Pola veka od smrti najveće srpske heroine /foto/
10:24 05.10.2023 (Osveženo: 10:30 05.10.2023)
© Sputnik / Lola Đorđević
Pratite nas
Pre tačno pola veka preminula je srpska heroina balkanskih i Prvog svetskog rata, narednik „Gvozdenog puka“ srpske vojske, jedina žena u svetu koja je odlikovana najvišim francuskim ordenom – Ratnim krstom sa zlatnom palmom, Milunka Savić.
Rođena je 28. juna 1889. godine u Koprivnici, a još od ranog detinjstva otac ju je naučio kako da koristi oružje, kako bi se odbranila od vukova i drugih opasnih životinja.
Odrastala je u politički nestabilnim prilikama tadašnje Kraljevine Srbije, a po objavljenoj mobilizaciji oktobra 1912. godine, kada su se male balkanske zemlje prvi put ujedinile u borbi protiv turske imperije, odsekla je svoju bujnu kosu, sakrila grudi i priključila se Drinskoj diviziji pod imenom Milun Savić.
Rodna kuća Milunke u selu Koprivnica, 7 kilometara udaljena od Jošaničke Banje. Obnovljena tokom 2015. godine
© Sputnik / Lola Đorđević
Žena koju zovu i srpskom Jovankom Orleankom borila se u ratovima od 1912. do 1918. godine, a njen stvarni identitet otkriven je posle ranjavanja u bici na Bregalnici, u leto 1913. godine. Odlučila je da u narednom, Prvom svetskom ratu, ne učestvuje pod maskom muškarca, već je na front otišla pod svojim pravim identitetom - vojnikinja Milunka Savić.
Iako je vojvoda Radomir Putnik u početku tvrdio da "ženi nije mesto u ratu" i nudio joj da obavlja bolničke poslove, Milunka se priključila najhrabrijem od preko sto pukova koje je srpska vojska imala - Gvozdenom puku.
U balkanskim ratovima i Velikom ratu ranjena je četiri puta. Bila je primer smelosti i junaštva, poznata kao vrstan bombaš, ranjavana, ali se uvek vraćala u borbu. Za pokazanu hrabrost i vojničke vrline dobila je brojna odlikovanja, između ostalih i Karađorđevu zvezdu.
Spomenik Milunke Savić u priridnoj veličini ispred Memorijalnog kompleksa
© Sputnik / Lola Đorđević
Međutim, čini se da je najteža borba ove izuzetno hrabre žene koja je nesebično volela Srbiju, počela zapravo nakon ratova. Radila je u BiH kao bolničarka, kuvarica i kontrolorka u fabrici vojnih uniformi. Kao dobrovoljac dobila je osam jutara zemlje sa okućnicom u selu kod Novog Sada, ali je to poklonila sestri i došla u Beograd gde je dobila posao čistačice u Hipotekarnoj banci. Rastala se sa mužem i ostala sa ćerkom i još tri devojčice koje je usvojila. Iako je skromno živela, odgajila je i iškolovala čak tridesetoro dece koje je dovela iz svog rodnog sela.
Starost je provela u skromnoj, oronuloj kući na Voždovcu, okružena unucima, a Skupština grada Beograda dodelila joj je 1972. jednosoban stan u naselju Braće Jerković. Umrla je godinu dana kasnije, 5. oktobra.
Priznanje naše države Milunka Savić dobila je tek 40 godina posle smrti, a njeni posmrtni ostaci preneti su u Aleju zaslužnih građana i sahranjeni uz sve državne i vojne počasti.
Centralno mesto izložbe zauzima interaktivni mozaik koji čine brojne Milunkine fotografije.
© Sputnik / Lola Đorđević
O ovoj neverovatnoj ženi snimljen je film, objavljuju se knjige, u likovnim kolonijama slika se njen lik, u Vitanovcu, između Kraljeva i Kragujevca, postoji škola koja nosi njeno ime, kao i nastavni centar u Pančevu.
U Jošaničkoj Banji se od 2016. godine, u oktobru mesecu, organizuje manifestacija ,,Dani Milunke Savić“. Deo programa održava se u Jošaničkoj Banji, a deo u Koprivnici ispred Milunkine rodne kuće koja je obnovljena tokom 2015. godine.
Improvizovani vojni rov koji prikazuje uslove u kojima je Milunka ratovala
© Sputnik / Lola Đorđević
Memorijalna soba Milunke Savić otvorena je 2020. godine u Jošaničkoj Banji. Spomen soba je deo memorijalnog kompleksa koji je podignut 1995. godine u okviru koga se nalazi spomenik Milunki Savić u prirodnoj veličini.
Multimedijalna postavka sačinjena je iz nekoliko segmenata. Centralno mesto izložbe zauzima interaktivni mozaik koji čine brojne Milunkine fotografije koje iza sebe kriju autentične filmove iz Velikog rata.
Drugi segment su dva, improvizovana, vojna rova – srpski i austrougarski, koji prikazuju uslove u kojima je Milunka ratovala.
Izložba predmeta iz perioda Prvog svetskog rata, fotografija, dokumenata...
© Sputnik / Lola Đorđević
Treći deo postavke čini izložba predmeta iz perioda Prvog svetskog rata, fotografija, dokumenata i naslovnica francuskog dnevnog lista Le Petit Džurnal.
