Gužva u Tajvanskom moreuzu: Šta donosi američka strategija obuzdavanja Kine
© AP Photo / Xinhua, Wu Dengfeng
Pratite nas
Incident u Tajvanskom moreuzu u kome je kineski ratni brod prišao američkom raketnom razaraču na 137 metara, pokazao je da SAD ne odustaju od strategije obuzdavanja Kine, uz istovremeno prebacivanje lopte u kinesko dvorište posle diplomatske ofanzive Pekinga na Bliskom istoku, smatra Dušan Proroković.
Američka mornarica objavila je video snimak na kom se vidi trenutak bliskog susreta kineskog ratnog broda i američkog raketnog razarača u Tajvanskom moreuzu. Kineski ratni brod približio se na 150 jardi (137 metara) američkom razaraču „Čang-Hun“ tokom zajedničke američko-kanadske misije kroz Tajvanski moreuz.
Američki raketni razarač „Čang Hun“ i kanadski ratni brod „Montreal“ sproveli su u subotu zajedničku misiju u morskom području Tajvanskog moreuza, plovnom putu nadomak Tajvana kog Kina smatra svojom teritorijom.
Bliski susret u Tajvanskom moreuzu
Posmatrano sa tekućeg političkog stanovišta, bliski susret brodova je jedan u nizu incidenata koji se dešavaju periodično ali u već nekom dužem vremenskom kontinuitetu, kaže za Sputnjik naučni saradnik Instituta za međunarodnu politiku i privredu Dušan Proroković.
Proroković pretpostavlja da će se incidenti i dalje nastaviti a pitanje je, upozorava on, da li će neki od mogućih budućih incidenata doprineti eskalaciji krize.
Suština problema, prema Prorokoviću, jeste što Amerikanci na jedan način tumače razgraničenje u Južnom kineskom moru, potpuno drugačije od Kineza koji smatraju američke vojne vežbe povredom sopstvenih teritorijalnih voda. A oko toga neće biti nikakvog dogovora zato što zapadne zemlje predvođene SAD ne priznaju Kini suverenitet nad određenim teritorijalnim vodama u Južnom kineskom moru.
„Sa geopolitičkog stanovišta posmatrano, ovo je pokušaj održavanja američkog uticaja zahvaljujući kojem, kako oni planiraju, treba sprovoditi strategiju obuzdavanja Kine. Dakle, Kini se ne sme ni po koju cenu dozvoliti pristup tzv. dubokim vodama, odnosno otvorenom moru i zato se moraju koristiti instalirane snage u Japanu, Južnoj Koreji i naravno na Tajvanu, redovno sprovoditi ovakve vrste vežbi i tako vršiti pritisak na kontinentalnu Kinu.“
Amerika bi da vrati loptu u kinesko dvorište
Sa diplomatskog stanovišta, ovo je pomalo američko vraćanje lopte u kinesko dvorište nakon svih kineskih akvizicija u Persijskom zalivu, smatra Proroković. Dugo vremena, Bliski istok je bio spoljnopolitički prioritet SAD, a sad vidimo, od pandemije na ovamo, da kineski uticaj na Bliskom istoku raste, posebno u regionu Persijskog zaliva.
„Taj akvatorij kog su Amerikanci smatrali za zonu neupitnog sopstvenog interesa sada služi, recimo, za sprovođenje zajedničkih vojnih vežbi Rusije, Irana i Kine, a Kina je takođe pomirila Iran i Saudijsku Arabiju. Sada vidimo da u celu tu računicu oko regionalnog aranžmana ulaze i Ujedinjeni Arapski Emirati i Oman i prosto Amerikanci rapidno gube uticaj i pozicije koje su na Bliskom istoku, pogotovo u Persijskom zalivu, gradili decenijama. Zbog toga oni prebacuju lopticu u kinesko dvorište, odnosno pokušavaju da Kinezima naprave probleme na njihovim granicama, verovatno da bi Pekingu ostavili manje manevarskog prostora da se bavi Bliskim istokom i nekim drugim područjima koja su Amerikancima vrlo bitna za sprovođenje njihove spoljne politike.“
Konfrontacijom sa SAD Kina dokazuje da je velika sila
Kineski ministar odbrane Li Šangfu izjavio je povodom incidenta da je nedopustivo mešanje bilo koje strane sile na Tajvanu i upozorio da se Kina neće uplašiti bilo kog protivnika bez obzira na cenu koju će morati da plati, iako je ocenio da bi konflikt Kine i SAD bio „nesaglediva katastrofa za ceo svet“.
Prema Prorokoviću, Kinezi nemaju drugi način da pokažu da su velika sila osim konfrontacije sa SAD. Amerikanci nisu želeli da prihvate Kinu kao ravnopravnog partnera iako od Olimpijskih igara u Pekingu 2008. godine Kinezi sve glasnije i sve otvorenije to traže.
Kinezi su želeli da budu uvaženi kao ravnopravan partner i da kroz kooperaciju sa SAD povećaju svoje učešće u globalnoj politici i globalnim procesima, ali vidimo potpunu nespremnost Vašingtona za tako nešto, kao što smo videli nespremnost Vašingtona da i Rusiju prihvati kao ravnopravnog partnera i kao posledicu toga imamo rat u Ukrajini, ističe Proroković.
„Kinezi sada umesto kroz kooperaciju moraju da potvrđuju svoje mesto u svetskoj politici kroz konfrontaciju. Za sada je ta konfrontacija na nivou političkih poruka, saopštenja, ovakvih incidenata koji se događaju. Da li može prerasti u nešto gore? Po svoj prilici može, ali to je vrlo teško predvidivo. Dakle, da li će doći do nekog proksi rata protiv Kine, kako će ga Amerikanci izvesti, vrlo je upitno. Prema svemu što sada gledamo, mislim da SAD takav scenario ne isključuju. Kad je reč o Kini, primetno je da oni nastupaju sa daleko više samopouzdanja u poslednjih godinu dana nego ikada u savremenoj istoriji.“
Kinezi na taj način pokazuju da se ne plaše konfrontacije sa Amerikom, da su potpuno svesni situacije u kojoj se nalaze, a Proroković smatra da to kinesko samopouzdanje više dolazi iz međunarodnih odnosa nego iznutra.
„Jer Kina danas ima veći broj jakih saveznika u svetu nego što imaju SAD, koje mogu da se oslone samo na EU, Australiju, Novi Zeland, Japan i Južnu Koreju“, zaključio je Proroković.
