Svetinja u kojoj počiva veliki duhovnik srpskog naroda

U bujnom zelenilu ispod okomite stene brda Vranj, ugnezdio se manastir Vitovnica-svetinja posvećena prazniku Uspenja Presvete Bogorodice

1/22

U bujnom zelenilu ispod okomite stene brda Vranj, ugnezdio se manastir Vitovnica-svetinja posvećena prazniku Uspenja Presvete Bogorodice

Izgrađen je na uzdignutom platou iznad reke Vitovnice, na mestu gde ona izlazi iz tesnaca klisure Sklop, na krajnjim zapadnim obroncima Homoljskih planina desetak kilometara istočno od Petrovca na Mlavi.

2/22

Izgrađen je na uzdignutom platou iznad reke Vitovnice, na mestu gde ona izlazi iz tesnaca klisure Sklop, na krajnjim zapadnim obroncima Homoljskih planina desetak kilometara istočno od Petrovca na Mlavi.

Iako osnivačka povelja ne postoji, veruje se da je svetinju, kao svoju zadužbinu, podigao kralj Milutin krajem trinaestog veka u znak zahvalnosti za pobedu nad bugarskim odmetnicima, tatarskog porekla, Drmanom i Kudelinom, koji su godinama harali ovim krajevima.

3/22

Iako osnivačka povelja ne postoji, veruje se da je svetinju, kao svoju zadužbinu, podigao kralj Milutin krajem trinaestog veka u znak zahvalnosti za pobedu nad bugarskim odmetnicima, tatarskog porekla, Drmanom i Kudelinom, koji su godinama harali ovim krajevima.

Neki podaci ukazuju da je na ovom mestu i ranije bio hram. Ovo verovanje potkrepljuje se zapisom u kamenu uzidanom levo od ulaza u crkvu, na kome je jermenskim i starosrpskim slovima ispisan tekst, koji u prevodu glasi: ''U ime Oca i Sina i Svetoga Duha, Vlada, sin Babugov, postavi taj Božji hram u spomen apostolu Jakovu i Petru, godine 6726 .'' (1218.godina)

4/22

Neki podaci ukazuju da je na ovom mestu i ranije bio hram. Ovo verovanje potkrepljuje se zapisom u kamenu uzidanom levo od ulaza u crkvu, na kome je jermenskim i starosrpskim slovima ispisan tekst, koji u prevodu glasi: ''U ime Oca i Sina i Svetoga Duha, Vlada, sin Babugov, postavi taj Božji hram u spomen apostolu Jakovu i Petru, godine 6726 .'' (1218.godina)

© Sputnik / Lola ĐorđevićNa steni, koja se uzdiže iznad manastira, po predanju, bila je mala crkvica (kapela) čiji se ostaci još poznaju i omanja pećina. Predanje govori da su se u njoj, još daleko pre postanka manastira Vitovnice, podvizavali monasi i mala crkvica na kamenu služila im je za bogosluženje.

5/22

Na steni, koja se uzdiže iznad manastira, po predanju, bila je mala crkvica (kapela) čiji se ostaci još poznaju i omanja pećina. Predanje govori da su se u njoj, još daleko pre postanka manastira Vitovnice, podvizavali monasi i mala crkvica na kamenu služila im je za bogosluženje.

© Sputnik / Lola ĐorđevićSamo ime Vitovnica potiče od pojma vitlo, vrste vodeničnih kola ili rečnih vitla koja su služila za mlevenje i ispiranje rude. Prema predanju, u neposrednoj blizini manastira nalazila su se rudarska okna, a vitovnička reka je pokretala mnoge vitlove i na njima čekiće za kovanje poluga.

6/22

Samo ime Vitovnica potiče od pojma vitlo, vrste vodeničnih kola ili rečnih vitla koja su služila za mlevenje i ispiranje rude. Prema predanju, u neposrednoj blizini manastira nalazila su se rudarska okna, a vitovnička reka je pokretala mnoge vitlove i na njima čekiće za kovanje poluga.

© Sputnik / Lola ĐorđevićNajranije pominjanje Vitovnice nalazimo u Povelji ugarskog kralja Žigmunda iz 1390. godine gde se pominje kao gradić-utvrđenje (castrum Vytiniche) u čijoj blizini se odigrala bitka između Ugara i Turaka

7/22

Najranije pominjanje Vitovnice nalazimo u Povelji ugarskog kralja Žigmunda iz 1390. godine gde se pominje kao gradić-utvrđenje (castrum Vytiniche) u čijoj blizini se odigrala bitka između Ugara i Turaka

© Sputnik / Lola ĐorđevićKao manstir, prvi put se pominje u poreskim knjigama 1476. godine, kao manastir Svetog Nikole u Ždrelu, a kasnije kao mesto na kome je Ali-beg (Đerđelez Alija) od crkve napravio kuću i uredio svoje boravište, kako bi sa pristojne udaljenosti i visine kontrolisao prolaze prema Gornjačkoj klisuri.

8/22

Kao manstir, prvi put se pominje u poreskim knjigama 1476. godine, kao manastir Svetog Nikole u Ždrelu, a kasnije kao mesto na kome je Ali-beg (Đerđelez Alija) od crkve napravio kuću i uredio svoje boravište, kako bi sa pristojne udaljenosti i visine kontrolisao prolaze prema Gornjačkoj klisuri.

© Sputnik / Lola ĐorđevićPoput mnogih drugih svetinja, i Vitovnica je delila tragičnu sudbinu srpskog naroda, pa su tako 1690. godine, bežeći od Turaka, kaluđeri spas pronašli u manastiru Bešenovo ponevši sa sobom čuveno Vitovničko jevanđelje.

9/22

Poput mnogih drugih svetinja, i Vitovnica je delila tragičnu sudbinu srpskog naroda, pa su tako 1690. godine, bežeći od Turaka, kaluđeri spas pronašli u manastiru Bešenovo ponevši sa sobom čuveno Vitovničko jevanđelje.

© Sputnik / Lola ĐorđevićU vreme Kočine krajine Turci su hram i konake razorili, pa je od tada duži period manastir bio potpuno napušten i zarastao u korov. Obnovljen je tek u vreme Karađorđa a u obnovi su, pored monaha, učestvovali i svi viđeniji ljudi okolnih sela, među kojima i poznate ličnosti Karađorđevog ustanka.

10/22

U vreme Kočine krajine Turci su hram i konake razorili, pa je od tada duži period manastir bio potpuno napušten i zarastao u korov. Obnovljen je tek u vreme Karađorđa a u obnovi su, pored monaha, učestvovali i svi viđeniji ljudi okolnih sela, među kojima i poznate ličnosti Karađorđevog ustanka.

11/22

Manastirski kompleks sastoji se od crkve posvećene Uspenju Presvete Bogorodice, dva konaka, ostataka pećinske kapele i zidova starog utvrđenja

Glavna manastirska crkva po stilu gradnje pripada moravskoj školi srpske arhitekture. Osnova je krst sa jako izraženim apsidama, pevničkim i oltarskom. Crkva je sačinjena od priprate, naosa i oltarskog dela. Priprata i kula u kojoj se nalazi zvonik su dozidane naknadno.

12/22

Glavna manastirska crkva po stilu gradnje pripada moravskoj školi srpske arhitekture. Osnova je krst sa jako izraženim apsidama, pevničkim i oltarskom. Crkva je sačinjena od priprate, naosa i oltarskog dela. Priprata i kula u kojoj se nalazi zvonik su dozidane naknadno.

13/22

Kompletna obnova izvršena je 1856. godine, kada je dozidana priprata i zvonik, krov pokriven belim limom, obnovljeni konaci i trpezarija, a cela površina crkve živopisana.

© Sputnik / Lola ĐorđevićU neposrednoj blizini manastira, na mestu gde se reka Vitovnica pojavljuje iz klisure zvane Skop, nalazi se izvor Svetog Jovana Krstitelja za koga se veruje da je lekovit. Do lekovitog izvora dolazi se stazom od manastira, preko malog mosta na reci.

14/22

U neposrednoj blizini manastira, na mestu gde se reka Vitovnica pojavljuje iz klisure zvane Skop, nalazi se izvor Svetog Jovana Krstitelja za koga se veruje da je lekovit. Do lekovitog izvora dolazi se stazom od manastira, preko malog mosta na reci.

Od prvobitne crkve, u današnjem hramu sačuvani su samo njeni temelji. U srednjem delu hrama nalazi se grob nepoznatog monaha sinaita koji, iako je danas prazan, narod poštuje kao veliku svetinju.

15/22

Od prvobitne crkve, u današnjem hramu sačuvani su samo njeni temelji. U srednjem delu hrama nalazi se grob nepoznatog monaha sinaita koji, iako je danas prazan, narod poštuje kao veliku svetinju.

16/22

Jedine sačuvane freske datiraju iz druge polovine 19. veka, i te freske su sačuvane u kupoli.

Kao ni prvobitne freske, tako ni ikone nisu sačuvane. Smatra se da je drveni ikonostas nastao tek u prvoj polovini 19. veka i to 1856. godine, a ikone koje se nalaze u ikonostasu datiraju iz 1831. i 1854. godine.

17/22

Kao ni prvobitne freske, tako ni ikone nisu sačuvane. Smatra se da je drveni ikonostas nastao tek u prvoj polovini 19. veka i to 1856. godine, a ikone koje se nalaze u ikonostasu datiraju iz 1831. i 1854. godine.

Nisu samo Osmanlije razarale ovu srpsku bogomolju, već su to činili i okupatori- Bugari i Nemci. Bugari su 1915. svetinju opljačkali, a vitovničkog igumana Isaiju Bogdanovića odveli u logor i tamo ga ubili. Gotovo istu sudbinu doživeo je manastir 1943. kada su nemačke okupacione vlasti spalile manastir, a vitovničkog jerođakona Avakuma Momčilovića sproveli u logor na Banjici, gde su ga i ubili

18/22

Nisu samo Osmanlije razarale ovu srpsku bogomolju, već su to činili i okupatori- Bugari i Nemci. Bugari su 1915. svetinju opljačkali, a vitovničkog igumana Isaiju Bogdanovića odveli u logor i tamo ga ubili. Gotovo istu sudbinu doživeo je manastir 1943. kada su nemačke okupacione vlasti spalile manastir, a vitovničkog jerođakona Avakuma Momčilovića sproveli u logor na Banjici, gde su ga i ubili

U pust i spaljen manastir 1946. godine za igumana je postavljen jeromonah Hrizostom Pajić, koji je u izuzetno teškim uslovima manastir obnovio. Zaslugom posleratnih igumana Vitovnice, među kojima se posebno ističe Tadej Štrbulović(otac Tadej), pravoslavna svetinja se podigla iz pepela

19/22

U pust i spaljen manastir 1946. godine za igumana je postavljen jeromonah Hrizostom Pajić, koji je u izuzetno teškim uslovima manastir obnovio. Zaslugom posleratnih igumana Vitovnice, među kojima se posebno ističe Tadej Štrbulović(otac Tadej), pravoslavna svetinja se podigla iz pepela

© Sputnik / Lola ĐorđevićVitovnica, kao i mnoge druge svetinje u braničevskoj Eparhiji, postali su nakon Oktobarske revolucije utočište ruskih monaha i monahinja. Raspoređeni u srpskim manastirima, ruski kluđeri su umnogome uticali na neposredno formiranje nekih od najvećih srpskih duhovnika 20. veka poput episkopa Nikolaja (Velimirovića), arhimandrita Justina (Popovića) kao i oca Tadeja

20/22

Vitovnica, kao i mnoge druge svetinje u braničevskoj Eparhiji, postali su nakon Oktobarske revolucije utočište ruskih monaha i monahinja. Raspoređeni u srpskim manastirima, ruski kluđeri su umnogome uticali na neposredno formiranje nekih od najvećih srpskih duhovnika 20. veka poput episkopa Nikolaja (Velimirovića), arhimandrita Justina (Popovića) kao i oca Tadeja

Danas je Vitovnica mesto hodočašća velikog broja vernika koji dolaze da se pomole nad grobom starca Tadeja Vitovničkog, koji je dugo vremena proveo na čelu manastirskog bratstva. Otac Tadej je bio jedan od najcenjenijih duhovnika novijeg vremena. Iza sebe je ostavio veliki broj pouka i citata o životu, braku, ljubavi, Bogu…

21/22

Danas je Vitovnica mesto hodočašća velikog broja vernika koji dolaze da se pomole nad grobom starca Tadeja Vitovničkog, koji je dugo vremena proveo na čelu manastirskog bratstva. Otac Tadej je bio jedan od najcenjenijih duhovnika novijeg vremena. Iza sebe je ostavio veliki broj pouka i citata o životu, braku, ljubavi, Bogu…

22/22

„Kakvim se mislima bavimo - takav nam je život. Ako su nam misli mirne i tihe - eto nama mir. Ako su nam misli negativne - eto nama nemir“, govorio je otac Tadej Vitovnički