Ubedljiva pobeda partije Fides, aktuelnog mađarskog premijera Viktora Orbana na tamošnjim parlamentarnim izborima je, prema mišljenju Predraga Rajića iz Centra za društvenu stabilnost, očekivana, ali ujedno predstavlja i malo iznenađenje činjenica da su pobedili ubedljivije nego pre četiri godine, i u procentu i u broju glasova ali i u broju mandata.
Migranti kao motivacija birača
Gotovo je izvesno da će Viktor Orban, kome je ovo ukupno četvrti, a treći uzastopni mandat, obeležiti čitavu drugu deceniju 21. veka u Mađarskoj, napominje Rajić, i da mu aktuelna konstelacija snaga na političkoj sceni pruža priliku da lagodno osmišljava taktiku i strategiju za naredne četiri godine.
Što se tiče geopolitičkih implikacija ove pobede, Rajić kaže da se kao prvo može zaključiti da je Orban uspeo da pobedi na fonu migrantske krize, jer je zauzeo vrlo oštar stav prema tom pitanju.
„Fides je generalno bio, malo je reći, skeptičan prema politici koja je bila proklamovana u određenim krugovima u EU. Pre svega, mislim na administraciju u Briselu, kad je u pitanju primanje migranata i sasvim sigurno je uspeo da motiviše, a o tome govori jako visoka izlaznost na izborima od preko 70 odsto, svoje biračko telo da ga podrži i da mu dâ priliku da sa tom lagodnom većinom sprovodi svoju politiku i u naredne četiri godine“, sugeriše Rajić za Sputnjik.
Pobeda Fidesa je svakako vetar u leđa konzervativnim, umereno desnim političkim snagama u Evropi konstatuje Rajić i naglašava da Orbana i njegovu partiju ne možemo posmatrati, kako to levo liberalni mediji u EU vole često da pominju, u kategoriji ekstremnog desničara, autokrate, a neki pojedinci idu toliko daleko da ga potpuno neosnovano nazivaju i fašistom.
„Orban ništa nije učinio što bi dalo za pravo ljudima da ga tako oslovljavaju, odnosno pojedinim analitičarima i levo liberalnim medijima. Taj lider je zastupnik umerene desne političke opcije koja se zalaže za odbranu hrišćanskih vrednosti, pre svega i onoga u šta on veruje i šta naziva hrišćanskom Evropom“, ukazuje Rajić.
Jačanje evropskih suverenista
Činjenica je da je ovakva Orbanova pobeda dunula veliki vetar u leđa svim suverenistima u EU.
„Dakle, on nije protivnik koncepta EU i ujedinjene Evrope. Jasno je naglašavao i u ovoj kampanji da se zalaže za opstanak Mađarske u EU, da ne bi podržao izlazak Mađarske iz EU i da bi se za takvu opciju mogao zalagati samo nepromišljen čovek. Sa druge strane, on ne želi ni da napusti NATO, niti je ikad dovodio u pitanje tu vrstu strateškog partnerstva koju Mađarska ima sa Nemačkom i Amerikom“, precizira Rajić.
Orban je uz lidera vladajuće poljske partije Pravo i pravda Jaroslava Kačinskog i predsednika Dude u Poljskoj postao lider tog suverenističkog bloka unutar EU koja, kako ukazuje Rajić, ima dva koncepta.
Prvi, koji kaže da Evropa treba da bude federalna država i da može da opstane na globalnoj sceni u političkim i ekonomskim duelima sa Ruskom Federacijom, Kinom i Amerikom samo kao ujedinjena federalna država. Taj koncept zagovaraju predsednik Francuske Makron, španski premijer Rahoj, a čak i Angela Merkel, doduše prilično uvijeno.
Sa druge strane je, kako pojašnjava Rajić, koncept suverenizma, koji zastupaju Poljaci, Fides u Mađarskoj i partija Smer u Slovačkoj i koji smatraju da Evropa treba da bude ujedinjena u smislu četiri velike slobode koje se ne dovode u pitanje — slobodan protok ljudi, roba, kapitala i usluga unutar EU. Suverenisti takođe kažu da svaka država mora biti nacionalna, suverena, protive se konceptu građanskih, anacionalnih država i tvrde da suverenost mora uzeti i zadržati svoj primat.
Ubedljiva pobeda Viktora Orbana značiće još jači nastavak njegove politike, ali Rajić napominje da treba imati na umu da Mađarska ipak nije država koja svojim potezima može bitno da utiče na neke globalne tokove, odnosno da utiče na promene politike Pariza i Berlina. Međutim, Mađarska sa druge strane, kako smatra Rajić, može biti vrlo moćan glas i Orban nastupa vrlo hrabro sa te pozicije braneći svoje stavove, iako je često usamljen.
Plus i Beogradu i Moskvi
„Ova pobeda lično Orbanu i partiji Fides znači na istrajavanju u politici koju imaju, a to je pre svega glas političkoj snazi Mađarske koja se protivi sankcijama koje su uvedene Ruskoj Federaciji zbog ukrajinske krize. Orban je više puta napominjao kako je to sopstveno pucanje u nogu i da Mađarska ima sopstvene ekonomske interese, zbog čega želi da sarađuje sa Ruskom Federacijom, pre svega na polju energenata“, naglašava Rajić.
Međutim, Mađarska nikad nije uložila veto na produženje sankcija EU Ruskoj Federaciji, tako da će se, kako kaže Rajić, pitanje sankcija Ruskoj Federaciji rešavati, pre svega, u Berlinu i Parizu, a da države kao što je Mađarska mogu samo donekle da utiču svojim stavom.
Srpsko-mađarski odnosi su, kako konstatuje Rajić, nikad bolji, a pobeda Fidesa implicira da će ti odnosi još četiri godine napredovati zbog čvrsto utemeljene Orbanove političke opcije sa jedne strane i srpske vladajuće SNS i Aleksandra Vučića sa druge strane, koji sa njima gaje dobre i lične odnose.
„Oba lidera prosto napominju kako su odnosi između Srbije i Mađarske nikad bolji u istoriji, što Srbiji može mnogo da znači, pre svega na polju otvaranja ka centralnoj Evropi, na polju kreiranja strategije Beograda ka eventualnom političkom izlasku i distanciranju od jugosfere i priključivanje u nekom formatu Višegradskoj grupi. Takođe, s obzirom na to da je strateški interes Srbije da se priključi EU, podrška Mađarske, u smislu lobiranja, sa te strane svakako može mnogo da znači“, rezonuje Rajić.
S obzirom da se Mađarska protivi uvođenju i jačanju sankcija protiv Ruske Federacije, a da je Srbija država koja nije uvela sankcije Ruskoj Federaciji, Rajić smatra da je značajno to što u Budimpešti ima sagovornika koji može da podrži takav njen stav u Briselu i olakša poziciju u slučaju da neko iz EU ponovo postavi to pitanje na dnevni red i pokuša da na neki način primora Srbiju da promeni svoj stav.
„Mađarska će sigurno imati razumevanja zbog čega Srbija ne želi da uvede sankcije Moskvi i to je takođe vrlo značajno. Sa te strane treba posmatrati pobedu Viktora Orbana, kao plus širenju manevarskog prostora za spoljnu politiku Srbije“, zaključuje Rajić.
