Ruske jedinice mornaričke pešadije predstavljaju udarnu pesnicu prvog ešelona Oružanih snaga Ruske Federacije. Izuzetno dobro obučene i opremljene, tehnički i formacijski vrlo razvijene, s bogatom ratničkom prošlošću i ogromnim vojničkim iskustvom, svoje borbene kvalitete dokazuju i danas.
Savremena ruska mornarička pešadija predstavlja rod vojske duge i bogate vojničke i ratničke tradicije. Njeni koreni sežu u sredinu XVII veka, kad je na gornjem toku Dvine započela izgradnja flotile namenjene prevozu strelaca.
Ruska mornarička pešadija oblikovala se na prelazu XVII i XVIII veka, u vreme nastojanja Petra Velikog da omogući Rusiji izlaz na Baltičko i Azovsko more. Datumom njenog osnivanja smatra se 16/27. novembar 1705. godine, kada je posebnim carskim ukazom obrazovan poseban mornarički puk. Ona je rasformirana 1811, ali je početkom Prvog svetskog rata počela ponovo da se formira, da bi do početka Oktobarske revolucije učestvovala u brojnim okršajima na morima i priobaljima.
Sovjetski period
Prekretnicu u razvoju ruskih mornaričko-desantnih snaga predstavljao je početak Drugog svetskog rata. U prvim danima Velikog otadžbinskog rata Crvena armija je raspolagala s relativno skromnim snagama mornaričke pešadije. Radilo se o 1. samostalnoj brigadi mornaričke pešadije Baltičke flote, koja je nepunih godinu dana ranije formirana u Kronštatu, s jedinicama dislociranim u Viborgu, Talinu i na ostrvima Finskog zaliva i jednom samostalnom četom u sastavu Pinske flotile. Ubrzo po otpočinjanju rata započelo je i obrazovanje novih brigada i samostalnih bataljona i odreda mornaričke pešadije.
Pretpostavlja se da je kroz taj rod vojske prošlo više od 100.000 ljudi, koji su se borili na različitim poprištima Drugog svetskog rata. Izuzetno borbeni i efikasni, nazvani od svojih protivnika „crna smrt”, sovjetski mornarički pešadinci nisu iskazali požrtvovanost samo prilikom odbrane Lenjingrada, Kerča, Sevastopolja i Odese već i tokom ogorčenih borbi za Moskvu i Staljingrad, kao i na mnogim drugim mestima gde je situacija na frontu zahtevala upotrebu mornaričke pešadije na kopnu.
Krunu započetog procesa označilo je stvaranje 55. divizije mornaričke pešadije u sastavu Tihookenske flote, kao najsnažnije jedinice obnovljenog roda Sovjetske armije. Neposredno po ponovnom formiranju, jedinice tog roda vojske ukrcane su na brodove Sredozemne eskadre i bile angažovane na Bliskom istoku tokom arapsko-izraelskog sukoba 1967. godine.
Brzo su uočeni i nedostaci postojeće organizacione šeme, pa je krajem sedamdesetih godina započeo proces njihovog ukrupnjivanja obrazovanjem samostalnih brigada mornaričke pešadije. U isto vreme postavljena je i organizacijsko-formacijska osnova brigada mornaričke pešadije, koja je podrazumevala tri samostalna bataljona mornaričke pešadije, od kojih je jedan bio u potpunosti popunjen tokom mirnodopskog perioda, po jedan samostalni izviđački, tenkovski i desantno-jurišni bataljon uz samostalne divizione – samohodni artiljerijski, raketni artiljerijski, protivoklopni i artiljerijsko-raketni PVO.
U to vreme definisani su i zadaci mornaričkopešadijskih sastava, koji su obuhvatali izvođenje mornaričkih desanata taktičkog nivoa u cilju izvršenja samostalnih zadataka ili u sadejstvu s kopnenim snagama, korišćenje mornaričke pešadije kao prvog ešelona prilikom iskrcavanja desanata operativnog nivoa i odbranu mesta baziranja flote od eventualnog pomorskog i vazdušnog desanta, kao i sadejstvo s jedinicama kopnene vojske u vođenju protivdesantne borbe. Neposredno pred raspad Sovjetskog Saveza započeo je proces jačanja te komponente sovjetskih oružanih snaga pridruživanjem četiri motostreljačke divizije preimenovane u divizije obalske odbrane i više artiljerijskih pukova mornaričkoj pešadiji.
Savremena organizacija
Posle raspada Sovjetskog Saveza Ruska Federacija uspela je da u sastavu svojih oružanih snaga zadrži gotovo sve postojeće jedinice mornaričke pešadije. Konstantne reorganizacije i preformiranja usled teških ekonomskih prilika i izmenjenog bezbednosnog okruženja predstavljali su stalne pratioce razvoja tog roda vojske tokom prvog postsovjetskog perioda.
Posle niza intenzivnih promena došlo se do savremene organizacije ruske mornaričke pešadije, koja je u osnovi naslonjena na bogate sovjetske tradicije. U novim uslovima mornarička pešadija je zamišljena kao rod vojske koji je namenjen i specijalno pripremljen za izvođenje pomorskih desanata, kao i za odbranu pomorskih baza, važnih tačaka u priobalju i objekata na obali.
Njene jedinice mogu da dejstvuju samostalno tokom izvođenja borbenih dejstava u cilju zauzimanja mesta baziranja protivničkih pomorskih snaga i pojedinih delova obale pod kontrolom protivnika. U slučaju da osnovnu snagu desanta čine jedinice kopnene vojske, mornaričke pešadijske jedinice zamišljene su kao prethodnica koja ima zadatak da zauzme važne tačke na obali i omogući bezbedno desantiranje glavnine određenih snaga desanta. Zbog toga u svom naoružanju imaju plivajuću borbenu tehniku, kao i prenosne raketne sisteme namenjene za vođenje protivoklopne i protivvazdušne borbe.
Za desantiranje jedinica mornaričke pešadije namenjeni su posebno konstruisani desantni čamci i brodovi, kao i helikopteri koji baziraju na brodovima ili na kopnu, uz neophodnu vatrenu podršku iz vazduha i s brodova. Za savladavanje manjih destinacija na vodi mogu se koristiti i plivajuća motorna vozila, kao i oklopni transporteri. Mladi oficiri za potrebe jedinica mornaričke pešadije školuju se u Dalekoistočnom opštevojnom višem učilištu u Blagovešćensku, Rjazanjskom višem desantnom učilištu u Rjazanju i Mihajlovskoj artiljerijskoj akademiji u Sankt Peterburgu.
Uprkos nepovoljnim političkim i ekonomskim okolnostima, ruski generalštab i komanda ratne mornarice nastojali su da sačuvaju osnovnu snagu mornaričke pešadije, trudeći se da se nepovoljni uticaji u što je moguće manjoj meri odraze na njenu operativnu i manevarsku sposobnost.
Baltička, Crnomorska i Severna flota
Početkom novog veka, na osnovama novih reformi i sveopšteg jačanja ruske vojne moći, ojačana je i uloga mornaričke pešadije u ruskim oružanim snagama. U Baltičkoj floti zadržana je 336. samostalna brigada mornaričke pešadije, izmenjenog formacijskog sastava.
Brigada bazira u Baltijsku i pored štaba, samostalnih četa snajperista, vezista i inžinjeraca, desantno-jurišne, plamenobacačke i sanitetske čete, čete tehničke podrške i komandnog voda, u svom sastavu ima bateriju protivoklopnih vođenih raketa, dva samostalna bataljona mornaričke pešadije, izviđački bataljon, desantno-jurišni bataljon, dva samohodna artiljerijska diviziona i jedan artiljerijsko-raketni divizion PVO. Dva kombinovana bataljona te brigade učestvovala su u leto 1995. u Prvom čečenskom ratu.
U sastavu Crnomorske flote očuvana je 810. samostalna brigada mornaričke pešadije – jedinica bogate tradicije, s ogromnim iskustvom vezanim za operacije na Bliskom istoku tokom Hladnog rata. U postsovjetskom periodu brigada je učestvovala u ratu u Čečeniji 1999, gde se posebno istakla jedna njena desantno-jurišna četa, koja je izgubila svojih osam boraca.
Od jeseni 2015. njene jedinice su angažovane i na različitim borbenim i neborbenim zadacima u Siriji, u kojima je stradalo nekoliko vojnika te brigade. Prema zvaničnim podacima, pripadnici 810. brigade imali su „važnu ulogu u cilju očuvanja bezbednosti pri prisajedinjenju Krima Rusiji”.
Glavninu brigade koja bazira na Krimu, pored štaba, čine izviđački bataljon, bataljon za materijalnu podršku, samostalne čete veze, inženjerije i snajperista, čete plamenobacača, remontne čete, čete desantnih sredstava, baterije protivoklopnih vođenih raketa, samostalni desantno-jurišni bataljon, samostalni bataljon mornaričke pešadije, samohodni artiljerijski divizion i artiljerijsko-raketni divizion PVO. U sastavu brigade nalazi se još jedan samostalni bataljon mornaričke pešadije, koji bazira u Temrjuku na Azovskom moru.
Severna flota takođe ima svoju jedinicu mornaričke pešadije – reformisanu 61. samostalnu brigadu, raspoređenu na prostoru Murmanske oblasti, koja je posle niza neuspelih reorganizacija i učešća u oba rata u Čečeniji sadašnji oblik dobila 2014. godine. Njena formacijska struktura se u pojedinim segmentima razlikuje u odnosu na druge brigade mornaričke pešadije.
Nju čine štab, tri bataljona mornaričke pešadije, od kojih su dva u potpunosti kompletirana i profesionalizovana, desantno-jurišni bataljon, izviđački bataljon, dva samohodna artiljerijska diviziona, samostalni artiljerijsko-raketni divizion PVO i pomorski inžinjerijski bataljon.
Tihookeanska flota
Najbrojnije ruske jedinice pomorske pešadije nalaze se u sastavu Tihookeanske flote. Nastale su uglavnom na bazi nekadašnje 55. divizije, koja je imala bogatu tradiciju učešća u sovjetskim pomorskim operacijama na prostoru Tihog i Indijskog okeana, pružanju pomoći oružanim snagama NDR Jemena i sprovođenju zajedničkih vežbi s jedinicama vijetnamske i etiopske armije. Posle raspada Sovjetskog Saveza jedinice te divizije imale su tokom Prvog čečenskog rata 1995. vidno učešće u borbama.
Čitav niz reorganizacija devedesetih godina, praćen postepenim ukidanjem pojedinih jedinica, doveo je do rasformiranja divizije krajem 2009. godine. Na osnovu njenog 165. puka obrazovana je 155. samostalna brigada mornaričke pešadije, s mestima baziranja u Vladivostoku i naselju Slavjanka Primorskog kraja.
S obzirom na osobenosti nastanka i specifičnu namenu, organizacijsko-formacijska struktura te brigade bitno se razlikuje od ostalih brigada tog tipa. U njenom sastavu su uz štab, bataljon mornaričke pešadije, desantno-jurišni bataljon, tenkovski bataljon, samohodni artiljerijski divizion, artiljerijsko-raketni divizion PVO, baterija višecevnih bacača raketa, izviđačka četa, četa veze, inžinjerijska, remontna i plamenobacačka četa, četa desantnih sredstava, bataljon za materijalnu podršku, baterija protivoklopnih vođenih raketa, vod ABHO, komandni vod načelnika artiljerije i komandni vod. Njene jedinice su već duže vreme angažovane u Siriji, prvenstveno na zadacima zaštite ruskih vazduhoplovnih snaga.
Tihookeanska flota raspolaže još jednom brigadom mornaričke pešadije – 40. samostalnom brigadom, obrazovanom 2013. od dotadašnjeg samostalnog 3. puka mornaričke pešadije, koji je bazirao na Kamčatki. Specifična namena brigade je uslovila njenu organizacijsku strukturu, koja se dobrim delom poklapa s organizacijom 155. brigade. Brigadu, uz štab, čine po jedan mornaričko-pešadijski, izviđački i desantno-jurišni bataljon, po jedan samohodni artiljerijski i artiljerijsko-raketni divizion PVO, bataljon za materijalnu podršku, tenkovska četa, baterija višecevnih bacača raketa, po jedna inžinjerijska, plamenobacačka i remontna četa, četa veze, četa desantnih sredstava, baterija protivtenkovskih vođenih raketa, vod ABHO, komandni vod, izviđački vod načelnika artiljerije i četa bespilotnih letelica.
Kaspijska flota
Jedinice mornaričke pešadije nalaze se i u sastavu Kaspijske flotile. Na bazi postojećeg samostalnog bataljona mornaričke pešadije u gradu Kaspijsk u Dagestanu 2000. obrazovana je 77. samostalna brigada mornaričke pešadije. U vreme postojanja brigada uspešno je izvršila više zadataka na planu izvođenja protivterorističkih operacija na području Severnog Kavkaza, kao i u planinskom delu Dagestana. Usled nove reorganizacije brigada je rasformirana 2008. godine.
Od njenih jedinica na području Kaspijskog jezera obrazovana su dva samostalna bataljona mornaričke pešadije u Kaspijsku i Astrahanu, koji su ponovo objedinjeni krajem 2018. u okviru novoformiranog 177. puka mornaričke pešadije. Takođe, tokom poslednjeg talasa reformi ruskih oružanih snaga 2011. rasformiran je 1643. samostalni bataljon mornaričke pešadije, koji je bio zadužen za obezbeđenje Glavnog štaba ruske mornarice u Moskvi. Radilo se o jednoj od najstarijih jedinica te vrste u ruskoj mornarici.
Ruske jedinice mornaričke pešadije predstavljaju udarnu pesnicu prvog ešelona Oružanih snaga Ruske Federacije. Izuzetno dobro obučene i opremljene, tehnički i formacijski vrlo razvijene, s bogatom ratničkom prošlošću i ogromnim vojničkim iskustvom, svoje borbene kvalitete danas dokazuju u lokalnim konfliktima u kojima učestvuje Rusija.
Pročitajte i:
