Optužnica zbog Skadra: Za Albance su istorijske činjenice – govor mržnje
© Sputnik / Milačić Aleksandar
Pratite nas
Sudski proces pokrenut u Albaniji protiv crnogorskog političara Vladislava Dajkovića za govor mržnje zbog toga što se pre tri godine u Skadru slikao sa srpskom zastavom a ispod fotografije napisao da je reč o „drevnom srpskom gradu“ političke je prirode. Dajković svakako neće da osvaja Skadar, ali je njegova tvrdnja sa istorijskog stanovišta na mestu.
Ovo kaže za Sputnjik istoričar Luka Jovanović, profesor Univerziteta u Kosovskoj Mitrovici, povodom vesti da je predsednik partije Slobodna Crna Gora Vladislav Dajković dobio je optužnicu koja je iz Skadra poslata crnogorskom tužilaštvu, a po kojoj se tereti za krivično delo 265, odnosno podsticanje mržnje. Po albanskom krivičnom zakoniku, Dajkoviću preti od dve do deset godina zavora zato što je na društvene mreže okačio svoju fotografiju iz Skadra sa srpskom trobojkom uz komentar „Pozdrav svima iz drevnog srpskog grada Skadra“.
Luka Jovanović ovaj proces smatra čisto političkim, a kaže da čak treba razmisliti da li je povod ili predlog za tako nešto došao od njegovih političkih protivnika u samoj Crnoj Gori.
Vidimo na delu stari recept Albanaca da svaki put kada su na dnevnom redu njihovi unutrašnji problemi, ekonomski ili politički, oni uvek angažuju istoriju i mržnju prema Srbima u medijskoj manipulaciji javnog mnjenja. Uvek je najbolje kada su unutrašnji problemi na dnevnom redu izmisliti trećeg neprijatelja, tako da smatram ovo samo još jednim medijskim spinom, a izjavu Vladislava Dajkovića da je Skadar drevni srpski grad kao apsolutno ispravnu i na mestu, rekao je Jovanović za Sputnjik.
Zastave takozvanog ,,Kosova", Amerike i Albanije u Prištini
© Sputnik / Alekseй Vitvickiй
/ Šta kažu o Skadru istorijske činjenice
Jovanović ističe da se grad Skadar danas nalazi u republici Albaniji, da u njemu gotovo i nema Srba, a da niko danas nema nikakve osvajačke težnje prema njemu. Ipak, to ne znači da treba vršiti reviziju istorije i izvrtati prošlost kako bi se ukalupila sa potrebama današnjice. Ovaj grad danas predstavlja centar severne Albanije i možda najbitniji grad u toj zemlji, ali Skadar je, kao i svaki grad, oblast, regija, imao različitu etničku strukturu tokom istorije.
Skadar je bio naseljen još u antičko doba, o tome svedoče izvori, objašnjava Jovanović. U kasnijem periodu je bio značajan politički i crkveni centar najpre Vizantijskog carstva, a onda i srpske srednjovekovne države. Imao je veliki značaj i u vremenu prednemanjićkih dinastija Vlastimirovića i Vojislavljevića, ali i kasnije.
Kopija freske Svetog Simeona iz Bogorodice Ljeviške, 14. veka
© Sputnik / Lola Đorđević
Za početak treba podvući ulogu Jovana Vladimira, jednog od srpskih vladara s početka 11. veka koji je Skadar i skadarsku okolinu, kao i celu Duklju, smatrao svojom prestonicom. Sveti Jovan Vladimir, prvi Srbin svetac, i u albanskoj pravoslavnoj crkvi slavljen je kao svetac i njegov kult predstavlja jedan od najznačajnijih među pravoslavnim Albancima. Sam taj detalj iz 11. veka, dakle pre skoro hiljadu godina, govori o tadašnjem srpskom karakteru grada.
U kasnijim godinama Skadar zauzima značajnu ulogu i u državi Stefana Vojislava, njegovog sina Mihaila Vojislavljevića, prvog Srbina kralja, kao i njegovog sina Konstantina Bodina koji se 1101. godine u najznačajnijem gradu svoje države sastaje sa krstašima.
U nemanjićkom periodu, nastavlja naš sagovornik, Skadar je predstavljao jedan od najznačajnijih političkih, ekonomskih i crkvenih centara srpske srednjovekovne države. Veliki broj srpskih prestolonaslednika sa titulom mladog kralja učili su se vladanju upravo u Skadru, dok su njihovi očevi upravljali Raškom. Tako je bilo i sa Stefanom Dečanskim i sa carom Dušanom.
Sa definitivnim osvajanjem Skadra od strane Turaka 1479. godine dolazi do novih etničkih pomeranja i do novog religijskog prekomponovanja ne samo skadarske oblasti, već celokupnog Balkanskog poluostrva koje je potpalo pod tursku vlast. Od kraja 15. pa sve do 19. veka dolazi do velike islamizacije stanovništva, a apsolutno pravoslavno stanovništvo skadarskog kraja postalo je većinski muslimansko, podseća istoričar.
Ipak, tokom 18. i 19. veka srpska zajednica i dalje je prisutna u Skadru, izuzetno dobro je organizovana u okviru svoje crkveno-školske opštine, a tamo nastaje i jedna od najstarijih škola na teritoriji raško-prizrenske eparhije. Ali pored islamizacije, srpska zajednica u Skadru trpela je i velike udarce katoličenja. Rimokatolička crkva odredila ga je kao jedan od svojih centara, osnivajući nadbiskupiju u samom gradu, sa namerom da linijom Skadar-Prizren prodre u unutrašnjost Kosovskog vilajeta, objašnjava Jovanović.
Progon Srba
Sa konačnom konsolidacijom granica između novonastale Albanije i tadašnje kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, kako kaže Jovanović, počinje politički progon srpske zajednice u Skadru: tridesetih godina dvadesetog veka Srbima je konačno zabranjena njihova škola, a oduzeta im je i crkvena ingerencija raško-prizrenske eparhije koja se do tih godina punim imenom zvala raško-prizrenska i skenderijska mitropolija.
Političkim zakonima novonastale države Albanije najpre je zabranjen svaki vid organizovanja, svaki vid obrazovanja, odnosno očuvanja srpskog etnikuma u Skadru, izgubljena je i ta srpska škola koja je tih godina punila skoro 120 godina postojanja i neprekidnog rada, srpska deca su morala da krenu u albanske škole, da uče albanski jezik i polako dolazi do njihove indoktrinacije, odnosno zaboravljanja srpskog jezika.
Jovanović napominje da je nakon Drugog svetskog rata sa političkim režimom komunističke partije Albanije na čelu sa Enverom Hodžom došlo je do definitivnog brisanja svih tragova postojanja srpske zajednice u Skadru, kao i do zabrane srpskih imena i prezimena i zabrane da se govori srpskim jezikom.
Bunker iz vremena Envera Hodže na obali Jadranskog mora u Albaniji
I dan danas su sačuvani pojedini snimci miniranja ogromnog broja pravoslavnih crkava na severu Albanije među kojima su neke poticale iz prvih vekova hrišćanstva, a naročito iz srpskog srednjeg veka, odnosno nemanjićkog perioda. Danas se u Skadru mogu zateći samo ostaci srpske zajednice, odnosno starci koji se sećaju da su rođeni pod srpskim imenom i prezimenom, iako se danas vode na papiru kao Albanci.
Govoriti danas o postojanju srpskog karaktera u Skadru apsolutno je nemoguće, ističe Jovanović, jer se država Albanija pobrinula da zvanično očisti sve tragove postojanja tamošnje srpske zajednice i pravoslavlja uopšte, tako da je izlišno govoriti o bilo kakvim srpskim pretenzijama na Skadar.
Treba pamtiti takve događaje, treba pamtiti svoju prošlosti i upravo Skadar treba da nam bude primer za nauk kako je srpski narod doživeo ne samo progon, već i kolektivno političko brisanje iz pamćenja, zaključuje Jovanović.
Pogledajte i:
