Početak rada Transanadolijskog gasovoda (TANAP) koji će dopremati prirodni gas iz Azerbejdžana preko Gruzije i Turske do Evrope, za Crnu Goru znači korak bliže u pravcu gasifikacije države i mogućnosti približavanja značajnom tržištu gasa, kažu u Ministarstvu ekonomije te zemlje.
Planirano je, naime, da jedan krak TANAP-a, Jadransko-jonski gasovod (IAP), u dužini od 511 kilometara prođe kroz Albaniju, Hrvatsku, Crnu Goru i BiH, što nadležni smatraju najrealnijom opcijom za gasifikaciju Crne Gore.
„S obzirom na to da je energetika jedan od stubova razvoja Crne Gore, realizacija projekta IAP će imati veliki doprinos stabilnosti i diversifikaciji energetskih izvora. Kroz razvoj ovog projekta, Crna Gora će, sa susjednim zemljama, biti svojevrsni most između Kaspijskog regiona i Zapadne Evrope“, istakao je državni sekretar u Ministarstvu Ekonomije Nikola Vujović.
Da Crna Gora ozbiljno računa da će realizacijom projekta TANAP biti omogućena gasifikacija regiona, kao i „otvorena mogućnost za plasman sopstvenog gasa“ potvrđuje i prisustvo ministarke ekonomije Dragice Sekulić na svečanosti organizovanoj povodom puštanja u rad gasovoda TANAP u turskom gradu Eskišehiru, koji su otvorili predjsednik Turske Redžep Tajip Erdogan i Azerbejdžana Ilham Alijev.
Takođe, u okviru ovog projekta, Ministarstvo ekonomije Crne Gore intenziviralo je u prethodnom periodu saradnju sa Ministarstvom za infrastrukturu i energetiku Republike Albanije, a već je pripremljena i zajednička aplikacija za izradu projekta Jadransko-jonskog gasovoda(IAP) za Crnu Goru i Albaniju, za šta je odobren grant u iznosu od 2,5 miliona evra.
Inače, krak Jadransko-jonskog gasovoda koji je zamišljen da prođe kroz Crnu Goru kao dio glavnog Transanadolijskog gasovoda TANAP vrijednog 7,2 milijarde evra i dugačkog 1.850 kilometara, mnogi analitičari posmatraju dijelom šire bitke Rusije i Zapada za gasne koridore na Balkanu. Kako je ranije ocijenila američka agencija AFP, projekat Transjadranski gasovod (TAP) koji podržava EU, trebalo bi da azerbejdžanski gas dopremi preko Turske, Grčke i Albanije, i preko Jadranskog mora do Italije, dok bi prve isporuke trebalo da krenu 2020. godine.
Priča o gasu iz Azerbejdžana, koji bi trebalo da dobije i Crna Gora, nije zapravo ništa novo, kaže za Sputnjik analitičar Aleksandar Aleksić.
„Ona je dio anglo-američkog koncepta neprirodnog i ekonomski neopravdanog pokrivanja energetskih deficita u Evropi. Gasno nalazište Šah Deniz u Azerbejdžanu ima proizvodnju od svega 16,7 milijardi kubnih metara, što jedva čini pet odsto potreba EU. Godinama je rusko-evropski projekat ’Južni tok‘ rušen anglo-američkim projektom Nabuko na čijem čelu je bio ’Britiš petroleum‘, kao kompanija koja ima pravo eksploatacije nalazišta Šah Deniz“, precizira Aleksić.
Crveni alarm u Londonu i Vašingtonu
Kad je reč o potencijalnim gasnim rutama na Balkanu, Aleksić naglašava da je „bitka za gasne koridore jedna je od najvažnijih u ekonomskim ratovima koji bijesne širom planete“. On u prilog tome podsjeća na ključni događaj koji se zbio 11. marta 2011. godine kada se dogodila nuklearna katastrofa u Fukušimi, što je pogotovo na evropskom kontinentu uzrokovalo nekoliko „tektonskih političkih promjena“.
Naš sagovornik precizira da je Njemačka te iste godine „ogromnom većinom poslanika Bundestaga 1. jula 2011.(513 —za i 79- protiv), donijela odluku o hitnom potpunom zatvaranju osam zastarelih nuklearnih reaktora, koji su isključeni u martu odmah nakon havarije u Japanu, dok je ista odluka predviđala da će preostalih devet reaktora biti ugašeno do 2022. godine“. Ipak, odluka Berlina da se energetski deficit koji bi se pojavio 2022. godine riješi strateškim partnerstvom Njemačke sa Rusijom, koji je u prvoj fazi značio izgradnju ’Sjevernog toka 2‘, prema Aleksićevim riječima, označila je crveni alarm u Londonu i Vašingtonu.
„U tom momentu je ’Sjeverni tok 1‘ uredno snabdijevao tržište sjeverne Evrope gasom iz Rusije, a ’Južni tok‘ bio na pragu realizacije. Sve važne regionalne odluke u zemljama kojima je trebala da prođe infrastruktura Južnog toka su već bile donesene. Ovi događaji su označili uzbunu u Vašingtonu i Londonu. Pojavila se prijetnja da Evropa može ući u fazu emancipacije od anglo-američkog uticaja i proces oslobođenja. Džordž Fridman, šef američke geopolitičke institucije ’Stratfor‘, potpuno otvoreno voli saopštiti ono što su bili i glavni razlozi za dva velika svjetska rata: „Razlog najvećeg američkog straha je objedinjavanje tehnologije evropskog poluostrva sa prirodnim resursima Rusije. To bi stvorilo silu koja bi bila u stanju da izazove američku supremaciju. To je bilo ono oko čega se vrtio kompletan 20. vijek“, navodi Aleksić.
Amerika gura Evropu u energetsku nestabilnost
Komentarišući projekat TANAP, naš sagovornik ocjenjuje da, od Nabuko projekta koji je propao, preko besmislene priče o američkim kontejnerskim isporukama tečnog gasa Evropi, do preskupe eksploatacije naftnih škriljaca, sada se vraćamo na početnu poziciju.
„Amerika je time sebi i svom uticaju kupila vrijeme, dok je Evropu gurnula u energetsku nestabilnost, a haos dodatno pojačala seobom naroda. Za još neko vrijeme obezbijedila je kontrolu energetske politike Evrope, iako je i sam Azerbejdžan zbor rasta sopstvene ekonomije ušao u potrebu uvoza gasa iz Rusije još od 2015. godine. Priča o gasu iz Azerbejdžana pojačana je nakon Putinove posjete Beču i dogovora sa Austrijom o tome da ta zemlja postane glavni transportni centar snabdijevanja Evrope gasom. Panika na zapadu je logična posebno nakon izjave austrijskog predsjednika prije desetak dana na pres konferenciji u Beču nakon susreta sa Putinom: „Dok američki političari optužuju Evropu da su zavisni od ruskog gasa, zaboravljaju da je američki tečni gas dva ili tri puta skuplji od ruskog gasa. U takvim okolnostima nema smisla u čisto ekonomskom smislu da se ruski gas zamijeni američkim“, uveren je Aleksić.
Na sceni je, kako zaključuje naš sagovornik, već viđena priča samo drugačije upakovana, i to „isključivo kao politička šargarepa na štapu namijenjena jugu Evrope“. „Ozbiljne zemlje Evrope znaju da isplativa i ekonomski opravdana alternativa ruskom snabdijevanju prosto nije moguća. Zato će ’Sjeverni tok 2‘ otpočeti sa radom 2019. godine, dok je izvršni direktor Gasproma Aleksej Miler zvanično saopštio da Rusija već može ući u realizaciju projekta ’Sjeverni tok 3‘, ukoliko tržišne potrebe to budu diktirale“, ističe Aleksić.
