Neuništivi duh velegrada: Kako je izgledao Beograd pre jednog veka
© Sputnik / Valentina Bulatović
Pratite nas
Kako je izgledao Beograd pre jednog veka, kakav je bio politički i društveni život grada i na koji način je on rastao i razvijao se, kako su se odevali žitelji srpske prestonice, čime su se bavili, kako im je izgledala svakodnevica - otkriva nam izložba „Beograd: dvadesete godine dvadesetog veka“, postavljena u Jugoslovenskoj kinoteci.
Izložbu čini materijal prikupljen iz dokumentacije Istorijskog arhiva Beograda, raspoređen na 34 izložbena panoa, a prati je i bogato ilustrovani katalog na 80 stranica. Korišćeno je tridesetak arhivskih fondova, zbirki, fotografija, pisama, ugovora, arhitektonskih nacrta, crteža, mapa, oglasa, reklama.
„Pronašli smo mogućnost da rekonstruišemo sve segmente života i prošle stvarnosti našeg grada – od politike i političkih događaja, gradskih izbora, preko društvenog života, sporta, turizma, privrede, saobraćaja, trgovine, zanatstva, školstva, zdravstvene zaštite“, kaže u razgovoru za Sputnjik autor izložbe Slobodan Mandić, s kojim su radile i koleginice Snežana Lazić i Dragana Mitrašinović.
Prema njegovim rečima, istraženo je na stotine hiljada arhivskih dokumenata, koji svedoče o svakodnevici srpske prestonice pre jednog veka i životu običnih ljudi, onih s margine, ali i javnih ličnosti i svih onih koji su obeležili srpsku istoriju i kulturu.
„Tada se u Beogradu po prvi put javljaju sinhrona kretanja i tendencije koje su postojale i u evropskim metropolama, poput pokreta nadrealizma, važnih događaja u sferi filma, pozorišta... Značajan je dolazak velikog broja predstavnika ruske emigracije koji su uticali na razvoj kulture na raznim poljima. Imamo, na primer, materijal iz fonda baletskog umetnika Olega Grebenščikova, nekoliko izuzetno značajnih fotografija iz 'Labudovog jezera', prvog baleta kod nas, iz prve polovine 20-ih godina. Zaključujemo da su u mnogim segmentima građani živeli kao i u drugim metropolama, ali ima i kontrasta, jer su ljudi živeli na granici bede, opstanka, siromaštva, posebno na periferiji“, kaže Slobodan Mandić.
On ističe da su dvadesetih godina prošlog veka u Beogradu udareni temelji „velegradskog osećanja i raspoloženja“, puls velikog grada sa hiljadu kontrastnih događaja, što je, prema njegovoj oceni, Beograd ostao i danas – „košnica u kojoj se stalno roje i mešaju ideje, misli i raspoloženja“.
Katalog za izložbu "Beograd: dvadesete godine dvadesetog veka" Istorijskog arhiva Beograda
© Sputnik / Valentina Bulatović
Direktor Arhiva Jugoslovenske kinoteke Aleksandar Erdeljanović u razgovoru za Sputnjik objašnjava da je osnovna ideja izložbe da se prikažu život i napredak u Beogradu tokom treće decenije 20. veka, odnosno „totalitet života grada koji je tek tada postao prestonica nove države i koji se intezivno gradio“.
„I ne samo što su se gradile stambene zgrade, veoma se razvijala trgovina, stvarale su se nove institucije, a Beograd je bio u punom zamahu“, napominje Erdeljanović.
Završetak Prvog svetskog rata i proglašenje Beograda prestonicom nove jugoslovenske države 31. decembra 1918. godine najavili su novi, veoma dinamičan period u razvoju grada. Dvadesetih godina 20. veka Beograd je doživeo veliki populacioni rast. Nastupilo je vreme obnove, demografskog, privrednog i kulturnog uspona.
Kada je reč o kulturnom životu Beograda, Erdeljanović posebno ističe to što je dvadesetih godina prošlog veka počela kontinuirana filmska proizvodnja, uz pojavu tri autora koji će imati značajnu ulogu u kinematografiji Kraljevine Jugoslavije – Koste Novakovića, Josipa Novaka i Stevana Miškovića.
Upoređujući duh Beograda od pre jednog veka i današnje, moderne evropske metropole, Erdeljanović kaže:
„Izgleda da postoji neko ciklično kretanje, kao što govore filozofija i istorija, a svako vreme nosi neki svoj duh. Kao čovek koji više voli filmsku traku od digitalnog filma, ja sam konzervativan i više volim taj stari Beograd. Došla su, međutim, neka nova vremena, nova arhitektura, novi mladi ljudi koji drugačije gledaju na to. Pretpostavljam, međutim, da će i to kroz nekih 20, 30 godina biti gledano drugačijim očima, kao nešto staro i arhaično u odnosu na ono novo što će se graditi“.
Pogledajte i:
