O stavovima dukljanskih intelektualaca svjedoče njihovi brojni javni istupi, a svojevrstan je paradoks da bez imalo stida otvoreno promovišu razdor među braćom, pravdajući to strahovanjem da bi pravoslavna kohezija u Crnoj Gori ujedno bila i „osnov za ukidanje crnogorske države“.
Jedan od njih je književnik Andrej Nikolaidis, koji sa žaljenjem konstatuje da se u Crnoj Gori ne bi svi radovali i da ta zemlja postane prvak sveta u fudbalu, dok njegov kolega Milorad Popović smatra da Crnogorci imaju problem s dvojnim identitetom kakav je prisutan kod Ukrajinaca i Bjelorusa ili Velšana i Katalonaca.
Logika razmišljanja ovog dela crnogorske intelektualne elite, iako iskrivljena, krajnje je prosta — u mjeri u kojoj je Crna Gora više antisrpska utoliko je više crnogorska. I obrnuto. Dok je jedini uslov opstanka Crne Gore da ona identitetski bude konstituisana kao antisrpska država.
Tako je npr. crnogorski premijer Duško Marković, kojem se prije nekoliko mjeseci omakla izjava da je zbog naraslih podjela „potrebna kohezija u pravoslavnom biću Crne Gore“ bio žestoko napadnut od istih režimskih intelektualaca koji su ga zbog takve ideje proglasili gotovo neuračunljivim, odnosno „nesvjesnim o čemu govori“.
Slično je i danas, pa se čini da bi jedna od potencijalno najvećih noćnih mora „Dukljana“ bio ulazak Srba u Vladu Crne Gore, a naročito podozrenje se gaji u odnosu na skorašnji poziv šefa srpske dipomatije Ivice Dačića da Srbi zauzmu mjesta u izvršnoj vlasti. Ako ostavimo po strani sve objektivne prepreke da trenutno dođe do jednog takvog scenarija, upadljivo je negodovanje pojedinih intelektualaca dukljanske provinijencije koji neki „novi društveni ugovor“ u Crnoj Gori, koji podrazumijeva „pravoslavnu koheziju“, vide isključivo kao put za ukidanje države.
Predsjednik „Prave Crne Gore“ Marko Milačić kaže da je „vrlo simptomatična“ reakcija dijela crnogorske javnosti na Dačićev poziv, te da su se reakcije kretale od otvorenog nipodaštavanja izjave srpskog ministra do straha da u Crnoj Gori, ne daj bože, ne dođe do unutarpravoslavnog pomirenja.
„Prateći komentare na društvnim mrežama, naročito one koji su pisali predstavnici manjinskih naroda, a bilo ih je sijaset na tu temu, bilo je uočljivo da oni blago rečeno ne žele da dođe do toga, pa su komentari najčešće bili ’nikako‘ i ’nipošto‘ jer su Srbi protiv NATO-a i protiv Crnogorske pravoslavne crkve. A takođe, vrlo česti su bili i komentari da Demokratska partija socijalista (DPS) ima stabilnu i ozbiljnu koaliciju sa Albancima i Bošnjacima“, kaže Milačić za Sputnjik.
Milačić stoga smatra da se trenutno iz više razloga govori protiv mogućeg unutarpravoslavnog pomirenja, a koje bi Crnoj Gori, prema njegovom mišljenju, moglo da donese jedino stabilnost i učvršćivanje države.
„Osim geopolitičkih razloga, protivnici pomirenja među većinskim pravoslavnim stanovništvom u Crnoj Gori takođe se boje i gubitka „klasičnih prizemnih beneficija, zato što smatraju da bi ulaskom Srba u vlast izgubili dio kolača koji su poslednjih godina zauzeli u ogromnoj i neproporcijalnoj mjeri“, napominje Milačić.
U prilog tome on podsjeća da se naročito u onom dijelu javnosti u kojem se vole predstavljati i deklarisati kao Crnogorci — a u pitanju su klasični Dukljani i Montenegrini, narodski rečeno — najviše strahuje da im neko ne uzme „ono što su oteli“.
„Ti ljudi su kidnapovali, oteli i privatizovali Crnu Goru. Ne iz istorijskih, duhovnih, idejnih i patriotskih razloga, već čisto iz razloga privilegija i materijalnih interesa. Oni se prvo boje da im Srbi ili njihovi predstavnici ne uzmu dio kolača koji su na silu, protivno volji većine građana, zagrabili, a uz to su od Crne Gore stvorili svoju latifundiju i feud koji uništavaju na svaki način.“
„Zbog toga, ti krugovi u unutarpravoslavnom pomirenju vide ulazak još jednog ozbiljnog konstitutivnog igrača u njihovo polje, koji će da im kvari igru, a zaziru i zato jer bi se u tom trenutku promijenio (antisrpski) koncept Crne Gore koji su do sada ovako nakaradno izgradili i na koji polažu tapiju“, dodaje Milačić.
Naš sagovornik, suprotno protivnicima veće kohezije pravoslavnog cnogorskog stanovništava, zaključuje da će „Crna Gora postati ekonomski prosperitena i krenuti u demokratski, duhovni i svaki drugi oporavak tek onda kad dođe do pomirenja na toj konstitutivnoj osovini, između jednog istog naroda koji se sada naziva sa dva imena“.
