„Knjige, braćo moja, knjige...“ — kako je govorio srpski Sokrat
„Knjige, braćo moja, knjige...“ — kako je govorio srpski Sokrat
Sputnik Srbija
„Knjige, braćo moja, knjige, a ne zvona i praporce“ — govorio je čovek koji je čitav život posvetio oplemenjavanju i prosvećivanju svog naroda, srpski Sokrat u čiju... 28.12.2024, Sputnik Srbija
„Knjige, braćo moja, knjige, a ne zvona i praporce“ — govorio je čovek koji je čitav život posvetio oplemenjavanju i prosvećivanju svog naroda, srpski Sokrat u čiju je čast u Galeriji Doma Vojske Srbije u Beogradu upriličena izložba „Sazvežđe Dositej“.
Izložba „Sazvežđe Dositejˮ upriličena je povodom obeležavanja 285 godina od rođenja Dositeja Obradovića, 240 godina od objavljivanja dela „Sovjeti zdravago razuma”, 220 godina od nastanka pesme „Vostani Serbie” kao i 20 godina rada Zadužbine „Dositej Obradović”
Dvanaest geografski određenih sazvežđa, čija je centralna zvezda veliki srpski prosvetitelj, predstavljaju Dositejevo 40 godina dugo putovanje Evropom. U svakom od sazvežđa ispisana su imena ljudi sa kojima se Dositej tokom svog života sretao i koji su mu pomagali u njegovoj prosvetiteljskoj misiji
Dimitrije Obradović je rođen u Čakovu u Banatu, na teritoriji današnje Rumunije, pretpostavlja se 1739. godine, ali se u nekim dokumentima kao godina njegovog rođenja spominje i 1742. godina. Zamonašio se 1758. godine u sremskom manastiru Hopovu i dobio monaško ime Dositej.
Željan znanja i nezadovoljan stanjem u manastiru, iz Hopova je otišao u Dalmaciju, gde je tri godine proveo kao učitelj, da bi zatim krenuo u svet. Boravio je u Grčkoj, Albaniji, Rumuniji, Veneciji, Beču, Modri i Požunu (Bratislavi)...
Putovao je u Pariz i London, gde je prevodio Ezopove basne sa grčkog na engleski. U Lajpcigu je štampao svoje programske i druge spise, među kojima se ističu „Pismo Haralampiju“, „Život i priključenija“,(1783) „Sovjeti zdravago razuma“ i “Slovo poučitelno”(1784) i “Basne” . U Beču je 1793. godine izdao „Sobranije raznih naravoučitelnih veščej“, dok je u Veneciji štampao svoju “Etiku” (1803).
"Život i priključenija". Prva Dositejeva knjiga, objavljena 1783. u Lajpcigu, u trista primeraka, kojom počinje moderna srpska književnost na narodnom jeziku. Smatrao je da knjige treba da se pišu na srpskom narodnom jeziku, koji razumeju „prosti seljani i čobani", kako bi se nauka brže širila.Time je utabao je put reformi jezika koju je kasnije sproveo Vuk Karadžić.
"Psaltir sa posledovanjem" iz 1609. Hopovo. U inventaru biblioteke manastira iz 1753. godine pobrojane su bogoslužbene knjige srpske i ruske provenijencije: jevanađelja, služabnici, psaltiri, apostoli, mineji, oktoisi, triodi, kao i žitija svetih.
Kaligrafija (umetnost lepog pisanja) Tokom svog presvetiteljskog rada, Dositej je posebno isticao neophodnost ženskog obrazovanja, ističući da je majka prvi i najbolji učitelj svoga deteta.
Na vest o Prvom srpskom ustanku u Srbiji, stupio je u vezu sa Karađorđem i došao da svojim silama i znanjem pomogne ustrojstvu nove države. Njegov dolazak lađom iz Zemuna u Beograd na Preobraženje (18. avgust) svečano je propraćen. Topovi sa Kalemegdanske tvrđave pozdravili su njegovo stupanje na tlo Srbije
U oslobođenoj Srbiji proveo je pet poslednjih godina života, od 1807. do 1811, dajući ogroman doprinos ”prosvešćeniju” i ”izobraženiju” svog roda. Bio je osnivač i profesor Velike škole, preteče Beogradskog univerziteta. On je bio prvi popečitelj prosvete u Sovjetu i autor svečane pesme „Vostani Serbije“.
Detalj slike "Osvećenje Velike škole", prvog srpski akademskog slikara Borivoja K. Radenkovića na kojoj su, pored Dositeja, prikazana deca ustanika i Vuk Stefanović Karadžić
Ivan Jugović, osnivač i profesor Velike škole (1808). Posle smrti Dositeja Obradovića postavljen za popečitelja prosvete. Uz Dositeja i Božu Grujovića, jedan od najuticajnijih i najobrazovanijih prečanskih Srba u ustaničkoj Srbiji.
Detalj portreta "Mitropolit Stefan Stratimirović"(Pavel Đurković 1812.) Kao karlovački mitropolit Stratimirović je naročitu pažnju posvetio podizanju prosvetnih ustanova. Uz pomoć trgovca Dimitrija Anastasijevića Sabova osnovao je 1792. godine Karlovačku gimnaziju, 1794. Karlovačku bogosloviju, 1797. Blagodejanije (kasnije Stefaneum). Njegovom zaslugom osnovana je i gimnazija u Novom Sadu 1810. godine.
Posetioci izložbe mogu videti i originalna pisma prvog srpskog prosvetitelja, poput pisma upućenog Jevti Zaharijeviću datiranog na dan 13 maj 1810. godine
„Knjige, braćo moja, knjige, a ne zvona i praporce" govorio je čovek koji je čitav svoj život posvetio oplemenjavanju i prosvećivanju svoga naroda, prosvetitelj koga su srpskim Sokratom nazivali, diplomata, prevodilac i narodni dobrotvor kome ništa draže nije bilo od „ serbskog otačastva“ i „ ljubimijog roda“
Njegova velika ljubav prema svom narodu iskazana je još za njegovog života željom da na njegovom nadgrobnom spomeniku bude zapisano: „Ovde leže njegove srpske kosti, on je ljubio svoj rod. “
Umro je u Beogradu, 28. marta 1811. godine. Sahranjen je u porti beogradske Saborne crkve. Njegovo telo dva puta je premeštano, 1837. zbog zidanja nove Saborne crkve umesto stare i 1897. godine, da bi se njegov grob postavio naporedo s Vukovim, čiji su posmrtni ostaci te godine preneti iz Beča.
"Nema gorih ljudi od onih koji se protive prosvećenju i obrazovanju naroda. Takvi, da mogu, i sunce bi ugasili“, govorio je Dositej Obradović, prosvetitelj koji je srpskom narodu ostavio bogatu zadužbinu u vidu svojih dela koja govore o dobročinstvu, ljubavi, dobroti, prijateljstvu i poštovanju
Pristup ćaskanju je blokiran zbog narušavanja pravila.
Ponovo možete da učestvujete za:∞.
Ako se ne slažete sa blokiranjem, koristite formular za povratne informacije
Razgovor je završen. U diskusiji možete učestvovati 24 sata od objavljivanja članka.
!["Psaltir sa posledovanjem" iz 1609. Hopovo. U inventaru biblioteke manastira iz 1753. godine pobrojane su bogoslužbene knjige srpske i ruske provenijencije: jevanađelja, služabnici, psaltiri, apostoli, mineji, oktoisi, triodi, kao i žitija svetih. - Sputnik Srbija](https://cdn1.img.sputnikportal.rs/img/07e8/0c/0d/1180556103_0:0:3074:2048_600x0_80_0_1_f2c7d95e60f877bf83f9182830bd46ad.jpg ""Psaltir sa posledovanjem" iz 1609. Hopovo. U inventaru biblioteke manastira iz 1753. godine pobrojane su bogoslužbene knjige srpske i ruske provenijencije: jevanađelja, služabnici, psaltiri, apostoli, mineji, oktoisi, triodi, kao i žitija svetih.")
