Otkriven je celom svetu: Sveti grad usred Srbije - šta će tek da izađe na videlo u naredna dva veka
© Foto : Sputnjiku ustupio Centar za posetioce Caričin grad
Pratite nas
Srbija ima, u Evropi jedinstven, Caričin Grad, podignut kao centar širenja hrišćanstva na zapad i jačanja Vizantije. Čak 13 crkava podigao je car Justinijan u srpskoj Pompeji koja je živela svega sedam decenija. Toliko dugo nije bilo ni pravog pokušaja da se čudesni lokalitet predstavi. Justinijana Prima konačno otkriva svoje tajne Srbiji i svetu.
„Drugi slični gradovi su kroz vreme raseljavani, naseljavani, pa ponovo, međutim Caričin Grad je živeo oko 80 godina i više nikad nije naseljen. Zbog toga je ostao ceo, neurušen, ljudi su se iz njega iselili i ostao je netaknut, zato je toliko toga i sačuvano“.
Ovo nam priča Darko Stanković, upravnik Centra za posetioce Caričinog Grada koga je Lebane čekalo decenijama.
Arhiepiskopsko i administrativno sedište provincije Ilirik, utvrđeno naselje iz 6. veka, nalazi se na obroncima planine Radan, u dolini Puste Reke, daleko od glavnih puteva. I to ga je sačuvalo.
„Prvi je zabeležio postojanje zidina Mitar Rakić, otac našeg velikog pesnika Milana Rakića, koji je ovim krajevima prošao 1879. po nalogu srpske vrhovne komande da bi opisao stanje u oslobođenim oblastima, u Topličkom, Jablaničkom, Pustorečkom i Pčinjskom kraju“, dodaje mr Aleksandar Miljković, kustos – istoričar Centra za posetioce Caričin Grad.
Justinijana Prima - Caričin grad
© Sputnjiku ustupio Centar za posetioce Caričin grad
Savremeni Centar za posetioce
Prva arheološka istraživanja su počela 1912. godine, ali ratna sudbina Srbije stalno ih je prekidala. Tada je otkrivena i monumentalna građevina, episkopska bazilika, katedrala koja je jedan od retkih objekata koji je do kraja istražen.
Miljković kaže da je do danas istraženo tek oko 9, a grad sa podgrađem prostirao se na 40 hektara.
„Da se istražuje narednih 200 godina ne može da bude sve istraženo“, dodaje.
Najvažnije je da je ono što je poznato, konačno dostupno i javnosti. Lokalitet je tek nedavno ograđen, kako bi bio zaštićen od kopača blaga, a pre šest meseci dobio je i Centar za posetioce, jedan od najmodernijih u Evropi.
Svakog dana, osim ponedeljkom, od 10 do 18 časova organizovane su ture po gradu - hramu, a sve o tome kako je izgrađen i kako se u njemu živelo moguće je saznati u Centru, uz pomoć savremene tehnologije.
„Može se saznati bukvalno sve što je do sad poznato o Caričinom Gradu uz pomoć interaktivnih totema i interaktivnih stolova. I uz pomoć panoa u stalnoj postavci, kao i uvidom u replike artefakata koji su pronađeni na samom lokalitetu Caričin Grad. Odlaskom na lokalitet svako može da stekne sliku kako je grad nekad izgledao, ali mi imamo i 3D prikaz kako je nekada izgledalo, odlaskom na lokalitet jasno je kako izgleda sada, a zajedno to je kompletna slika moćne Justinijane Prime“, objašnjava Stanković.
U Centru možete da posetite Jusitnijanu primu u uslovima virturelne stvarnosti pomoću VR naočara
© Foto : Sputnjiku ustupio Centar za posetioce Caričin grad
Moćno mesto hodočašća na jugu Srbije
Koliko je grad bio moćan objašnjava kustos koji kaže da iz ranovizantijskog perioda ne postoji ni jedan ovakav grad na teritoriji Evrope. Bio je to grad u koji se dolazilo na hodočašće.
„U Donjem gradu u potpunosti je istražena bazilika sa transeptom, a pre nekoliko godina arheolozi su počeli da istražuju i baziliku koja je u obliku detaline sa četiri čista. Smatraju da je bila martirijum, grobna crkva nekog hrišćanina, mučenika za veru, čije su mošti dopremljene iz Carigrada po nalogu cara Justinijana. Podignuta je da bi bila centar hodočašća, da bi ljudi iz različitih delova carstva dolazili i celivali Svete mošti. U tom nizu na istočnoj strani su još dve jednobrodne crkve koje još nisu otkopane. Izvan zidina imamo jednu istraženu jednobrodnu crkvu, zatim trikonhalnu crkvu i još jednu veliku baziliku koja se nalazi na brdu Svetog Ilije neposredno preko puta lokaliteta“, otkriva Miljković.
U Gornjem gradu su tri crkve, krstoobrazna, u obliku grčkog krsta, a preko puta je velika trobrodna crkva. Severoistočno od foruma, gradskog trga, smeštena je bazilika sa kriptom. Na takozvanom Akropolju je prva crkva u samom gradu koja je upotpunosti istražena, episkopska bazilika. A pored nje, još jedna, bila je to krstionica.
Centar arhieposkopije koja je obuhvatala prostor od Beograda do Soluna podigao je vizantijski car Justinijan I u blizini svog mesta rođenja. Imao je razvijenu vodovodnu i kanalizacionu mrežu, kupatila i česme. Akvaduktom dugim 17 km voda je dovođena u grad do velikog rezervoara. Prošle godine rekonstruisane su terme.
Decenijama zanemareno, ovo arheološko nalazište sada može da primi i najmlađe posetioce tokom edukativnih izleta na jug Srbije
© Foto : Sputnjiku ustupio Centar za posetioce Caričin grad
Sve je spremno, samo dođite
Arheološko nalazište Justinijana Prima - Caričin grad nominovano je još 2010. godine za listu Svetske baštine Uneska kao jedno od najvećih kulturnih dobara Srbije. Petnaest godina kasnije, i dalje postoji nada da će na nju ući i pomoći turizmu jugoistočne Srbije. Ipak, pre nego što stranci pohrle da posete grad jedinstvene istorije, to bi trebalo da učine domaći.
Zato je Centar za posetioce zamišljen kao mesto koje će posećivati pre svega đaci u okviru ekskurzija. On je i mesto kongresnog turizma, ima konferencijsku salu sa 50 mesta. Može da primi arheologe i kolege stručnjake iz drugih oblasti.
Miljković kaže da je kroz Centar za posetioce u poslednjih šest meseci od kad je otvoren prošlo više od pet hiljada turista. Stanković dodaje da dolaze svakodnevno, ali pojedinačno, još uvek ne i autobusima. To bih ih obradovalo, zato poziva i turističke agencije da se jave.
„Dan nakon što je Centar otvoren, pojavili su se stranci, jedan par Rusa, arheologa koji su došli iz Francuske. Bili su nam i Kinezi, posetioci iz drugih zemalja, ali bi smo voleli da vidimo više, pre svega, domaćih turista. Na par stotina metara od Caričinog Grada nalazi se arheološko nalazište iz ranog neolita, Svinjarička čuka, naselje nastalo bezmalo 8 hiljada godina pre nove ere. I tamo se može se otići sa našim istoričarima“, dodaje.
Car Justinijan sa arhiepiskopom Maksimijanom i pratnjom na mozaiku bazilike Svetog Vitalija u Raveni
© Foto : Vikipedija
Svake godine stručnjaci Arheološkog instituta iz Beograda, kao i njihove kolege iz Francuske dolaze na mesec dana i obavljaju nova iskopavanja.
U Republičkom zavodu za zaštitu spomenika kulture u januaru prošle godine formiran je stručni tim za izradu nominacionog dosijea za upis „Arheološkog nalazišta Caričin grad – Iustiniana Prima“ na Uneskovu Listu svetske baštine.
Pogledajte i:
