Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH teško uvredila SPC
12:40 19.12.2022 (Osveženo: 13:40 19.12.2022)
© Sputnik / Marijana Kolaković
Pratite nas
Srpska pravoslavna crkvena opština Čajniče osudila je ponašanje Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH u vezi sa restauracijom „Čajničkog jevanđelja“, zbog pogrešnog tumačenja nastojanja SPC da sačuva svoje najvrednije ugrožene relikvije od nestanka putem stručne restauracije, među kojima je „Čajničko jevanđelje“.
U dopisu Srpske pravoslavne crkvene opštine Čajniče upućenom ovoj komisiji, a u koji je Srna imala uvid, navodi se da je to protumačeno kao pokušaj „otuđivanja“ dobra, što je teška optužba i uvreda na račun SPC.
Na sastanku Komisije u avgustu, na prezentaciji predloga Izmene odluke „Graditeljska celina – Crkva Vaznesenja Hristovog i Crkva Uspenja presvete Bogorodice u Čajniču sa pokretnim dobrima“, a kasnije i institucionalno, od dva člana Komisije, SPC je insinuirano optužena za nelegalne radnje u vezi sa očuvanjem svojih vrednih relikvija.
One su u vlasništvu Srpske pravoslavne crkvene opštine Čajniče i čuvaju se u Crkvi uspenja Presvete Bogorodice, navodi se u dopisu.
Crkvena opština Čajniče izražava duboko negodovanje zbog ovakvog postupanja članova Komisije iz Federacije BiH Faruka Kapidžića i Zorana Mikulića, kao i njihovog odnosa prema SPC, koja je vlasnik pokretnih dobara koja su obuhvaćena izmenom Odluke.
U dopisu se posebno ističe činjenica da SPC postoji 800 godina na tlu istorijske BiH i da je više od 500 godina čuvar jedinog rukopisnog jevanđelja koje je sačuvano tamo gde je i nastalo – kroz liturgijski život Srpske pravoslavne crkve.
„Zahvaljujući kontinuiranoj liturgijskoj upotrebi i predaji iz ruke u ruku, kroz vekove u SPC, kao i zahvaljujući verujućem srpskom pravoslavnom narodu koji ga je vekovima štitno od zala, očuvao i predavao budućim verujućim generacijama, i u najtežim vremenima i opasnostima, SPC predstavlja najstariju instituciju zaštite ovog kulturnog dobra na prostoru savremene BiH“, navodi se u dopisu.
Od Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, kao institucije, tražimo, ističu, da se tako i postavi prema SPC – bez insinuacija i neosnovanih optužbi.
Članovi Crkvene opštine ukazali su da bi naziv dobra u izmenama Odluke komisije trebalo da se ispravi, budući da je naziv crkve pogrešan, kao i da su svi predmeti proglašeni pokretnim dobrima u postojećim Odlukama čajničke crkve bogoslužni predmeti koji se koriste u liturgijskoj službi SPC.
„Ikona Presvete Bogorodica Perivlepte sa Hristom i Sveti Jovan Krstitelj `Čajnička Krasnica` je mesto hodočašća isključivo pravoslavnih vernika, koji joj pristupaju po običajima Srpske pravoslavne crkve“, ukazuje se ud opisu i ističe"
„Duhovna i liturgijska vrednost pokretnih dobara, ikone Krasnice i ‘Čajničkog jevanđelja‘, a i drugih predmeta obuhvaćenih Odlukom za verujući srpski pravoslavni narod i njegovu Crkvu, iznad je materijalne vrednosti, te vas molimo da sa takvim stavom i pristupite naučnoj obradi ovih dobara Srpske pravoslavne crkve“.
Takođe je ukazano da je „Čajničko jevanđelje“ (15. vek) srednjovjekovna crkvenoslovenska rukopisna knjiga starijeg tipa nastala na tlu savremene istočne BiH – Republike Srpske za bogoslužbene potrebe u SPC.
„U opisu ‘Čajničkog jevanđelja‘ u postojećoj odluci, na koji iznosimo prigovor, stoje navodi koji ozbiljno pozivaju na sadržaj Jevanđelja u kontekstu jeresi, što je za SPC jedna od najozbiljnijih upućenih uvreda, odnosno osporavanje njenog identiteta, istorije i uloge u nastanku i čuvanju pravovernosti i kulture srpskog naroda istorijske BiH“, poručuju iz Crkvene opštine Čajniče.
Uz napomenu da je ova rukopisna knjiga u potpunosti pravoslavna, u Crkvenoj opštini pojašnjavaju da se njena odrednica kao „bosanska“ odnosi na teritoriju na kojoj je nastala, ali ne i na pripadnost drugoj „crkvi“.
„Tražimo da se uklone svi netačni opisi i jeretična tumačenja ove rukopisne knjige, prevashodno one da pripada `bosanskoj provenijenciji`. U nauku je ova liturgijska knjiga uvedena 1900. godine, kao `rukopis srpske redakcije` i više puta naučnim radovima potvrđena kao rukopis srpske recenzije“, stoji u dopisu.
Ističe se da Crkvene opštine traže da se u Odluku uvrste sve naučne činjenice, odnosno istraživački rezultati eminentnih srpskih naučnika (filologa, teologa, paleografa i drugih) koja nisu uvrštena u aktuelnu odluku, sem u delu fizičkog opisa dobra, kao i naučni pristup koji podrazumeva objektivnost u iznošenju tumačenja činjenica.
„Ono što smo izneli stručnom kadru kao važnu sugestiju pri poseti lokalitetu u Čajniču jeste činjenica da se vrlo rano u Crkvi oko ovoga spomenika formirala dragocena srpska rukopisna i štampana zbirka koja u crkvi postoji i danas i s kojom Jevanđelje čini nedeljivu celinu, zbog čega je nelogično ovo dobro izdvojiti na kolekcije i proglasiti ga samostalnim nacionalnim spomenikom“, navodi se u dopisu.
Stav Crkvene opštine je da dobro „Čajničko jevanđelje“ mora biti uvršteno u Odluku o zaštiti nepokretnog dobra same Crkve i svih ostalih pokretnih dobara koji pripadaju Crkvi i čine zajedničku celinu, a pod jednom odlukom.
Tako će cela zbirka dobara, ali i rukopisnih knjiga nastalih oko „Čajničkog jevanđelja“ biti zaštićena istim merama čuvanja, a Srpskoj pravoslavnoj crkvi biće omogućeno lakše upravljanje ovim svojim resursom, pojasnili su u dopisu.
SPC, dodaje se, ne raspolaže podacima da je u vreme donošenja Odluke o proglašenu pokretnog dobra - „Čajničko jevanđelje“ koje se čuva u Muzeju crkvi Uspenja Bogorodice i Crkve Vaznesenja Hristovog u Čajniču, 2013. godine, izvršen uvid u stanje rukopisa Jevanđelja, niti je SPC dostavila mišljenje u vidu stava vlasnika, na čemu se temelji proglašenje nacionalnim spomenikom.
„Pristup najvrednijim predmetima u čajničkoj riznici je ograničen na uski krug upravitelja i vlasnika dobra, kontrolisano je rukovanje istim, pa u sumnju dovodimo i mogućnost pristupa stručnog kadra Komisije ovoj rukopisnoj knjizi u 2013. godini. Molimo vas da nam dostavite podatke o danu kada je izvršen uvid u rukopis ‘Čajničkog jevanđelja‘“, stoji u dopisu.
Takođe se traži pažljivo izražavanje i ophođenje sa uvažavanjem prema najsvetijem hodočasničkom mestu pravoslavnih vernika u savremenoj BiH, kako bi se izbegle povrede verskih osećanja.
„Saglasni smo da ’Čajničko jevanđelje‘ treba biti zaštićeno kao nacionalni spomenik BiH u jednoj sveobuhvatnoj odluci uz sva druga pokretna dobra Crkve i samu Crkvu Presvete Bogorodice u Čajniču, ali jedino i isključivo ukoliko se njegove vrednosti pripadnosti liturgijskom istočnohrišćanskom pravoslavnom obrascu ne negiraju i ne pripisuju, naučno neutemeljeno, jeretičkim srednjovekovnim religijama“, stoji u dopisu i ističe da:
„Ukoliko se negira njegova pripadnost SPC i srednjovekovnom istočnohrišćanskom pravoslavnom obrascu, njegovu duhovnu i versku vrednost za pravoslavne hrišćanske vernike moraćemo staviti ispred interesa svih naroda BiH, povući saglasnost i tražiti od Komisije da povuče odluku o proglašenju ‘Čajničkog jevanđelja‘ nacionalnim spomenikom BiH i ukine mu ovaj status“.
Ovim dopisom iz Crkvene opštine izrazili su žaljenje zbog prethodnog i aktuelnog delovanja pojedinog kadra i članova Komisije u pogrešnom i uvredljivom pravcu.
Takođe iskazana je duboka povređenost verskih osećanja, ali i nada u uspostavljanje neutralnosti, objektivnosti, međupoštovanja, saradnje sa institucijom kojoj Srpska pravoslavna crkvena opština Čajniča, kao organizaciona jedinica SPC, želi da bude partner u zaštiti vrednih pokretnih i nepokretnih dobara.
