Poruka Zapada koja ne donosi dobro Srbima – gost u Prištini baš na 17. mart
CC BY-SA 2.0 / JovanStojan /
Pratite nas
Ako je novi izaslanik Evropske unije za dijalog Prištine i Beograda Peter Sorensen namerno izabrao 17. mart kao datum svoje prve posete Prištini u ovoj funkciji, onda je to poruka iz Brisela koja ne nosi dobro Srbima.
Ovo za Sputnjik kaže Luka Jovanović, profesor sa univerziteta u Prištini povodom izabira datuma za posetu Prištini danskog diplomate koji za Srbe ima posebnu težinu, jer je 2004. godine na ovaj dan spaljeno i proterano skoro sve što je srpsko sa KiM.
Nesmotrenost ili loša namera
„Dvadeset i jednu godinu kasnije novi izaslanik EU za dijalog Peter Sorensen simbolično je izabrao baš ovog dana da poseti takozvano Kosovo i razgovara sa najbitnijim predstavnicima njihove vlasti Vjosom Osmani i Aljbinom Kurtijem. To nosi sa sobom pitanje - da li je ovo slučajnost ili namera? Ako je to slučajnost, onda je pokazatelj da u EU nema prostora za ono što se desilo Srbima, a ako je namerno onda… U suštini, od Sorensena očekujem, da danas, na ovaj dan, čujem reči, ako ne pokude Prištini, onda barem reči pijeteta upućene srpskim žrtvama. On je predstavnik upravo onog dela međunarodne zajednice koji je najodgovorniji za ono što se desilo tada Srbima na KiM,“ kaže Jovanović.
Po njegovim rečima, 17. mart 2004. godine je datum koji je bitan i za Evropsku uniju jer je taj dan pre 21 godinu na ispitu pala i međunarodna zajednica.
„Albanci su tada radili šta su radili, ali to je sramota Evropske unije, odnosno zapada, a ne nas Srba. Srbima je tada uništena privatna imovina procenjene vrednosti na više stotina miliona dolara. Uništene su srpske svetinje, crkve i manastiri, a neki zauvek, nepovratno … I pitanje je da li će Sorensen te stvari pomenuti ili ne, a lično u to sumnjam. Smatram da je ovo jedna velika nesmotrenost same Evropske unije koja ovim činom pokazuje da prošlost koja njima ne odgovora treba da ostane u prošlosti dok ona prošlost koja njima ide na ruku i u službi je zapada i njihovih medija treba da ostane“, ocenjuje Jovanović.
To znači da, dodaje on, one stvari koje su protivne srpskim interesima iz prošlosti treba potencirati i uporno obnavljati.
Loš početak i znak za Srbe
„Svakako je ovo jedan loš početak i loša poruka Srbima na KIM ali i Srbiji, a koja ne bi trebalo da dođe od jednog karijerinog diplomate kakav je Sorensen. U pitanju je loš odabir datuma za početak njegove misije koja treba da bude u službi mira i pomirenja,“ zaključuje Jovanović.
Za trodnevni pogrom Srba na Kosovu, neposredni povod je bila vest Radio televizije Kosova o tome da su Srbi navodno odgovorni za utapanje trojice albanskih dečaka iz sela Čabra u reci Ibar, na severu Kosova, 16. marta 2004. godine, što je ubrzo demantovao i sam Unmik.
Great to be back in Kosovo! Amazed by the progress made since I left. On day 1️⃣, I spoke to Ptd @VjosaOsmaniPRKS, PM @albinkurti, DPM @BislimiBesnik about how much the Dialogue has delivered for Kosovo, how to ensure that it continues delivering & the importance of Ohrid for it. pic.twitter.com/52Sa1H0r4p
— EUSR for Belgrade-Pristina Dialogue (@EUSR_Dialogue) March 17, 2025
Međutim, nasilje Albanaca prema Srbima i srpskoj imovini krenulo je na severu Kosova, u Severnoj Mitrovici, zatim se prelilo na Čaglavicu, Prištinu, Podujevo, Vučitrn, Istok, Đakovicu, Lipljan, Uroševac, Vitinu, Suvu Reku, Obilić, Prizren, Gnjilane, Kosovsku Kamenicu, Peć...
Nasilje Albanca nad Srbima trajao je tri dana 17, 18. i 19. marta, a ubijeno je osam Srba, povređeno najmanje 170 i proterano njih više od 4.000. Porušeno je oko 900 srpskih kuća i zapaljeno 35 verskih objekata, uključujući 18 spomenika kulture.
Zapad odgovoran za 17. mart
Jovanović ovome dodaje i da su zauvek uništene brojne ikone i nepokretna kulturna dobra i etnički je očišćeni svi gradovi od Srba i veća naselja.
„Treba da se podsetimo da se međunarodna zajednica kroz Rezoluciju SB UN i sporazume, između ostalog obavezala 1999. godine da će ona biti garant mira i bezbednosti Srba na KiM, i njihove kulturne baštine što nije ispoštovano,“ dodaje naš sagovornik.
U obračunu sa Albancima povređeno je i desetine pripadnika međunarodnih snaga, a pogrom se događao naočigled prisustva više hiljada pripadnika međunarodnih mirovnih snaga Kfora i Unmika.
Srbe koji žive na Kosovu mart mesec podseća na tragične događaje, početak NATO bombardovanja i pogrom, a najbolnije početak proleća doživljavaju oni kojima su tih dana stradali članovi porodice, prijatelji, komšije ili imovina.
Posle pogroma nad Srbima, uhapšeno je 270 Albanaca, 143 osobe su osuđene, većina na novčane kazne, a 67 njih osuđeno je na zatvor, ali ne i glavni akteri.
U opštini Kosovska Mitrovica ubijeni su Borivoje Spasojević (1941) i Jana Tučev (1968), u Lipljanu Nenad Vesić (1951), otac i sin, Dobrivoje (1955) i Borko (1984) Stolić ubijeni su u Drajkovcu, opština Štrpce, u Gnjilanu je ubijen Boban Perić (1952), profesor fizičkog vaspitanja u selu Kusce, u opštini Kosovo Polje ubijen je Zlatibor Trajković (1942) iz Kosova Polja, a u opštini Prizren, u prizrenskoj Bogosloviji Dragan Nedeljković (1943).
Uništeni manastiri, ubijeni Srbi
U Prizrenu su nastradale Bogorodica Ljeviška (14. vek), Crkva svetog Spasa (14. vek), Saborni hram svetog velikomučenika Georgija (1856), Crkva svetog Nikole Tutuceva (14. vek), Crkva svetog Georgija Runovića (16. vek), Crkva svete Nedelje (14. vek), Crkva svetog Pantelejmona (14. vek), Crkva svetog Kozme i Damjana (14. vek), Crkva svete Nedelje u Zivinjanu, Manastir Sveti Arhangeli (14. vek), kao i zgrada Bogoslovije Sveti Kirilo i Metodije i Episkopski dvor.
U Orahovcu je uništena Crkva svete Nedelje (Kirijake, 1852), Brnjača. U Đakovici su nastradali Hram Uspenja Presvete Bogorodice (16. vek) sa parohijskim domom, Katedralna crkva Svete Trojice (razoreni su zvonici koji su preživeli miniranje 1999. godine) i Crkva svetog kneza Lazara u mestu Piskote. U Srbici je zapaljen Manastir Devič (15. vek). U Peći su uništene mitropolija sa parohijskim domom Crkve svetog Preteče i Krstitelja Jovana, Crkva Vavedenja Presvete Bogorodice u Belom Polju (ponovo zapaljena) i Crkva svetog Jovana Preteče i Krstitelja u Pećkoj banji.
U Uroševcu je nastradala Crkva svetog cara Uroša, u Kosovskoj Kamenici crkva u Donjoj Slapašnici, kao i crkva u Talinovcima, u Štimlju Crkva svetog arhangela Mihaila. U Prištini je zapaljena Crkva svetog Nikole (19. vek), u Kosovu Polju je zapaljena Crkva svetog Nikole i u obližnjem Bresju Crkva svete Katarine. U Vučitrnu je uništena Crkva svetog Ilije. U Obiliću je nastradala nova crkva. U Kosovskoj Mitrovici je uništena Crkva svetog Save, a u Podujevu crkva iz 1930. godine.
