioni sistem“, smatra Bojanić.
Što se tiče podatka da je naročito na sjeveru daleko manji broj zaposlenih nego penzionera, prema Bojanićevom mišljenju to je još jedna potvrda da je sjever Crne Gore u odnosu na ostatak države daleko nerazvijeniji, pa usled manje mogućnosti zaposlenja radno sposobno stanovništvo migrira ka jugu ili Podgorici.
Komentarišući za crnogorske prilike ogroman broj zaposlenih u javnoj upravi, Bojanić smatra da je u tom pogledu napravljena „dupla šteta“ po državu usled paradoksa da je prisutan preveliki broj zaposlenih u opštinama, dok sa druge strane Crna Gora ima neefikasnu opštinsku upravu.
„Sistem sa tim kako trenutno funkcioniše apsolutno nije održiv. Imamo opšte povećanje nezaposlenosti, dok je povećanje zaposlenosti prisutno jedino u javnom sektoru, odnosno neprofitabilnom ili sektoru koji ne donosi novu vrijednost, nego samo zapošljava partijske kadrove, a sve to na kraju smo morali da plaćamo novim zaduživanjem", naglašava naš sagovornik.
Prema Bojanićevom mišljenju, očigledno je da način na koji ekonomija godinama funkcioniše, gdje se dobrim dijelom finansirala iz prodaje postojećih preduzeća i imovine, teško da više može da donese neki veći prihod, pa se drastično ide ka novom zaduženju.
„Sve to ima svoje limite, što će u nekom momentu da izazove ogromne probleme“, upozorava Bojanić.
