Kako su bugarski fašisti, pa jugoslovenski komunisti utemeljili raskolničku crkvu u Makedoniji
Pratite nas
Stanje koje postoji u crkvi u Severnoj Makedoniji uveliko je posledica bugarske okupacije u Drugom svetskom ratu, ali i nastojanja komunističkih vlasti nekadašnje Makedonije da obezbedi nezavisnost makedonske crkve. Bio je to deo velikog komunističkog plana da se Srpska pravoslavna crkva razbije po republičkim granicama.
VAŽNO OBAVEŠTENJE
Zbog učestalih hakerskih napada i ometanja sajta Sputnjik Srbija i naših kanala na Fejsbuku i Jutjubu, sve vesti pratite i na kanalu Sputnjik Srbija na Telegramu i preko mobilne aplikacije koja radi neometano, a koju možete preuzeti sa ovog linka, a video sadržaj na platformi „Odisi“ (odysee.com), kao i na platformi „Rambl“ (rumble.com).
Ovako kulturolog i stručnjak za verska pitanja prof. dr Jovan Janjić opisuje genezu problema nastalu raskolom iz 1967, kada je Makedonska pravoslavna crkva (MPC) nekanonski proglasila nezavisnost od Srpske pravoslavne crkve (SPC). Ovaj problem kulminirao je poslednjih dana zahvaljujući Vaseljenskoj patrijaršiji, koja je, uprkos tome što je najavljen napredak u pregovorima, priznala postojanje MPC iako nisu dobili tomos za autokefalnost.
Od 1945. do 1967. – pritisak komunista da se stvori MPC
Sa dolaskom bugarskih okupatora, svi episkopi SPC sa teritorije današnje Severne Makedonije, kao i brojno sveštenstvo SPC bili su proterani, kaže Janjić. Bugarska je tada uspostavila svoju crkvenu organizaciju, koja je ostala nakon oslobođenja.
„Nove komunističke vlasti, umesto da vrate episkope i sveštenstvo na njihova ognjišta i katedre, oni zabranjuju povratak. Tako da se na temeljima organizacije uspostavljene pod okupacijom, sada javljaju separatističke težnje za osnivanjem posebne crkvene organizacije“, objašnjava naš sagovornik.
Već 1945. u Skoplju se formira inicijativni odbor sa ciljem da se osnuje zasebna crkvena organizacija. Svi pokušaji srpske crkve da crkveni život vrati u stanje kakvo je bilo do početka II svetskog rata, bili su neuspešni – komunističke vlasti vrše pritisak na SPC da se u tadašnjoj Makedoniji zasnuje posebna crkvena organizacija, dodaje Janjić.
Crkva se odupirala pritiscima, ali s obzirom da su oni bili veliki, SPC je pristala na zahteve koji su mogli da budu prihvaćeni – između ostalog da se episkopi i sveštenici biraju sa teritorije Makedonije. Međutim, ni taj zahtev nije mogao da bude ispunjen jer predloženi kandidati nisu ispunjavali uslove – bili su oženjeni sveštenici i nisu imali fakultetske diplome.
Kada je, nakon smrti patrijarha Vikentija II 1958. izabran patrijarh German, na njega su vršeni još žešći pritisci da se saglasi sa onim što nisu njegovi prethodnici. Sinod je 1959. dao autonomiju.
„Međutim, njihovi zahtevi bili su sve veći, a takođe i pritisci komunističkih vlasti, da MPC postane zasebna crkvena organizacija. Na taj zahtev crkvene vlasti naravno, nisu mogle da pristanu jer bi to značilo razbijanje jedinstva SPC. Takvi zahtevi pojavili bi se i sa drugih strana, a organizacioni i kanonski poredak SPC bio bi urušen“, ističe Janjić.
Pošto je jerarhija u Skoplju, pomognuta vlastima, istrajavala u zahtevima, SPC 1967. prekida liturgijsko jedinstvo sa MPC, od kada traje raskol.
Komunistički projekat – od SPC stvoriti JPC
Jedan od glavnih zahteva komunista bila je autokefalnost za makedonsku crkvu jer su, prema Janjićevim rečima, u tome videli način za podvođenje srpske crkve pod vlast države, da je, pored oduzimanja imovine i ograničavanjem prava i sloboda, dodatno oslabe razbijanjem tako što bi je, poput Jugoslavije, federalizovali.
„Da izbrišu granice eparhija, odnosno da crkva bude podeljena po republičkim granicama. Štaviše, predlagali su da se SPC više ne zove tako, nego da se zove Jugoslovenska pravoslavna crkva“, navodi Janjić.
Što se Makedonije tiče, namere komunista najbolje se vide iz reči Moše Pijade, jednog od glavnih ideologa jugoslovenskih komunista. Prema njegovim rečima, ističe Janjić, odluke II zasedanja AVNOJ-a bile su akt rađanja Makedonije kao samostalne nacionalne i državne jedinice, kao i uvođenje Makedonije u porodicu evropskih i južnoslovenskih naroda. Da bi sve to bilo zaokruženo, bila je potrebna i crkvena samostalnost.
„To je bio cilj komunističkih vlasti na kojima su one insistirale, ne dok nije došlo do raskola 1967, nego nažalost i posle toga, do kraja komunizma. I posle pada komunizma, oni koji su došli na vlast su ne razumevajući kakvi odnosi vladaju u crkvi, insistirali su na tome da se popusti pred zahtevima koji su dolazili iz Skoplja“, veli Janjić.
Danajski dar Carigrada
Kada je reč o MPC nema istorijskog kontinuiteta – njihovo pozivanje na istorijsku Ohridsku arhiepiskopiju, koju je 535. osnovao vizantijski car Justinijan, prema Janjićevim rečima, nema osnova.
„Ona svoj legitimitet i svoje postojanje može crpeti samo posredstvom SPC, jer deluje na njenom kanonskom području i eventualnu autonomiju i eventualnu autokefalnost, ako bi do toga kojim slučajem došlo, može dobiti samo preko SPC. Crkva se rađa u okviru crkve i autonomiju i autokefalnost može eventualno da da majka crkva. Majka crkva na području današnje Severne Makedonije jeste SPC. carigradska patrijaršija tu nema apsolutno nikakva prava“, zaključuje Janjić.
Zbog toga je, kako kaže, uveren da je priznanje Carigradske patrijaršije mrtvo slovo na papiru, odnosno, danajski dar.
