Ruskom rukom izgrađena: Svetinja gde počivaju mošti jednog od najvećih srpskih pesnika
Ruskom rukom izgrađena: Svetinja gde počivaju mošti jednog od najvećih srpskih pesnika
Sputnik Srbija
Sto godina je prošlo, od kako je rukom čuvenog ruskog arhitekte Nikolaja Krasnova, na vrhu planine, gde orlovi gnezda svijaju, obnovnjena svetinja u kojoj... 23.11.2025, Sputnik Srbija
Sto godina je prošlo, od kako je rukom čuvenog ruskog arhitekte Nikolaja Krasnova, na vrhu planine, gde orlovi gnezda svijaju, obnovnjena svetinja u kojoj počivaju mošti jednog od najvećih srpskih pesnika
Povodom stogodišnjice obnove Njegoševe kapele na vrhu Lovćena u Kraljevskom dvoru u Beogradu priređena je izložba „Sto godina od obnove Njegoševe kapele“
Njegoševa zavetna crkva nalazila se na Jezerskom vrhu, na Lovćenu gde ju je još za života podigao Petar Drugi Petrović Njegoš kao crkvu - kapelu posvećenu Svetom Petru Cetinjskom 1845. godine. Prema kazivanju njegovog brata Pera, vladika je u smrtnom času izrazio želju da u njoj bude pokopan
Vladika Petar Petrović Njegoš umro je 19/31. oktobra 1851. godine, „na ustavke Lučina dne“, kako u pismu Vuku Karadžiću od 10/22. novembra piše Vuk Popović, sveštenik u Kotoru. Sveštenik navodi i to da je vladika pokopan tri dana kasnije u „najljepšoj odeždi koji mu je ruska carica poklonila“
Usled vremenskih neprilika ali i bojazni da bi Turci mogli oskrnaviti grob, vladika je sahranjen u Cetinjskom manastiru, da bi nakon 4. godine njegovi posmrtni ostaci bili položeni u kapelu na vrh Lovćena.
Decenijama je zavetna crkva na Jezerskom vrhu bdila nad Cetinjem neoštećena, sve do austrougarske okupaciije 1916. godine kada su je granate ispaljene sa okupatorskih brodova znatno oštetile. Te iste godine, okupatorske vlasti su naredili crnogorskom mitropolitu Mitrofanu da Njegoševe posmrtne ostatke eshimira i prenese u Cetinje
Prema svedočenju dr Laze Tomanovića koji je sa još trojicom iz delegacije pored civilnog komesara za Crnu Goru, barona Šternbaka i njegovog pomoćnika barona Šmita i četiri vojnika, prisustvovao ekshumaciji, zemni ostaci vladike su pažljivo izvađeni i u škrinji snete sa Lovćena u Cetinjski manastir gde su opojene
Po oslobođenju zemlje od austrougarskog okupatora, mitropolit Gavrilo Dožić pokrenuo je na Svetom Arhijerejskom Saboru 1920. godine, inicijativu za obnovu Njegoševe zadužbine na Lovćenu i povratak u nju Njegoševog praha, ali je nedostatak finansija kočio otpočinjanje radova.
Ne našavši rešenje mitropolit Gavrilo upućuje molbu za pomoć kralju Aleksandru, koji blagonaklono prihvata zamisao obnove Njegoševe zadužbine i obećava da će za to dati sva potrebna sredstva.
Probitno, projekat obnove Njegoševe zavetne crkve pripao je dvorskom vajaru Ivanu Meštroviću. Međutim, njegovo idejno rešenje, po kome bi kapela bila više mauzolej nego sakralni objekat, nije naišlo na odobravanje u crkvenim krugovima, pa se od njega odustalo.
Projekat obnove Kapele, kralj daje dvorskom arhitekti Nikolaju Krasnovu, čuvenom ruskom carskom arhitekti koji je projektovao neke od najmonumentalnijih objekata u Kraljevini Jugoslaviji.
Odmah po dobijanju projekta, Krasnov je otišao na Lovćen gde je na licu mesta upoznao stanje ruševina Njegoševe zadužbine, koju je fotografisao, a zatim uradio akvarele, crteže i planove za njenu obnovu, po ugledu na tradicionalnu arhitekturu primorskih kružnih crkvica
Onovljena kapela izgrađena je od tesanog lovćenskog kamena donesenog iz rudnika " Zltaica", ali i od dela građevinskog materijala (kamena) preostalog nakon rušenja prvobitne kapele. Veličina i oblik stare i nove kapele bili su isti, dok je prostor oko nove kapele nešto proširen
Sigurnom rukom, besprekornim znanjem i umećem, ruski carski arhitekta je Zavetnoj crkvi vladeke Rada, "ranjenoj" od strane vojnika crno žute monarhije u nekoliko poteza propisao i pripisao lek za njeno ozdravljenje
Nad ulaznim vratima oslikana je ikona svetog Đorđa. U unutrašnjosti, naslikane na mramornim pločama, nalaze se ikone svetoga Petra Cetinjskog, svetoga Vasilija Ostroškog, svetoga Stefana Piperskog i svetoga Jovana Vladimira.
"Mi Aleksandrar I, Kralj Srba, Hrvata i Slovenaca, praunuk Karađorđa Petrovića, vođe i početnika oslobođenja Srbije, unuk Kneza Aleksandra Karađorđevića, i sin Petra I velikoga oslobodioca i ujedinitelja našega naroda, i Knjeginje Zorke Petrović Njegoš, obnovismo ovaj sveti hram..... " deo je teksta, zlatnim slovima urezanim na mramornoj ploči na ulazu u kapelu
Unutrašnjost je bila izgrađena po uzoru na staru kapelu. Sa desne strane postavljen je sarkofag pokriven mermernom pločom, u koji su smešteni zemni ostaci crnogorskog vladike. Kapelu je oslikao čuveni srpski slikar Uroš Predić
Prenos Njegoševih zemnih ostataka bio je određen za 21. septembar, a kralj i kraljica su putovanje u Crnu Goru započeli još 12. septembra obilaskom više gradova i manastira. Ovim povodom pristigao je na Cetinje i srpski patrijarh Dimitrije Pavlović, koji je lično odslužio Službu u pomen Njegošu
Tačno u podne, 21. septembra, na Lovćen je stigao kovčeg sa Njegoševim kostima. Kovčeg su u obnovljenu Kapelu uneli kralj Aleksandar Karađorđević, članovi Vlade i mitropolit Gavrilo sa episkopima bitoljskim, timočkim i čehoslovačkim.
Kada je kovčeg unet u kapelu, kralj Aleksandar je skinuo sa svojih grudi Albansku spomenicu i spustio je u sarkofag kraj Njegoševih moštiju. Iste godine kada je obnovljena kapela, kralj je uspeo da iz Beča dobije orginalni Njegošev rukopis "Gorskog vjenca" koji je kasnije čuvan na dvoru Karađorđevića
Posle osvećenja crkve i završetka svečanosti, mitropolit Dožić želeo je da ključ kapele uruči kralju, ali je on to odbio, smatrajući da ključ treba da bude u mitropoliji na Cetinju.
Izložba „100 godina od obnove Njegoševe kapele“ biće otvorena za posetioce radnim danima do 28. novembra od 11 do 14 časova, uz prethodnu najavu Kancelariji NJ.K.V. Prestolonaslednika Aleksandra na telefon +38111306 4000 ili putem imejla kancelarija@dvor.rs.
Postavka obuhvata veliki izbor projektantskih nacrta ruskog arhitekte Krasnova, kao i fotografije usnimljene tokom posete kralja Aleksandra Prvog i kraljice Marije Crnoj Gori i Jadranu. U okviru izložbe se može odgledati restauirani film snimljen u čast obnove Njegoševe kapele na Lovćenu
Kapela na Lovćenu je sa malim oštećenjem preživela Drugi svetski rat, da bi voljom crnogorskih posleratnih vlasti 1974 godine bila porušena, a na njenom mestu podignut mermerni mauzolej po projektu Ivana Meštrovića
Pristup ćaskanju je blokiran zbog narušavanja pravila.
Ponovo možete da učestvujete za:∞.
Ako se ne slažete sa blokiranjem, koristite formular za povratne informacije
Razgovor je završen. U diskusiji možete učestvovati 24 sata od objavljivanja članka.
