Kad se oslika hram knjige u Srbiji /foto/
© Sputnik / Marija Jakovljević
Pratite nas
U godini u kojoj Narodna biblioteka Srbije obeležava pola veka od svečanog otvaranja prvog namenski građenog zdanja za nacionalnu biblioteku, u kojem se nalazi i danas, u Galeriji Srpske akademije nauka i umetnosti izložiće dela iz svoje likovne zbirke.
Izložba „Oslikavanje hrama knjige“ autora Mirjane Simoski i Dušana Zlokolice, koja će biti otvorena 14. novembra, obuhvatiće 75 dela koja od rekonstrukcije Narodne biblioteke Srbije 2007. godine do danas nisu bila dostupna javnosti.
Prvenstveni zadatak Narodne biblioteke Srbije je da prikuplja i čuva celokupnu štampanu i drugu bibliotečku građu sa teritorije svoje zemlje, kao i dela objavljena u inostranstvu koja su deo srpske kulture ili se njome bave.
Biblioteka u plamenu
Autori izložbe su odlučili da Narodnu biblioteku ovoga puta predstave na drugačiji način - kao čuvara umetničkih dela, a put kroz izložbu treba da ilustruje i put kroz samu nacionalnu biblioteku.
„Slika sa kojom započinjemo putovanje jeste 'Biblioteka u plamenu' Antona Hutera nastala 1941. na samom mestu stradanja zgrade Narodne biblioteke. U nedostatku foto-materijala ona je jedino svedočanstvo trenutka kada je naša biblioteka gorela. Huter je imao atelje na Kosančićevom vencu i načinio je svojevrstan zapis trenutka stradanja Narodne biblioteke“, kaže za Sputnjik Dušan Zlokolica.
U prvom i centralnom delu izložbe biće predstavljena dela koja su najređe viđena – ona koja se nalaze u kancelariji upravnika i kancelarijama članova uprave, kao i slike koje krase kancelarije bibliotekara i druge administrativne delove zgrade, u koje i znatan broj zaposlenih ređe zalazi. Ova dela će prvi put ugledati svetlost dana nakon izložbe održane 6. aprila 1991. godine.
„U kabinetu upravnika, koji je glavni bibliotekra i čuvar kulturnog nasleđa, čuvaju se neka od najznačajnijih dela, koja po svom izboru i kvalitetu opisuju prirodu i značaj kolekcije – 'Kosovski boj' Petra Lubarde kao simbol nacionalne istorije, 'Portret Miloša Crnjanskog' Save Šumanovića kao simbol kulturne istorije u odnosu javnog i privatnog u umetnosti i 'Slikar' Miće Popovića kao simbol kritike u umetnosti, odnosno jedan od najznačajnijih elemenata slobode duha jednog naroda“, ističe Zlokolica.
Pripremanje slike „Žena u srpskom“ Đure Jakšića za izlaganje u Galeriji SANU
© Sputnik / Marija Jakovljević
Ideja je da 75 odabranih dela u Galeriji SANU predstavi misiju i viziju Narodne biblioteke Srbije, a Zlokolica skreće pažnju na mali portret „Žena u srpskom“ Đure Jakšića iz 19. veka:
„Poreklo tog dela je nepoznato. Ne znamo kako je dospelo u našu kolekciju. Pripada starom fondu sa rednim brojem jedan, na osnovu čega možemo pretpostaviti da se najranije našla u tom fondu i najstarije je likovno delo u našoj kolekciji“.
Pokloni umetnika hramu knjiga
Slike su dolazile u Narodnu biblioteku Srbije na najrazličitije načine - donacijama, u vidu legata, poklonima, otkupima, pa i sklanjanjem u ovu kulturnu instituciju u kriznim situacijama kako bi se pojedina dela sačuvala, a gde su ostala i do danas, postavši integralni deo zbirke.
Najveći deo kolekcije prikupljen je donacijama i poklonima 1991. godine kada je bibliotekarka Ivana Nikolić dokazala da je jedna institucija kulture poput nacionalne biblioteke van vremena i iznad politike.
„Kada je planirano obeležavanje pedesetogodišnjice od bombardovanje zgrade Narodne biblioteke na Kosančićevom vencu Ivana Nikolić je došla na ideju da se likovna zbirka obogati i pozvala je umetnike da doniraju dela biblioteci. To je bio dosta izazovan vremenski period i sama ideja prikupljanja umetničkih dela izazvala je različite reakcije kod umetnika. Međutim, čuvanje kulturnog nasleđa u kući srpske kulture je prevagnulo nad svim političkim previranjima“, ističe Zlokolica.
Tada 6. aprila priređena je izložba upravo tih novih dela prikupljenih za zbirku nacionalne biblioteke koja je sa par desetina došla do preko 200 slika, grafika i crteža.
Zlokolica ističe da jedan od glavnih razloga zašto su umetnici donirali svoja dela nacionalnoj biblioteci jeste da ona budu stalno dostupna javnosti:
„Nakon te izložbe kustos Narodnog muzeja Nikola Kusovac osmislio je raspored dela u javnom delu zgrade i nastala je stalna postavka dostupna korisnicima“.
Prvi put od 2007. pred publikom
Dugo je, zahvaljujući tome, Narodna biblioteka Srbije zbog rekonstrukcije Narodnog muzeja i Muzeja savremene umetnosti bila jedina nacionalna institucija u prestonici gde su u stalnoj postavci mogla da se vide dela savremenog likovnog stvaralaštva.
Autori izložbe pred slikom Miće Popovića "Vuk Stefanović Karadžić"
© Sputnik / Marija Jakovljević
Tokom bombardovanja 1999. godine dela su sklonjena sa zidova u podzemne depoe. Nakon toga su vraćena da bi ponovo bila uklonjena 2007. kada je počela rekonstrukcija javnog dela zgrade biblioteke, nakon čega su slike ostale samo u službenom delu zgrade, van očiju javnosti pa će izložba u Galeriji SANU biti prilika da se prvi put vide od 2007.
Slika Miće Popovića „Vuk Stefanović Karadžić“ jedina je ostala na zidovima javnog dela zgrade Narodne biblioteke Srbije nakon rekonstrukcije:
„To delo se nalazi na samom ulasku u Narodnu biblioteku i ikonično predstavlja našu kuću. Mića je, radeći tu sliku, izdvojio olovku kao simbol pisma i pismenosti i čuvenu Vukovu drvenu nogu koja izlazi iz platna pa je bio poseban izazov za naše kolege da zapakuju to delo i bezbedno ga prenesu do Galerije SANU gde će zauzeti centralno mesto na izložbi, jer ima izuzetnu snagu u likovnom i simboličkom smislu za biblioteku“.
Značajan simbol predstavlja i skulptura Lidije Mišić „Plameni cvet“ u centralnom delu zgrade Narodne biblioteke:
„Nastaje 1972. godine kada i nova zgrada Narodne biblioteke Srbije. Po svom izgledu i simbolici, ta skulptura odražava tu feniksovsku prirodu nacionalne biblioteke koja se uzdigla iz pepela stradanja“.
Pripremanje izložbe "Oslikavanje hrama knjige" u Galeriji SANU
© Sputnik / Marija Jakovljević
Danas Narodna biblioteka raspolaže izuzetnom kolekcijom umetničkih dela koja broji 250 slika, crteža, grafika, a Zlokolica se nada da će nastaviti sa dopunjavanjem zbirke:
„Nadam se da će i ova izložba biti jedna vrsta poziva aktivnim umetnicima da svoja dela izlože u Narodnoj biblioteci Srbije, a potom, ako osete potrebu i u znak zahvalnosti, ostave neko svoje delo i na taj način pomognu širenje naše likovne zbirke“.
Sto umetničkih dela iz zbirke Narodne biblioteke Srbije imaju svojstva kulturnih dobara, među kojima su slike Petra Lubarde, Mrđana Bajića, Milana Konjovića, Branka Miljuša, Petra Omčikusa, Dušana Otaševića, Miće Popovića, Ljubice Cuce Sokić, Milića od Mačve, Save Šumanovića i mnogih drugih.
Slika "Zapaljeni horizonti velikog Vračara" Milića od Mačve
© Sputnik / Marija Jakovljević
Najveća galerija u gradu
U planu je, navodi Zlokolica, da Narodna biblioteka Srbije pored izgradnje novog smeštajnog prostora za knjige, u sklopu postojeće zgrade prvi put dobije adekvatan prostor za čuvanje svoje likovne zbirke u skladu sa svim muzeološkim standardima.
„Trenutno imamo oko 12.000 kvadratnih metara depoa. Taj prostor postaje sve manji pošto nekoliko dužnih metara knjiga dnevno ulazi u našu zgradu i tu ostaje. Trenutno je osmišljen projekat da se dogradi još toliko kvadrata magacinskog prostora na uglu Nebojšine i Skerlićeve ulice, a iznad toga bi bio dograđen deo od 600 kvadratnih metara galerijskog prostora za stalnu postavku i izložbe, književne programe, predavanja, koncerte i ostale kulturne programe. Dobili bismo najveću galeriju u Beogradu“.
