Odlazak poslednjeg grčkog kralja: Prekretnica za monarhiju u toj zemlji
© AP Photo / Petros Giannakouris
Pratite nas
Smrću poslednjeg grčkog kralja Konstantina Drugog dolazi do prekretnice u priči o grčkom monarhizmu. Poslednji vladar iz dinastije Gliksburg, koji je preminuo u utorak, vladao je svega devet godina, a na zahtev naroda povukao se sa prestola 1973. Delio je rodbinske veze sa Karađorđevićima, kao i sa ruskom carskom porodicom.
Gliksburzi predstavljaju granu Šlezvig-Holštajn-Sonderburg-Gliksburg kraljevske nemačke kuće čiji su predstavnici vladali Danskom, Norveškom, Švedskom, Grčkom, nemačkim državama i Ujedinjenim Kraljevstvom. Sadašnja danska kraljica, norveški kralj, nekadašnja španska kraljica i engleski kralj Čarls Treći svi po očevoj liniji pripadaju Gliksburzima.
Istoričar Čedomir Antić smatra smrt Konstantina Drugog - prekretnicom u sagi o grčkom monarhizmu.
Smrt kralja Konstantina Drugog označava prekretnicu kada je reč o monarhizmu u Grčkoj zato što je on poslednji vladar iz dinastije Gliksburga pod kojima će se u 19. veku uspostaviti ustavnost, demokratija i nacionalno ujedinjenjeGrčke, kaže Antić za Sputnjik.
Istoričar Čedomir Antić
© Sputnik
Ovo ujedinjenje potrajalo je kratko jer već za vreme Velikog rata dolazi do raskola. Većina političara, kao i narod, zagovarali su vojnu neutralnost budući da su bili bliski Centralnim silama. Formirana je revolucionarna vlada koja je zbacila kralja Konstantina Prvog nakon čega su usledile godine preokreta. Smenjivale su se monarhija, republika, diktature i demokratije. U godinama Drugog rata, grčku kraljevsku porodicu zadesila je ista sudbina koja se dogodila mnogim krunisanim glavama.
Kralj Pavle, otac Konstantina Drugog, kao i mnogi drugi, a među njima i jugoslovenski monarh, sklonio se u inostranstvo. Odatle će, za razliku od našeg kralja, biti vraćen, mada verovatno sa većim protivljenjem naroda nego što bi to bilo u Jugoslaviji, a posebno u Srbiji i srpskim zemljama da se vratio Petar Drugi Karađorđević, objašnjava Antić.
Portret kralja Petra Drugog Karađorđevića u Belom dvoru
© Tanjug / SAVA RADOVANOVIC
Nakon završetka Drugog rata i povratka u zemlju, Konstantin završava studije, služi vojsku, učestvuje na Olimpijskim igrama i čak osvaja zlatnu medalju u jedrenju.
Na vlast dolazi 1964. ali već posle tri godine vojna hunta preuzima vlast. Pošto nije naišao na širu podršku, kraljev pokušaj svrgavanja hunte je propao, nakon čega on i njegova porodica beže u inostranstvo. Monarhija je u Grčkoj ukinuta 1973. godine posle održanog drugog uzastopnog referenduma o državnom uređenju. Kralj je izborne rezultate pratio iz dalekog Londona.
To je bio najgori dan mog života. Tada sam dobio svoju prvu sedu dlaku, rekao je kralj Konstantin opisujući svoj odlazak iz Grčke.
Doček Mikisa Teodorakisa na atinskom aerodromu 25. jula 1974. nakon progonstva u koje ga je poslala vojna hunta.
© AFP 2023
Bio je uveren da će se kruna konačno vratiti u Gsa puno optimizma. „Rezultat izbora će mene i moju porodicu vratiti kući“, govorio je tada kralj bez zemlje. Ipak, građani su mu jasno stavili do znanja da ga ne žele i to sa uverljivošću od 70 odsto glasača protiv njegovog povratka.
Veze sa srpskim dvorom
Bivši kralj Grčke Konstantin Drugi i srpski prestolonaslednik Aleksandar Drugi Karađorđević su u bliskom srodstvu. Naime, pradeda srpskog prestolonaslednika Aleksandra, kralj Konstantin Prvi, grčki kralj koji je insistirao na neutralnosti u vreme Prvog svetskog rata, ujedno je i deda od Konstantina Drugog Grčkog.
Prestolonaslednikov deda Aleksandar Grčki i otac od Konstantina Drugog Pavle (Pavlos) bili su kraljevi Grčke. Pavlos je bio pretposlednji kralj Grčke, a Aleksandar je vladao na kraju Prvog svetskog rata. Njegova vladavina bila je kratkog veka pošto je umro posledicom trovanja. U spletu nesretnih i bizarnih okolnosti, ujeo ga je njegov kućni ljubimac – majmun. Budući da lekari nisu na dobar način i brzo reagovali, kralj je umro od posledica infekcije.
Pored ove spone između dveju kraljevskih kuća, tu je naravno i brak između pripadnice Glikzburga knjeginje Olge i kneza Pavla Karađorđevića koji je dedastric prestolonaslednika Aleksandra i koji je bio jedan od članova namesničkog odnosno regentskog veća od 1934. do 1941. godine.
Veze sa ruskim dvorom
Veze grčke krune sa ruskim dvorom vrlo su snažne a nastale su povezivanjem ćerki Aleksandra Drugog i pojedine njegove braće. Nikolaj Prvi, ruski car od 1825. do 1855. godine, imao je mnogo dece i mnoge od njegovih ćerki udale su se na grčki dvor.
Odlazak kralja
Konstantin Drugi preminuo je u 82. godini u atinskoj bolnici. Poslednji grčki kralj će, po odluci grčke Vlade, biti sahranjen kao običan građanin i blizu svojih predaka koji počivaju na porodičnom imanju blizu Atine. Grčke vlasti neće pridavati sahrani na značaju, a od predstavnika vlasti prisutna će biti samo ministarka kulture. Protokol za predstavnike kraljevskih kuća iz inostranstva biće ispoštovan.
