Misteriozna Srpkinja: Vrtela oko prsta Britance, Nemce i komuniste, pa je pala u ruke četnika
Pratite nas
Ko je bila zaista bila Vera Pešić, špijunka iz vremena drugog svetskog rata, srpska Mata Hari o kojoj je snimljen domaći film "Vera"?
Profesor niškog Filozofskog fakulteta, istoričar dr Dejan Antić kaže da je Vera Pešić, poreklom iz Sijarinske Banje, posle razvoda došla u Beograd gde je upoznala oficira iz obaveštajnog odeljenja Glavnog generalštaba jugoslovenske vojske majora Slavka Radovića koji ju je uključio u poslove špijunaže.
Kako je počela da radi za Nemce
Njen zadatak je bio da uspostavi saradnju i kontrolu nad francuskim i nemačkim obaveštajnim službama i službenicima u Beogradu, koji je tridesetih godina 20. veka bio stecište velikog broja špijuna.
Sve velike sile tog vremena želele su da imaju uticaj na jugoslovensku političku scenu, ali i da poseduju neku vrstu kontrole nad političkom i vojnom elitom tadašnje Jugoslavije.
„U predvečerje Drugog svetskog rata uloga Vere Pešić je bila vrlo zanimljiva. Ona je najpre radila za obaveštajnu službu jugoslovenske vojske, međutim, kasnije ona uspostavlja komunikacijske kontakte i sa britanskim agentima, a posebno je karakteristična za nju saradnja koju je ona ostvarila sa nemačkom obaveštajnom službom, odnosno sa majorom Krausom, koji je bio na čelu nemačke obaveštajne službe za Balkan. Po dolasku u Beograd upoznaje Veru Pešić, sa njom uspostavlja saradnju i nakon određenog vremena ona počinje da radi za nemačku obaveštajnu službu“.
Zašto je osuđena za izdaju?
Na pitanje za koga je, u stvari radila, Vera Pešić, Antić odgovara da ima različitih tumačenja i poziva se na knjigu o Veri Pešić istoričara Nikole Ilića koji smatra da je ona bila naklonjena komunistima.
Činjenica je da je Vera Pešić svakako sarađivala sa Nemcima, ali je pomagala i komuniste. Imala je bliske odnose sa poznatim učesnikom NOB-a Milivojem Perovićem, kasnijim političkim delatnikom u socijalističkoj Jugoslaviji, ali i negativan odnos prema četnicima Dragoljuba Mihailovića.
„Čak i kad je zarobljena od strane četnika 1943. godine, ona je četničkog majora Radoslava Đurića pokušavala da prevede na stranu partizanskog pokreta. Na kraju krajeva, stradala je 1944. godine zbog svojih stavova. Četnici su je streljali u maju 1944. u blizini Sijarinske banje. Osuđena je za izdaju Kraljevine Jugoslavije zbog saradnje s Nemcima i komunistima“.
Srpska Mata Hari – neozbiljan špijun
Antić dodaje da je Vera Pešić bila kontroverzna istorijska ličnost i smatra da su danas prenaglašene njene špijunske mogućnosti i sposobnosti.
„Moje mišljenje je da se ne radi o nekom ozbiljnom špijunu, a s druge strane njeni postupci nikako se ne mogu okarakterisati kao patriotski čin, jer se i samom saradnjom sa Gestapoom i sa komunistima odrekla zakletve koju je položila državi koja ju je angažovala, majoru koji je angažovao da radi za jugoslovensku obaveštajnu službu, tako da je sve ono što je ona radila nikako ne možemo okarakterisati kao neku vrstu patriotskog čina“.
Kako je vrbovala Kostu Pećanca
Film „Vera“ je za našeg sagovornika „umetnička fikcija“, posebno odnos Vere Pešić sa Kostom Pećancem. U filmu je prikazano da je ona njegova ćerka, što nema nikakve veze sa realnom slikom, ali ima istine u tome da su se Nemci poslužili Verom Pešić da bi došli do Koste Pećanca.
Pećanac je bio učesnik topličkog ustanka i jedan od vođa i neko ko je kontrolisao četničku organizaciju koja je imala veliki broj članova i zato je bio interesantan Nemcima jer su se bojali mogućeg otpora kog su četnici mogli da pruže posle okupacije Jugoslavije.
„Najviše su se bojali gerilskog načina borbe i gerilskog otpora i zbog toga su želeli da uspostave komunikaciju sa Pećancem. Posle 1941. i sam odnos Pećanca prema Nemcima pokazuje da su oni uspostavili neku vrstu saradnje. U filmu se pokazuje da je on kupljen, što nije daleko od istine, jer je bio vrlo servilan prema okupacionim vlastima i 1941. i 1942. i 1943. On je osuđen od strane Jugoslovenske vojske u otadžbini na smrt i stradao je negde u okolini Soko Banje kad su ga pripadnici JVO 1944. godine likvidirali“, zaključio je Antić.
