Predsjednik Crne Gore Milo Đukanović otvorio je u srijedu u Nikšiću spomenik crnogorskim komitima uz poruku da su se oni navodno borili za nezavisnu Crnu Goru koju je 1918. godine Srbija „unizila“, te da su komiti time i preteča pokreta za obnovu nezavisne Crne Gore 2016. godine.
„Dok su jedni bili za bezuslovno ujedinjenje sa Srbijom, drugi su bili za jugoslovensku zajednicu koja bi sačuvala čast i ime crnogorsko. Uspostavljen je režim pod bajonetima srpskih trupa i bjelaških snaga. Crna Gora je surovo kažnjena i načinom ujedinjenja i ponižavajućom pozicijom u novoj državi“, kazao je Đukanović, dodavši da je „akcijom srpske vlade“ 1918. rađeno sve da Crna Gora nestane kao država i da se detronizuje dinastija Petrović Njegoš.
Osim Đukanovićevog govora, dominantan utisak sa ceremonije je da su poruke, kao i nastupi, obilovali flagrantnim istorijskim falsifikatima i paradoksima.
Svakako, jedan od mnogima najupečatljivijih detalja je taj da je komitska zastava u modernoj interpretaciji crnogorskih vlasti danas zelene boje, iako postoje neoborivi istorijski fakti da je komitski barjak bio trobojka, kao i okolnost da su komiti suštinski bili Srbi iz Crne Gore, te da su mnogi od njih tokom Drugog svjetskog rata završili kao pripadnici četničkih odreda…
Portparol Nove srpske demokratije Marko Kovačević kaže da vrlo često vlast „pomiješa babe i žabe“, pa se prilikom otvaranja samih spomenika pokaže „sramotan stepen neznanja o svojim precima“.
„Posle spomenika Ljubu Čupiću u centru Nikšića, našem sunarodniku Srbinu i čovjeku koji je bio pravoslavni hrišćanin koji se pred strijeljanje ispovjedio i pričestio, vlasti na Trgu Save Kovačevića, podižu spomenik za dva pokreta. Jednom komitskom od 1916. do 1918. godine koji se borio za oslobođenje i ujedinjenje Srba i čije su se vođe pod ukrštenim bajonetima zakleli na vjernost kralju Petru Karađorđeviću i drugom pokretu pristalica kralja Nikole, koji su se takođe zalagali za ujedinjenje, ali koji su imali drugačiju viziju kako do njega treba da dođe“, kaže Kovačević.
Naš sagovornik stoga predlaže da je imajući u vidu da su pripadnici oba komitska pokreta bili Srbi, sada još jedino preostalo da „neka nova i bolja generacija Nikšićana dopuni ovaj trg sa jedinim spomenikom koji nedostaje:
„S obzirom da se spomenik podiže na Trgu Save Kovačevića, na kojem se nalazi i njegov spomenik, koji se izjašnjavao kao Srbin i po svjedočenju Milovana Đilasa nije priznavao Crnogorce za posebnu naciju, a da je nedaleko od tog mjesta spomenik Savinom rođenom bratu Nikoli, koji je bio poslanik Podgoričke skupštine i glasao za ujedinjenje Crne Gore i Srbije, ostalo je još da na tom trgu, na slobodnom mjestu kojeg svakako ima, podignemo spomenik i Srbima iz Crne Gore koji su bili pripadnici Jugoslovenske vojske u otadžbini, i onda taj trg simbolično nazovemo — Trg srpskog pomirenja“, kaže Kovačević za Sputnjik.
Analitičar i publicista Vojin Grubač primjećuje da se „crnogorska vlast umjesto otvaranjem preduzeća po Crnoj Gori i povećanjem standarda, kao nasušne potrebe građana, bacila na svakodnevno otkrivanje spomenika ličnostima i pokretima iz dalje prošlosti, i to bez ikakvog logičkog reda i ideološkog smisla“.
„Sve su prilike da bi bilo neophodno u Crnoj Gori, u užurbanom režimu, hitno uvesti novo pravilo — tri dana bez spomenika… Da narod malo odmori!“, kaže Grubač za Sputnjik.
Druga kontroverza na otvaranju spomenika komitima u Nikšiću, po njegovom viđenju, jeste „govor predsjednika Crne Gore Mila Đukanovića, kojeg su očigledno pisali konfuzni dvorski istoričari“.
„Tekst govora, s tačke gledišta istorijskih činjenica i logike, sa sve iskrivljenom ideološkom podosnovom zaslužuje čistu jedinicu. Ta neprelazna ocjena se, da se razumijemo, daje tvorcima toga govora, salonskim istoričarima, koji nevješto spajaju nemoguće“, ocjenjuje Grubač.
On se slaže da su „crnogorski komiti i antikomiti, odnosno bjelaši i zelenaši, pored svih ideoloških mimoilaženja jedno imali zajedničko:
„Zajednički imenitelj je da su svi bili Srbi, a drugi da su bili za zajedničku državu, ali na raznim konceptima. Može se reći da su oba politička koncepta bila ispravna, legitimna i časna. Takođe, i jedni i drugi su bili Crnogorci, što je bila elitna nadnacionalna odrednica za borbeni dio pravoslavnog srpskog naroda sa prostora Stare Crne Gore, Brda i Stare Hercegovine, koji se vjekovima satirao u bitkama protiv Otomana.“
Grubač na kraju kaže da bi bilo jako lijepo da je predsjednik Crne Gore, umjesto krajnje konfuznog teksta koji su mu pisali dvorski istoričari, izašao pred javnost s ovim podacima, te otvaranje spomenika označio kao čin istinskog „ideološkog i istorijskog pomirenja pravoslavnog naroda u Crnoj Gori“.
