Neviđena surovost: FSB objavio dokumenta o zverstvima letonskih kaznenih odreda u Rusiji
CC BY-SA 3.0 / German Federal Archives / Latvian SS Volunteer LegionLetonska dobrovoljačka SS legija na paradi povodom proslave Dana državnosti Letonije, 2. decembar 1943.
Pratite nas
Federalna služba bezbednosti Rusije objavila je arhivski dokument sa kojeg je skinuta oznaka tajnosti o tome kako su članovi letonskih kaznenih odreda koji su služili nacistima, brutalno streljali žene i decu na okupiranim teritorijama Belorusije pre 80 godina tokom Velikog otadžbinskog rata.
Tokom ratnih godina, kolaboracionističke formacije, koje su formirale hitlerovske okupatorske vlasti u Letoniji, istakle su se neviđenom surovošću prema civilima na teritoriji Belorusije, Rusije i Poljske.
Među letonskim kaznenim odredima postojali su takozvani „policijski bataljoni“ – paravojne jedinice koje je nemačka vojna komanda formirala na teritoriji okupirane Letonije od lokalne pomoćne policije, bivših „ajzarga“, dobrovoljaca i mobilisanih.
Svaki bataljon uključivao je okvirno od 500 do 800 ljudi.
Kasnije su pripadnici policijskih bataljona poslužili nacistima kao osnova za formiranje Letonske dobrovoljačke legije SS, zatim 15. i 19. letonske dobrovoljačke divizije SS.
Nemačka komanda aktivno je koristila letonske policijske bataljone za čuvanje getoa i koncentracionih logora, kao i za kaznene operacije protiv civila i partizana.
Tokom 1943-1944. godine Nemci su angažovali letonske policijske bataljone za kontrapartizanske operacije na privremeno okupiranoj teritoriji Beloruske SSR.
Među drugim letonskim kaznenim odredima u Belorusiji je delovao 318. letonski policijski bataljon (komandant-obersturmbanfirer SS Albert Klejnberg).
Nakon poraza nemačkih nacističkih snaga u Belorusiji i baltičkim državama mnogi letonski dobrovoljci SS razbežali su se i pokušali da izbegnu odmazdu. Neki od njih su otišli sa svojim nemačkim gospodarima, a bilo je i onih koji su pozvani na službu u Crvenu armiju.
Jednog od ovih nacističkih poslušnika identifikovali su i pritvorili sovjetski vojni kontraobaveštajci. Službenici u Kontraobaveštajnom odeljenju „Smerš” 20. Odbrambeno-građevinske uprave rezerve Vrhovne komande uhvatili su vojnog građevinara Janisa Apsea, koji je služio u bataljonu letonske policije.
Tokom istrage, Apse je priznao da je za vreme službe u 318. letonskom policijskom bataljonu 1944. godine učestvovao u kaznenim operacijama protiv civila i sovjetskih partizana u Polockoj oblasti BSSR, kao i lično učestvovao u zverskim masakrima nad decom, ženama i starima.
Da potvrdi Apseovo svedočenje, u Belorusiju je poslat operativac iz kontraobaveštajnog odeljenja Smerš, koji je na licu mesta razgovarao sa svedocima zločina letonskih kaznenih snaga.
FSB je objavio kopiju dokumenta koji svedoči o Apseovom hapšenju, kao i zlodelima letonskih kaznenih odreda.
Tokom dejstvovanja kaznene ekspedicije u Driskom regionu uništeno je 177 naselja, 3.260 kuća, više od 15 hiljada ljudi je spaljeno, zverski ubijeno i oterano na prisilan rad u Nemačku, navodi se u dokumentu.
Pored toga, prema dokumentu, u Rosickom seoskom savetu potpuno su uništena naselja, od 3.978 stanovnika ostalo je samo 150 ljudi, a ostali su bili spaljeni i ubijeni. U Vetrinskom regionu bila su uništena 93 naselja, a ubijeno i spaljeno oko 4.500 ljudi.
Tokom ispitivanja 18. februara 1945. godine bivši kaplar Janis Apse svedočio je o svom ličnom učešću u kaznenim aktivnostima.
„U toku mog učešća u istrebljivanjima, ubili smo oko hiljadu partizana, kao i oko hiljadu dece i žena. Tokom krčenja šuma i sela, manje smo ubijali partizane, a najviše smo hvatali žive, a zatim smo ženu i decu odvodili u bunkere, gde su uništeni granatama“, svedočio je Apse.
On je još ispričao da su pripadnici kaznenih odreda, izuzev toga, palili na lomačama, vešali partizane.
„Istrebljenje stanovništva, ali i partizana, naredio je komandant našeg bataljona potpukovnik Klenberg, po nacionalnosti Letonac“, istakao je Apse.
Do danas je utvrđen čitav niz zločina koje su tokom godina Velikog otadžbinskog rata izvršile vojne jedinice koje su ulazile u sastav Letonske legije SS, koji se mogu kvalifikovati kao ratni zločini i zločini protiv čovečnosti.
Pogledajte i: