Na mestu sukoba dva srpska velikana nikla — svetinja /foto/
Na mestu sukoba dva srpska velikana nikla — svetinja /foto/
Sputnik Srbija
Na mestu gde je nemirna reka gustu šumu presecala i plavila, i gde su se dvojica srpskih velikana sukobila, nikla je bogomolja da o tom sukobu svedoči i... 01.09.2024, Sputnik Srbija
Na mestu gde je nemirna reka gustu šumu presecala i plavila, i gde su se dvojica srpskih velikana sukobila, nikla je bogomolja da o tom sukobu svedoči i pripoveda.
Pre više od dva veka, u gustoj šumi (gde je sada bogomolja) daleke 1804. godine nalazio se logor srpskih ustanika odlučnih da stanu na kraj samovolji i tiraniji turskih dahija smeštenih u Beogradskoj tvrđavi. Ustanici, pod vođstvom Karađorđa držali su Beograd pod opsadom, onemogućavajući janičarima izlaz iz opkoljene prestonice, kao i snabdevanje hranom i džebanom(municijom)
Prema kazivanju savremenika ondašnjih burnih vremena, Karađorđe je sa grupom ustanika otišao u Jagodinu kako bi sprečio nadiranje krdžalija Gušanac Alije ka Beogradu, ostavivivši u Topčideru vojvode Simu Markovića, Milana Obrenovića i Miloša Teodorović-Višnjića(kasnije kneza Miloša) da u Topčideru čuvaju prilaz prestonici i spreče dovoz hrane opsednutim janičarima.
Krivicom Miloša Obrenovića, koji je umesto da čuva most na Topčiderskoj reci, otišao u Ostružnicu, janičari su došli do hrane. Saznavši za propust, po povratku iz Jagodine, Karađorđe je na Miloša potegao kuburu.
Tane iz kubure bi najverovatnije Miloša pogodilo i usmrtilo, da vojvoda Mladen Milovanović(na slici) nije Karađorđa po ruci udario. Veliki vožd se ubrzo razljutio, a Miloš se zavetovao da će na tom mestu crkvu sagraditi. Zavet je, trideset godina kasnije i ispunio
Tačan datum početka gradnje crkve nije poznat, ali se pretpostavlja da je podignuta između 1832. i 1834. godine. Gradili su je ondašnji poznati neimari Janja Mihailović i Nikola Đorđević. Gradnju dunđera Janje u početku je nadgledao Toma Vučić Perišić, a kasnije Jevrem Obrenović. Knez Miloš je takođe nadzirao gradnju, neretko menjajući odluke i naredbe
Troškovi gradnje iznosili su preko 70.000 groša(iz državne kase) a knez Miloš je dao kamen, kreč i pesak besplatno. Postoji podatak da su tokom gradnje korišćeni i nadgrobni spomenici starog groblja, te se tako u porti hrama može videti jedna od tih nadgrobnih ploča
Crkva je sagrađena od tesanog kamena, žućkastog sitnog peščara, koji je otporan na vremenske uticaje. Građena je ravnomerno, sa jedva primetnim fugama, tako da deluje kao da je od jednog kamena
U neposrednoj blizini crkve u isto vreme sagrađen je i Mitropolitov konak u kome je tokom jula 1835. godine izgrađen projekat prvog Ustava Pravoslavne crkve u Kneževini Srbiji (Načertanije o duhovnim vlastima) koji je 21.maja, na narodnoj skupštini u Kragujevcu obnarodovan
Knez Miloš je topčiderskoj crkvi darovao tri zvona, od kojih su dva u Prvom svetskom ratu skinuta i odneta u Beč gde su zajedno sa ostalim zvonima, pokupljenim iz pravoslavnih hramova, pretopljena i upotrebljena u ratne svrhe. Treće najmanje zvono je sačuvano
Crkva Svetih Apostola Petra i Pavla, kao najstarija sačuvana beogradska crkva iz perioda obnovljene Srbije. prestavlja izuzetno važni spomenik kulture i kao takva stavljena je pod zaštitu države 1949. godine.
Prvi ikonostas Topčiderske crkve, rad Konstantina Lekića, izrađen je u periodu od 1834. do 1837.godine. Taj ikonostas prenet je 1874. godine u parohijsku crkvu sela Barič. Sadašnji ikonostas delo je Steve Todorovića i Nikole Markovića
Na ikonama je uočljiv uticaj čuvenih dela zapadnog slikarstva. Rezbarni radovi u baroknom stilu, sa primesama rokokoa, pozlaćeni su. Ikonostas je poslednji put pozlaćen čistim zlatom 1929.godine. Rezbarski radovi su delo vajara Dimitrija Petrovića koji je radio i ikonostas Saborne crkve u Beogradu
Prvi sveštenik Topčiderske crkve je bio jeromonah Jeronim, kapelan knjažeski, koji je tu služio do 1836. godine. Hramovna slava - Petrovdan obeležava se služenjem svete arhijerejske Liturgije koju je ove služio njegova Svetost Patrijarh srpski Porfirije
15/20
Crkva nikada nije živopisana. Ipak je bilo pokušaja da se to učini, što dokazuje jedna sačuvana skica severnog zida sa ikonama crkve u Topčideru koju je radio Rus Boris Seljanko
Ukrašavanje crkve i ikonostasa nadzirao je mitropolit Patar iz čijih zabeleški se vidi da je crkva završena 30 aprila 1934. a da je osvećenje izvršeno 1935. godine.
Interesantan detalj je da je neposredno po osvećenju u njoj održana prva svadba kojoj je prisustvovao knez Miloš i kneginja Ljubica i preko 1000 zvanica.
Od nekada jedva prohodne šume, Topčiderski park je postao omiljeno izletšte Beograđana kao i mesto masovnog okupljanja naroda tokom svetkovina i proslava značajnih datuma poput obeležavanja pedesetogodišnjice Drugog srpskog ustanka.
Današnja skromna crkva u Topčideru nekada je bila jedna od najlepših crkava u prestonici. Pored toga što je bila dvorska crkva,ona je bila i mitropoltska crkva u kojoj su se držale arhijerejske liturgije, a u konaku pored crkve stanovao je mitroplolit srpski Petar.
Iako je knez Miloš bio njen ktitor, i u zadnjim danima života sa prozora Topčiderskog konaka zvonik crkve gledao, bogomolja nije postala njegova večna kuća. Sahranjen je u Sabornoj crkvi u Beogradu, a malena crkva u Topčideru i danas ponosno stoji međ platanima koje šuštanjem grana pripovedaju o sukobu dvojice velikana i slavnim vremenima u kojima se Srbija vekovnog ropstva Osmanlija oslobađala.
Pristup ćaskanju je blokiran zbog narušavanja pravila.
Ponovo možete da učestvujete za:∞.
Ako se ne slažete sa blokiranjem, koristite formular za povratne informacije
Razgovor je završen. U diskusiji možete učestvovati 24 sata od objavljivanja članka.
