„Lepa dama“ sa dva lica — otrovna, ali i korisna ako se pravilno upotrebljava /foto/
21:50 07.10.2023 (Osveženo: 21:56 07.10.2023)
CC0 / Unsplash/Daura Noble Martínez /
Pratite nas
Višegodišnja zeljasta biljka Atropa belladona u narodu je poznata pod nazivom velebilje. Svi delovi biljke su otrovni, a naročito bobice. Ako se pravilno upotrebljava ona, međutim, može biti korisna.
Ime roda Atropa potiče od imena jedne od tri grčke boginje sudbine. Atropa, kao najstarija od tri sestre, određuje kada se nečiji život završava.
Ova biljka povezana je i sa kultom boga Dionisa, a tokom slavlja u vinu se rastvarao ekstrakt velebilja koji je izazivao halucinacije.
„Lepa dama“
U srednjem veku, Atropa belladona se povezuje sa magijskim obredima. Kada bi proricale sudbinu, veštice bi uzimale malu količinu velebilja. Nasuprot tome, u narodu je vladao običaj da se u kućama drži grančica velebilja kako bi zaštitila dom od zlih sila.
“Atropina belladona” Berries contains high amounts of atropine, scopolamine and other natural alkaloids that are too toxic to handle…
— Classify Rx 📱 (@simplify_drugs) June 22, 2023
Read on to find out why the plant is named so …
The name Atropa is derived from that of the Greek goddess “Atropos” - 'she who may not be… pic.twitter.com/cQYftwGFeo
Ime vrste potiče iz renesansnog perioda. Belladona ili lepa dama naziv nosi jer su mletačke dame stavljale kapi u oči sa ekstraktom velebilja, kako bi proširile zenice.
Atropin
Atropin je sekundarni metabolit velebilja. Prvi put ga je iz korena biljke 1831. godine izolovao nemački apotekar Majn.
Između ostalog, atropin izaziva sinusnu tahikardiju od 120 do 160 otkucaja u minutu i polimorfnu leukocitozu od 12–17.000 po kubnom mm. Parališe i mišiće bešike što dovodi do zadržavanja urina.
Pozitivna dejstva
U 19. veku, ova biljka se koristila za lečenje kuge, paralize, manije i epilepsije. Korišćeni su ekstrakti listova ili korena u prahu. Takođe, zabeleženo je lečenje i Parkinsonove bolesti. Nekada se Atropa belladona u vidu pare udisala pri lečenju disajnih puteva, najčešće za bolesti koje obuhvataju smanjenu prohodnost bronhija. Danas se koristi u lečenju nekih oblika astme, ali ne kao prva linija terapije.
Atropa-belladona means “beautiful lady”. However, it is a toxin that can cause hallucinations, blindness, & even death. Women in Renaissance Italy commonly used the plant to dilate their eyes. Thankfully we have safer makeup practices today! #womenshistorymonth #beautystandards pic.twitter.com/Elgt2Jd03F
— Inclusive Islanders (@InclusionTAMUCC) March 12, 2018
Efikasnost atropina je zastupljena i kod određenih kardiovaskularnih bolesti. Jedna od njih je i bradikardija (usporen rad srca). Zabeleženo je lečenje i čireva na gastrointestinalnom traktu.
Najveći značaj atropina se ogleda u naučnom radu. Uz pomoć ovog alkaloida je ustanovljena funkcija parasimpatičkog dela autonomnog nervnog sistema, kao i identifikacija neurotransmitera acetilholina. Naime, atropin je antiholinergijski agens - blokira acetilholin i smanjuje sekreciju. Usled toga, koristi se kao premedikacija anestezije.
Danas je trovanje atropinom retko.
Upotreba atropina je ograničena na bolnice, apoteke, istraživačke laboratorije i farmaceutske kompanije. Ukoliko ipak dođe do trovanja, ispiranjem želuca otrovni alkaloid se eliminiše iz organizma u roku od 72-96 sati i pacijent se tada nesmetano oporavlja, preneo je portal „Simbioza“.
