Zemlje poput Britanije i Francuske, uprkos zahlađenju na relaciji Rusije i Zapada, drže do tradicije, pa je tako prvi čovjek Forin ofisa Bors Džonson tokom posjete Moskvi više puta naglasio da diplomatski odnosi Londona i Moskve traju 450 godina. Francuski predsednik Emanuel Makron nije propustio da ljetos pozove u goste ruskog predsednika Vladimira Putina kako bi svečano obilježili 300 godina od uspostavljanja diplomatskih odnosa Rusije i Francuske.
Da su u Parizu zaista vodili računa o detaljima, govori i podatak da je francuska strana naročito insistirala da se sastanak održi u Versajskoj palati, u kojoj je prije trista godina boravio lično ruski car Petar Veliki, što je ujedno označilo i početak francusko-ruskih odnosa.
Međutim, dok Francuska i Britanija tako pokazuju da čak i u uslovima kada postoje brojna neslaganja sa Moskvom poštuju zajedničku istoriju, u Crnoj Gori je 300 godina uspostavljanja diplomatskih odnosa sa Rusijom prošlo neopaženo i uz nikad gore odnose između dvije zemlje.
Podsjećanja radi, Crna Gora je takođe poput Francuske uspostavila diplomatske veze sa Rusijom za vrijeme vladavine Petra Velikog, kada je taj ruski car odlučio da reformiše u to vrijeme feudalnu i po mnogo čemu zaostalu Rusiju i otvori je ka Evropi i svijetu.
Upravo u to doba jedna od najznačajnijih figura na dvoru Petra Velikog bio je Srbin, grof Sava Vladislavić Raguzinski, o kojem se danas ipak malo zna i pored sporadičnog pominjanja da se radi o čovjeku koji je Rusiji prvi podario obavještajnu službu u inostranstvu, razgraničenje sa Kinom, i da je jednom prilikom kao poklon za ruskog imperatora Petra na tržnici u Carigradu kupio malog osmogodišnjeg Etiopljanina, za kojeg će sudbina kasnije odrediti da bude djed po majci najvećeg ruskog pjesnika Aleksandra Puškina.
Naravno, ni Puškin ne bi bio to što jeste da nije kasnije i sam kao motiv izabrao životnu priču svog djeda u čuvenom romanu o „Arapinu Petra Velikog“.
No, da se vratimo priči o Rusiji i Crnoj Gori, što ujedno predstavlja i prvi dodir Rusije i pravoslavnih naroda sa Balkana, a čemu je, po svemu sudeći, najviše doprinio grof Sava Vladislavić, vispreni diplomata koji je među prvima probudio svijest o važnosti takozvanog „istočnog pitanja“ na ruskom dvoru, makar kada je riječ o krugovima bliskim caru.
Prema pisanju Jovana Dučića, koji je očigledno bio veoma ponosan na svoga zemljaka, Hercegovca Savu Vladislavića, Sava je lično bio prijatelj sa glavnim ljudima na Balkanu, i to prije svega sa mladim crnogorskim knezom, vladikom Danilom, „vrlo smjelim i ratobornim čovjekom“, što je Vladislavić naročito uzeo u obzir u svojim budućim kombinacijama koje su imale za cilj oslobođenje balkanskih hrišćana i konačno protjerivanje Turaka iz Evrope.
Upravo taj vladika Danilo, prvi član buduće dinastije Petrović Njegoš, kojeg će kasnije vladika Rade veličanstveno opjevati u svom „Gorskom vijencu“, dovešće Crnu Goru prvi put u vezu sa Rusijom, na način što je Vladislavić uz carevo odobrenje u najkraćem roku našao ljude i sredstva da iz Moskve inspiriše ustanak Crne Gore i Hercegovine.
Vladislavić je, naime, pozvao u to vrijeme uglednog srpskog plemića Mihaila Miloradovića i izdao mu naredbu da ode kod vladike Danila na Cetinje i pomogne mu u dizanju ustanka crnogorskih i hercegovačkih plemena, sa namjerom da im se potencijalno priključe i albanska hrišćanska plemena.
U proljeće 1711. godine ustanak se zaista i dogodio, i nakon početnih uspjeha i u trenutku kada su se vladika Danilo i pukovnik Miloradović nadali pozitivnom ishodu i zaključivanju mira sa Turcima, koji bi oni diktirali, od ruskog cara Petra nakon nepovoljnog ishoda u bici sa Turskom na Prutu, stigla je preporuka da Crnogorci ipak zaključe mir sa Turcima, čime je ovaj prvi ustanak Crnogoraca i Brđana bio neslavno završen.
Iako je nakon ovako negativnog razvoja događaja Crna Gora bila predmet odmazde od strane Turske, sam ustanak je ipak imao jednu neospornu zaslugu — to je suštinski, kako Dučić zaključuje, „bio prvi dodir pravoslavnog srpskog naroda sa moćnom pravoslavnom i slovenskom Rusijom, a naročito prvi dodir Crne Gore sa ruskim carem“.
Za hrišćanske narode sa Balkana to je značilo da oni nisu više prepušteni sami sebi, a za samu Crnu Goru da ona ubuduće pred Turskom i Venecijom postaje „izvjesni političkim faktor na Jadranu, zbog čega se i prema njoj dalje postupalo sa puno više obzira“.
Tako je počela priča o diplomatskim i svim drugim mogućim odnosima Rusije i Crne Gore — odnos između najveće i najmanje slovenske zemlje.
Ta priča, naravno, uz dosta uspona i padova kroz istoriju traje sve do današnjih dana, ali nikada zvanični odnosi Rusije i Crne Gore nisu bili tako hladni i prije svega neprirodni kao što je to danas slučaj.
Takođe, treba primijetiti da su povjerenje i veze naročito bili snažni za sve vrijeme vladavina dinastije Romanovih u Rusiji i Petrović Njegoš u Crnoj Gori, od vremena Petra Velikog i vladike Danila, pa sve do tragičnog silaska sa prestola obije dinastije — Romanovih nakon tragičnih događaja u Oktobarskoj revoluciji, i kralja Nikole u Crnoj Gori koji nakon napuštanja zemlje i emigracije tokom Prvog svetskog rata više nikada nije povratio prijesto.
Ipak, o tome sa koliko se zahvalnosti na Cetinju vjekovima gledalo na Moskvu i Petrograd, bez čije pomoći u teškim vremenima ne bi bila moguća niti održiva crnogorska državnost, vjerovatno najbolje svjedoče riječi samog knjaza Nikole izrečene u prijestonoj besjedi 1905. godine, kada je taj vladar Crnoj Gori podario i proglasio Ustav:
„Svi Crnogorci znaju da poslije Boga — najviše duguju Rusiji.“
S tim u vezi, čak je i „Glas Crnogorca“ od 22. jula 1906. prenio zapažanje bečkog „Parlamentara“ o prvom crnogorskom parlamentu: „Crna Gora je mala Rusija. Svakome upada u oči istovremeno rođenje prve Gosudarstvene Dume u Rusiji, sa prvom Narodnom skupštinom u Crnoj Gori. Knjaz Crne Gore Nikola Prvi nije želio da ostane iza cara Rusije, Nikole Drugog. Oba jedina vijerna prijatelja postali su ustavni vladaoci, pošto su se dragovoljno odrekli svoga samodržavlja“, naveo je bečki „Parlamentar“.
Danas se nesumnjivo postavlja pitanje kako je uopšte moguće da nakon tako istorijski prisnih odnosa na koncu dođe do ovako loših odnosa na relaciji između Podgorice i Moskve, i da li na koncu, ako ništa drugo, zvanična Podgorica može nešto da nauči iz primjera ponašanja Londona i Pariza.
Ipak, znajući da je većina naroda u Crnoj Gori i dalje privržena Rusiji i da je vjekovne veze nemoguće tek tako izbrisati, sve upućuje na to da je trenutno stanje na duži rok prosto neodrživo. Sa druge strane, utisak je da Rusija ne umije ozbiljnije da se čak ni naljuti na malenu Crnu Goru, pa su ruski turisti i ove godine bili najbrojnija grupa na crnogorskom primorju, dok su ruske investicije u crnogorsku ekonomiju i dalje pojedinačno ponovo najveće u odnosu na sve ostale zemlje.
