Rešena poluvekovna misterija ogromne rupe na Antarktiku - posledice mogu biti dalekosežne /foto/
© Foto : Pexels/Photo by Sergey Torbik
Pratite nas
U revolucionarnom otkriću, naučnici su otkrili decenijama staru misteriju antarktičkog leda, bacajući svetlo na njegovu prethodno nedokučivu formaciju.
U prostranstvu antarktičkog Vedelovog mora, gde vlada večni ledeni stisak zime, leži zagonetka koja decenijama zbunjuje naučnike. To je slagalica sa razjapljenom rupom, koja se ponekad otvara u blizini potopljenog vrha poznatog kao Maud Rise, otkrivajući ispod sebe hladnu morsku tamu. Ovaj misteriozni fenomen, koji je prvi put primećen 1974. godine, svojim sporadičnim pojavljivanjem prkosi olakom naučnom objašnjenju.
Međutim, poslednjih godina su se delovi te ledene slagalice počeli spajati na svom mestu.
Koja je karika nedostajala
Kombinacijom najsavremenije tehnologije, uključujući satelitske snimke, plutajuće autonomne instrumente, pa čak i foke opremljene senzorima, naučnici su krenuli u potragu za dešifrovanjem tajni zagonetne polinije (područja otvorene vode okružene morskim ledom) pored Maud Rise.
„Ekmanov transport je bio osnovni sastojak koji je nedostajao... da bi se održalo mešanja soli i toplote prema površinskoj vodi“, objašnjava okeanograf Alberto Naveira Garabato sa britanskog Univerziteta Sautempton.
Ovaj proces, vođen otporom izazvanim vetrom, igra ključnu ulogu u održavanju ravnoteže soli i toplote neophodne za formiranje pomenute polinije. Ekmanov transport nastaje kada se površinske vode okeana nađu pod uticajem sile trenja koja na njih deluje kroz vetar. Kako vetar duva, on stvara silu trenja na površini okeana koja sa sobom vuče gornjih 10 do 100 metara vodenog stuba.
Scoperta la causa delle polinie antartiche grazie a foche elefante e correnti oceaniche. Il trasporto di Ekman rivela il segreto dietro la formazione di queste aree di acqua libera nel ghiaccio marino. La polinia di Maud Rise vista dallo spazio,https://t.co/0bIKPKvoEe pic.twitter.com/4pKVQGMU6T
— La Citta News (@lacittanews) May 2, 2024
Za razliku od uobičajenih polinija koje se nalaze u blizini antarktičke obale, polinija Maud Rise je redak prizor, jer se nalazi dalje od obale nego obično. Njeno ponovno pojavljivanje 2016. i 2017. godine, otprilike veličine američke države Mejn, privuklo je pažnju naučnika širom sveta, što je podstaklo niz istraga o njenom poreklu i postojanosti.
Dalekosežne posledice na klimu
Istraživanje, objavljeno u časopisu „Sajens advansis“ otkrilo je složenu interakciju faktora koji doprinose postojanju ove polinije. Snažna kružna struja koja okružuje Vedelovo more, u kombinaciji sa turbulentnim vrtlozima koji transportuju so, stvorili su savršene uslove za njeno formiranje i opstanak.
„To uzdizanje pomaže da se objasni kako morski led može da se otopi“, kaže okeanograf Fabijen Rokuet sa švedskog Univerziteta Geteborg, objašnjavajući važnost soli u tom procesu.
I zaista, sposobnost soli da snizi tačku smrzavanja vode je ključna u sprečavanju potpunog smrzavanja polinija.
Razumevanje mehanizama iza polinije Maud Rise nije vođeno samo naučnom potragom za rešenjem misterije. Ovo ima implikacije na budućnost antarktičkog morskog leda, pa čak i globalnih klimatskih obrazaca. Kako klimatolozi predviđaju jače i učestalije antarktičke zimske vetrove, pojava velikih polinija kao što je Maud Rise mogla bi postati češća u narednim godinama.
„Otisak polinija može ostati u vodi dugi niz godina... One mogu da promene način na koji se voda kreće i način na koji struje prenose toplotu na kontinent“, primećuje klimatolog Sara Gil sa američkog Univerziteta u Kaliforniji u San Dijegu, ističući dalekosežne posledice ovih ledenih pojava, preneo je „Sajens alert“.
Pogledajte i:
