Otkrivena trijumfalna kapija u Viminacijumu /foto/
13:31 10.12.2023 (Osveženo: 13:48 10.12.2023)
© Foto : Sputnjiku ustupio Arheološki institut
Pratite nas
Na arheološkom lokalitetu Viminacijum otkrivena je trijumfalna kapija, jedan od zaštitnih znakova arhitekture rimske civilizacije, što je Viminacijum svrstalo u red svetskih mesta gde se nalaze slavoluci.
Direktor Arheološkog parka Viminacijum dr Miomir Korać kaže da je trijumfalna kapija podignuta u čast rimskog imperatora Marka Aurelija Antonina, poznatijeg pod nadimkom Karakala.
Iznenađenje u glavnoj viminacijumskoj ulici
Od početka avgusta istraživačka ekipa, koju čine dr Saša Redžić, dr Ilija Danković, dr Mladen Jovičić, dr Angelina Raičković, kao i studenti Kristina Živković i Petar Kojadinović, u Viminacijumu istražuje urbano gradsko jezgro.
Od početka avgusta istraživačka ekipa u Viminacijumu istražuje urbano gradsko jezgro
© Foto : Sputnjiku ustupio Arheološki institut
U protekle dve decenije u okviru grada su istraživana kupatila- terme i amfiteatar, dok su poslednja istraživanja stambenih četvrti sprovedena pre čitavih pola veka.
Plan istraživanja je podrazumevao da prvi iskopi budu usmereni na glavnu viminacijumsku ulicu – decumanus. Ulica široka 10,40 metara je locirana, a usledila su i iskopavanja složene kanalizacione mreže. Potvrđene su i kolonade stubova koje su postojale sa obe strane ulice.
Međutim, dok su svi pomenuti arheološki ostaci bili očekivani, jedan deo iskopina je u početku zbunjivao, a zatim i potpuno iznenadio i oduševio tim arheologa, kaže Korać:
„Na jednoj deonici ulice, na četiri mesta nedostaje kolovoz i već se tu nalaze temeljne stope u obliku kvadrata, građene od masivnih komada krečnjaka. Postalo je jasno da se radi o temeljima tetrapilona, građevine na četiri stuba, sa prolazima na četiri strane. Nije bilo dileme da se radi o jednom od zaštitnih znakova rimske civilizacije kada je arhitektura u pitanju – slavoluku ili trijumfalnoj kapiji“.
U slavu pobede
Slavoluci ili trijumfalne kapije su, pojašnjava Korać, nastali u doba republike sa ciljem da se proslavi pobeda i donošenje plena velikih vojskovođa.
To su po pravilu slobodnostojeće građevine, bilo da se radi o jednostavnom luku koji premošćuje ulicu, raščlanjenom tipu sa tri prolaza, ili sa jednim prolazom u formi tetrapilona.
Ulica široka 10,40 metara je locirana, a usledila su i iskopavanja složene kanalizacione mreže.
© Foto : Sputnjiku usupio Arheološki institut
„Viminacijumska trijumfalna kapija je u formi tetrapilona sa jednim prolazom i poljem za natpis iznad lučnog dela. Dimenzija je 10,40 puta 6,25 metara, što je izuzetno blisko dimenzijama slavoluka ArcodeiGavi u Veroni. Visina trijumfalne kapije u Veroni iznosi 12,70 metara, koji je očuvan u celosti i najbliža je analogije. Imajući u vidu da su bliskih dimenzija najverovatnije je visina viminacijumske trijumfalne kapije dimenzija 12 metara. O samom izgledu trijumfalne kapije može se spekulisati na osnovu poređenja sa sličnim objektima, kao na primer Karakalin slavoluk u Đemili u Alžiru, kao i na osnovu arhitektonskih delova otkrivenih na samom lokalitetu“, navodi Korać.
Postavlja se pitanje kojim je povodom mogla biti izgrađena trijumfalna kapija u Viminacijumu.
„S tim u vezi, treba prvo napomenuti da analiza materijala ukazuje na to da je on morao da bude izgrađen krajem 2. ili najkasnije u prvoj deceniji 3. veka nove ere. U ovom periodu su se pored onih građenih za trijumfalne povorke, gradile i počasne i komemorativne kapije, u cilju slavljenja cara od sebe samog, ili od podanika u nekom gradu. Takođe su mogle da obeležavaju neki poseban događaj“, ističe Korać.
Karakalin slavoluk u Đemili u Alžiru
© Foto : Sputnjiku ustupio Arheološki institut
Imperator Karakala
Kada se uzme u obzir datovanje viminacijumske trijumfalne kapije, jedan istorijski događaj se, prema njegovim rečima, momentalno ističe:
„Po istorijskim izvorima u gornjomezijskoj prestonici Viminaciumu je 195. ili 196. godine Marko Aurelije Antonin, poznatiji pod nadimkom Karakala, izdignut u rang cezara, kasnije avgusta i naslednika svog oca, imperatora Septimija Severa. Ovakav događaj, koji je bio izuzetno važan za sudbinu celog carstva, svakako bi opravdao izgradnju trijumfalne kapije u samom Viminacijumu. Karakala je vladao od 198. do 217. godine nove ere. Od 198. do 211. godine bio je savladar sa ocem Septimijem Severom“.
Nedvosmislena potvrda da se radi o Karakalinoj trijumfalnoj kapiji je i fragmentovana mermerna ploča sa očuvanim slovima.
Očuvano je osam slova u dva reda sa tekstom CAES/ANTO, koja su pažljivo urezana rimskom kapitalom, a taj fragment je deo monumentalne ploče na kojoj je urezan tekst u slavu rimskog imperatora Karakale.
Kanali ispod slavoluka
© Foto : Sputnjiku ustupio Arheološki institut
Poznat je i po čuvenom Karakalinom ediktu iz 212. godine po kojem su svi slobodni stanovnici Rimskog carsta dobili rimska građanska prava: „Svi ljudi širom rimskog Carstva postali su rimski građani po Ediktu imperatora Antonina Karakale“…
Jedini rimski imperator prikazan kao faraon
Karakala je rođen u Ludunumu, današnji Lion 4. aprila 188. Godine, a umro je u 29. godini 8. aprila 217. godine u blizini Kare u Mesopotamiji na putu iz Edese.
Od 198. do 211. je vladao zajedno sa svojim ocem Septimijem Severom, a od 211. je vladao sam sve do do 217. godine kada je ubijen.
Prvobitno se zvao Basianus po svom dedi po majci. Uzeo je ime Marko Aurelije Antonin i dodao titulu cezar i time je hteo da se poveže sa čuvenom dinastijom Antonina.
Godine 198. dobio je titulu avgusta i time se izjednačio sa svojim ocem. Nadimak Karakala je najverovatnije dobio na osnovu galskog ogrtača koji je nosio.
Posle pogibije Septimina Severa tokom pohoda na Britaniju 211. godine, Karakala postaje imperator, a svoga brata savladara Getu ubio je u majčinom zagrljaju
© Foto : Sputnjiku ustupio Arheološki institut
Imao je izuzetnu strast prema vojničkom pozivu i kao mlad je pratio svog oca Septimija Severa u ratnim pohodima.
Posle pogibije Septimina Severa tokom pohoda na Britaniju 211. godine, Karakala postaje imperator. Svoga brata savladara Getu, kako nam saopštavaju istorijski izvoru, ubio je u majčinom zagrljaju. Izvori kažu da je potom ubio preo 20.000 Getinih pristalica.
Na novcima se predstavljao sa odličjima bogova i jedini je rimski imperator koji na statuama bio prikazan kao faraon.
Bio je poklonik egipatskog boga Serapisa i bio je tolerantan prema hrišćanskoj i jevrejskoj veri.
U portretima i na novcu potencirana je njegova snaga, surovost i brutalnost.
Iako je bio niskog rasta bio je izvanredan u telesnim vežbama i izuzetno vešt kao mačevalac.
Slavoluk stubovi i postamenti u Viminacijumu
© Foto : Sputnjiku ustupio Arheološki institut
Pred kraj života raskalašnim životom je narušio zdravlje i istorijski izvori iznose podatak da više nije mogao da nosi kirasu - neku vrstu pancira odnosno oklopa.
Ubio ga je 217. godine komandant pretorijanske garde Marko Opelije Makrin. Makrin je bio prvi rimski imperator koji prethodno nije bio senator. Posle godinu dana Makrina su ubili preživeli članovi Karakaline porodice.
Karakala je između 212. i 216. godine izgradio i tzv. Karakaline terme u Rimu koje po svojim dimenzijama nadmašuju sve terme izgrađene do tada.
Prostirale su se na preko 100.000 kvadratnih metara i bile visoke 40 metara i mogla da primi blizu 2.000 kupača. U okviru termi bile su i dve biblioteke, jedna na latinskom a druga na grčkom jeziku.
