Verbalne pretnje i uvrede, fizički napadi i javni skupovi u kojima se poziva na progon, revizija istorije i rehabilitacija ustaštva, medijska tortura i policijsko nečinjenje obeležili su položaj srpske manjine u Hrvatskoj u 2016. godini.
Srpsko narodno veće u svom najnovijem biltenu evidentiralo je ukupno 331 slučaj etnički motivisanog nasilja, revizije i negiranja istorijskih događaja. SNV je dao pregled ovih slučajeva i podvukao da je u pitanju značajan porast u odnosu na prethodne godine.
Usta puna baruta
U biltenu pod nazivom „Istorijski revizionizam, govor mržnje i nasilje prema Srbima u 2016.“ naglašeno je da je odnosu na prethodne godine zabeležen značajan porast broja izjava ili postupaka javnih ličnosti koji sadrže elemente afirmacije ustaškog režima, šire netrpeljivost i diskriminaciju ili podrazumevaju zakonom kažnjiv govor mržnje.
Za razliku od prošlogodišnjeg izveštaja u kom je stajalo da su pripadnici srpske zajednice tokom 2015. primili nekoliko poruka na društvenim mrežama i imejlova koji sadrže pretnje i uvrede, u 2016. su one u pojedinim razdobljima gotovo postale svakodnevica. Istaknutiji predstavnici srpske zajednice, podvučeno je, često su bili i žrtve verbalnog nasilja na ulici.
Sve to, sugerišu u Biltenu na 114 strana, uticalo je i na povećanje fizičkih napada, a uz napade na Srbe iz Hrvatske, opisani su i fizički napadi na državljane Srbije i one koji imaju dvojno državljanstvo.
Posebno zabrinjava, podvlače autori, što je u prethodnoj godini zabeležen dosad najveći broj javnih okupljanja i uličnih akcija kojima se pozivalo na progon Srba i oduzimanje njihovih Ustavom, zakonima i međunarodnim konvencijama zagarantovanih prava.
Osim zakonom zabranjene retorike, dodatno je precizirano, na velikom broju tih okupljanja isticali su se i neprimereni simboli, najčešće s oznakama karakterističnim za period Nezavisne države Hrvatske.
U većini navedenih slučaja policija nikada nije pronašla počinitelje.
Negiranje i kontraoptužbe
Srpsko narodno veće u ovom dokumentu podseća da je njihov predsednik i saborski zastupnik Milorad Pupovac još početkom godine predsednici Hrvatske Kolindi Grabar Kitarović uputio privatno pismo u kojem je naveo da je više javnih osoba, novinara, glumaca, režisera, verskih vođa, političara i aktivista za ljudska prava doživelo pretnje i izlive mržnje.
Predsednica je pak u odgovoru preko službene stranice kao žrtvu napada predstavila sebe, a osobe koje je Pupovac istakao u pismu označila odgovornima za „provociranje, iritiranje, pa i vređanje najvećeg dela hrvatske javnosti“, optuživši ih pritom za „neistinito prikazivanje i izrugivanje Domovinskom ratu, negiranje stvarnosti, a implicitno i same ideje hrvatske države“.
Neprijateljskoj atmosferi prema Srbima u Hrvatskoj, pojašnjava se u ovom dokumentu, dodatno je doprineo godišnji izveštaj Sigurnosno-obaveštajne agencije u kojem se ističe zabrinutost zbog „iskazivanja velikosrpskog i četničkog ekstremizma na području Republike Hrvatske“, a koje je „sve više primećeno među mlađom populacijom“.
Bez dodatnog pojašnjenja ove tvrdnje u izveštaju se istovremeno navodi da „ekstremistička scena u Hrvatskoj, s levih i desnih ideoloških polazišta, nema značajniji potencijal ugrožavanja sigurnosti“.
Internet portali kao oruđe i oružje
Retorika kojoj smo prošlih godina najčešće mogli svedočiti u desno orijentisanim medijima u 2016. postala je deo naše svakodnevice, ističu u Biltenu SNV-a i podvlače da su autori ove retorike postali relevantni faktori u kreiranju javnog mnjenja.
Kao i ranijih godina, u 2016. je zabeležen nastavak uzlaznog trenda pokretanja internet portala putem kojih se promoviše radikalni nacionalizam i govor mržnje. Većina njih ne upisuje se u registar pružaoca medijskih usluga Agencije za elektroničke medije, zbog čega im Veće za elektroničke medije ne može izreći nikakve sankcije.
Pored lova na članove i saradnike SNV-a, naglašava se u Biltenu, i promocije Hrvatske pravoslavne crkve, portal „Hop.com.hr“ proteklu godinu je posvetio sastavljanju lista „aboliranih četnika“ koji rade u državnim i javnim službama i „razotkrivanju velikosrpskog projekta“, preko kojeg „Pupovac, Vučić i Dačić huškaju Srbe praznih džepova da prikriju kriminal“.
Fasifikovanje zločina u Jasenovcu
Najeksplicitniji sadržaj u 2016. godini emitovan je, tvrde iz Srpskog narodnog veća, u Studiju 4 na Četvrtom programu HRT-a.
U toj emisiji je Jakov Sedlar, autor filma „Jasenovac —istina“, koji se temelji na tezi da je ustaški logor Jasenovac mesto posleratnog genocida koji je nad hrvatskim narodom počinio komunistički režim, bez ikakvog dodatnog propitivanja voditelja izjavio da je u Jasenovcu ubijeno od 20.000 do 40.000 ljudi, premda je zvaničan broj veći od 80.000.
Napominje se i da je u centru Jasenovca novembra prošle godine otkrivena spomen-ploča na kojoj je ugraviran ustaški pozdrav „Za dom spremni“.
Uoči početka obežavanja 21. godišnjice „Oluje“, zabežili su autori Biltena, desetak muškaraca obučenih u crne uniforme okićene hosovskim, ustaškim obeležjima pred očima policije prošetalo je ulicama Knina pevajući ustaške pesme „Evo zore, evo dana“ i „Spustila se gusta magla“.
Pored pesama, u više navrata jasno se čuju uzvici „Bog i Hrvati“ i „Za dom spremni“.
Nastavljeno je sa oštećivanjem, uništavanjem i krađom imovine u vlasništvu građana srpske nacionalnosti i srpskih institucija, većinom SPC.
Navodi se i da je nastavljena devastacija antifašističke spomeničke baštine.
Za razliku od ranijih godina, kad su zabeleženi brojni slučajevi otpora korišćenju ćiriličnog pisma i dvojezičnih ploča, u 2016. registrovana su dva takva slučaja.
Zakazale institucije, nemušta vlast
Osim podataka SNV-a i Kluba zastupnika SDSS-a u Saboru, koji četiri godine zaredom ukazuju na izuzetan porast korištenja šovinističke retorike u javnom prostoru, prošle godine je takve zaključke doneo i Savet Evrope.
U izveštaju Savetodavnog odbora Saveta rečeno je da „generalno gledajući, talas nacionalizma i političke radikalizacije negativno utiče na manjinska prava, posebno u područjima teško pogođenima sukobom“.
Osim na vodećim političarima, odgovornost za sprečavanje takvih pojava svakako ostaje i na policiji koja i dalje selektivno primenjuje zakone kad su u pitanju javna okupljanja, isticanje zakonom zabranjenih simbola i uzvikivanje mrziteljskih, proustaških parola.
Međutim, posebno ukazuju u Srpskom narodnom veću, ono što najviše zabrinjava jeste činjenica da se zakoni i međunarodne konvencije koje je Hrvatska u najvećem broju slučajeva potpisala, donela ili izmenila tokom pristupnih pregovora sa EU u dobroj meri i dalje ne sprovode u praksi.
Dokument SNV-a u celosti možete pročitati ovde.
