Samo se pojavilo čudo! Otkriveno u Srbiji naselje iz mezolita: Tadašnje ljude povezivao ruski šaran
15:06 16.11.2024 (Osveženo: 19:38 16.11.2024)
© Sputnjiku ustupio Dušan Mihailović
Pratite nas
Naselje iz doba mezolita, prvo u Srbiji posle Lepenskog vira u Đerdapu, pronađeno je znatno južnije, u Ponišavlju. Ovo istorijsko otkriće srpskih arheologa još većim čini važno saznanje, mezolitski ljudi koji su naseljavali prostor Srbije bili su u kontaktu. Povezuje iz virezub, šaran koji danas živi samo u Rusiji. Njime su se ukrašavali.
"Iako se decenijama traga za naseljem iz doba mezolita van Đerdapa, sva su istraživanja bila uzaludna. U Zvonačkoj banji očekivali smo saznanja iz starijeg perioda, paleolita, ali mezolit, to je veliko iznenađenje".
Ovo za Sputnjik kaže Dušan Mihailović, profesor arheologije na Filozofskom fakultetu u Beogradu i vođa istraživanja koje je pomerilo granicu znanja o mezolitu u Srbiji.
Pronašli smo ga u pećini Pešterija. Tim radi kod Majdanpeka, na nula stepeni. Nije im hladno, greju se na plamenu novog važnog saznjanja.
Kod Zvonačke banje samo se pojavio - mezolit
Od "Fonda za nauku" dobili su novac za projekat koji je njihova specijalnost. Već su otkrili brojna nalazišta paleolita u pećinama:
"Najpoznatija je pećina Balanica u Sićevu, gde imamo arheološke nalaze i ljudske ostatke stare do pola miliona godina. Pokrili smo čitavu istočnu Srbiju našim istraživanjima. Kad smo krenuli da istražujemo u blizini Pirota, nismo ovo očekivali. Tamo ništa nije bilo poznato, ni paleolit. Našli smo i jedno paleolitsko nalazište, u kanjonu kod pećine Vladikine ploče, a onda smo kod Zvonačke banje počeli da istražujemo tu malu pećinu i na naše iznenađenje, pojavio se - mezolit".
Klima je u mezolitu bila kao današnja, ljudi su u ishrani koristili biljke, naučili su i kako da eksploatišu vodene resurse
© Foto : Sputnjiku ustupio Dušan Mihailović
Ljudi iz Ponišavlja
Profesor Mihailović dodaje da je malo reći da su bili iznenađeni. Dalja istraživanja su pokazala da su ljudi ne samo bili prisutni na tom području u doba mezolita - bili su u kontaktu sa drugim zajednicama tog vremena, na drugom prostoru današnje Srbije.
Interesantono je da u našoj zemlji ima mnogo značajnih nalazišta iz paleolita, a iz mlađeg doba, mezolita, ne. Do ovog pronalaska, život u mezolitu pronađen je samu u Đerdapu.
Mlađi, mezolitski čovek bio je naprednji. Očigledno je mezolitkso stanovništvo živelo i u gornjem Ponišavlju i bilo u kontaktu sa drugim zajednicama koje su u to vreme naseljavale Balkan.
"I jedni i drugi su lovci sakupljači, nisu proizvodili hranu, bavili su se zemljoradnjom i stočarstvom, ali su, za razliku od paleolitskih lovaca koji su koristili i biljnu hranu, ali ne u prevelikom obimu, mezolitski ljudi živeli u periodu ranog holocena. Tada je klima bila toplija, bila je kao današnja, dosta su koristili biljke u ishrani. Takođe, naučili su kako da eksploatišu vodene resurse. Počeli su da se bave ribolovom".
Zubi virezuba, šarana donetog iz Lepenskog vira, koga su ljudi mezolita u Ponišavlju koristili za ukrašavanje odeće
© Foto : Sputnjiku ustupio Dušan Mihailović
Šaran kao krunski dokaz
Profesor Mihailović dodaje da su mezolitski ljudi zato naselili obalska područja, verovatno je koncentracija stanovništva u mezolitu bila na obalama reka, što se vidi u Đerdapu.
Ribolov je za ondašnje stanovnike Đerdapa predstavljao glavni izvor hrane, ali je imao i ekonomsku ulogu. Stručnjaci za mezolit kažu da je predstavljao i vrstu ideologije i način regulisanja društvenih odnosa.
Krunski dokaz da su ljudi mezolita sa juga bili u kontaktu sa onima na Đerdapu je riba koja više ne živi u Dunavu, ali je ima na severu Rusije.
"Zubi te ribe, virezuba, korišćeni su za ukrašavanje, prišivani su na odeću, Sama činjenica da smo našli te zube, na jednom od njih se čak i vide tragovi obrade, svedoči o tome da su ove mezolitske zajednice koje su naseljavale Pešteriju, bile u kontaktu sa zajednicama u Podunavlju, da su komunicirale. Bio je to deo istog sveta, bilo je to isto društvo. Ribe su živele u Dunavu, ne u manjim rekama, sigurno su nabavljene razmenom sa stanovnicima Podunavlja".
Privezak od zuba jelena i fragmenti koštanih alatki
© Foto : Sputnjiku ustupio Dušan Mihailović
Meštani čuvaju pećinu
Pećina u kojoj su pronađeni ostaci života u mezolitu nalazi se u turističkom kraju, to arheolozima daje nadu da će se njihova istraživanja nastaviti, jer pećina može sjajno da se uklopi u ponudu Zvonačke banje i čitavog kraja.
"Tu već imate nekoliko izletišta, prirodnih dobara koja ljudi obilaze. Tu je Asenovo kale, jedna fantastična planina, tu je Zvonačka banja i najuži kanjon u Srbiji koji se zove Cediljka, čija se širima na jednom mestu sužava na metar i po. Čitav predeo je spektakularan, pripada slivu Jerme, kanjonu koji je prelep, turisti dolaze, ljudi žive od turizma".
Naš sagovornik dodaje da će se pećina sigurno uklopiti u turističku ponudu. Najviše ohrabruje to što je lokalno stanovništvo veoma zainteresovano da se to desi:
"Jedan meštanin, Vasa Milošev, nam je mnogo pomogao, i u istraživanju i obilasku pećina u okolini. On je inače i vodič, tako da i preko njega znamo da su svi zainteresovani da se istraživanja nastave i da se u jednim momentu i turistički predstave".
Arheolozi iz Beograda su prvi put posetili ovu pećinu 2011. godine, nakon što su uspostavili saradnju sa Univerzitetom Arizona iz Sjedinjenih Američkih Država, sa kolegom Stivenom Kunom, od kada su obišli preko 40 pećina u istočnoj Srbiji.
Istraživanja finansiraju Ministarstvo kulture, Fond za nauku, a ono koje je u toku kod Majdanpeka, deo je tzv. kanadskog projekta, čijim novcem istražuju i druge lokalitete.
Pećina Pešterija u kojoj su otkriveni tragovi života u doba mezolita
© Foto : Sputnjiku ustupio Dušan Mihailović
Pogledajte i:
