https://lat.sputnikportal.rs/20230531/od-bila-klintona-i-medlin-olbrajt-do-milutina-i-simonide--mesto-gde-su-srbi-nasli-iskru-u-kamenu-1156457474.html

Od Bila Klintona i Medlin Olbrajt do Milutina i Simonide – Mesto gde su Srbi našli iskru u kamenu

Od Bila Klintona i Medlin Olbrajt do Milutina i Simonide – Mesto gde su Srbi našli iskru u kamenu

Sputnik Srbija

Nedugo nakon isključenja sa Bulevara Bila Klintona i izlaska iz grada ukrašenog spomenicima i ulicama posvećenim Džordžu Bušu, Medlin Olbrajt, Džou i Bou Bajdenu... 31.05.2023, Sputnik Srbija

2023-05-31T10:36+0200

2023-05-31T10:36+0200

2023-05-31T10:39+0200

društvo

srbija – društvo

kosovo i metohija (kim)

gračanica

kultura

umetnost

kralj milutin

simonida

geto

enklava

https://cdn1.img.sputnikportal.rs/img/07e7/05/1e/1156445226_0:257:2731:1793_1920x0_80_0_0_943ff4d86e2b9e5bdc30e92d6f9aab22.jpg

Kad se prođe beskonačno mnogo i još malo preko toga autoperionica, autolimara, gumara i ostalih autoradionica, koje pored benzinskih pumpi predstavljaju najvidljivije tačke života u Prištini i okolini, put za jug, koji magistralom vodi do Gnjilana, putnika namernika sprovodi kroz srpsko geto naselje – Gračanicu.Ova enklava, koja ime nosi po jednom od najlepših spomenika srpskog srednjovekovnog graditeljstva, broji više od 12 hiljada stanovnika i predstavlja stecište Srba ratom prognanih iz Prištine. Iako okružena albanskim življem i zahvaljujući divljoj gradnji pripojena Prištini, u njoj Albanaca nema. Gračanica je danas administrativni, zdravstveni, obrazovni i kulturni centar svih Srba centralnog Kosova.U Gračanici ima života. Prva razlika koja je svima koji obraćaju pažnju uočljiva jeste život na ulicama Gračanice. Deca koja se vraćaju iz škole, neka koja sigruno iz nje i beže, majke koje guraju bebe u kolicima, namrgođeni starci i žamor živog mesta zapljusnu svakoga ko uđe u enklavu gde se deca igraju u porti četrnaestovekovne zadužbine kralja Milutina.Ljudi iz Gračanice, verovatno pritisnuti težinom života, izgledaju kao da žive neopterećeni veličinom i količinom istorije u njihovom dvorištu. Preko puta zida iza kojeg izvire Milutinova i Simonidina kuća je autobuska stanica na kojoj je neko zaboravio kesu sa krompirima. Iznad krošnji drveća izbija krst crkve koja je uvrštena u spomenik kulture od izuzetnog značaja, a naspram nje punija baba kaska za svojim unučićima, vičući im da ne jure za loptom blizu ulice.Unutar zidina manastira, zeleno i žuto. Nema ničeg crvenog, k'o na slici Nadežde Petrović. Ko ne veruje, nek' ode da se uveri. Ama baš ništa crveno. Ogromne i guste krošnje drveća nadkrivaju posetioce i prolaznike koji sede na travi. Jedni gledaju u crkvu Uspenja Presvete Bogorodice, drugi u nebo, treći sebi u patike... Svako je sa svojim mislima i u svojim ličnim molitvama, nadanjima i strepnjama. Neki, sa neskrivenom radošću u očima, maze manastirsko kuče, tepajući mu.Ako je doba dana odgovarajuće, prelazak iz zelenog u žuto, odnosno prelazak sa travnatog tepiha na kamen spoljašnje priprate crkve pratiće božanstvena igra svetlosti. Zraci Sunca prelamaju se maestralno preko stakala, padajući nežno na freske Svetog Arhangela Mihaila, Svetih Save i Simeona, ikone Hrista, Bogorodice i ostalih „stanovnika“ crkvenog antrea.Izuzimajući opis igre svetlosti u predvorju, svaki drugi opis unutrašnjosti crkve bio bi uzaludan. Opisivati onu lepu sliku i iskopane oči, što ih večeri jedne, pod okriljem noći, iskopa Arbanas na kamenoj ploči, bilo bi u najmanju ruku nezahvalno. Ako bi se krik koji para uši u mrklom mraku mogao slikom predstaviti, predstavljao bi ga prizor Simonidinih i Milutinovih očiju iz kojih kao da još teče krvavi trag.Po izlasku iz crkve, a zatim i manastira, put levo vodi do kružnog toka i spomenika Milošu Obiliću. Put desno, ulicom Cara Lazara, istom onom u kojoj je na autobuskoj stanici ostao nesuđeni krompir, vodi malo dalje, od geografskog u kulturni centar.Kulturna oaza u raspadu sistemaNakon potpunog raspada sistema i brisanja svega što je bilo srpsko u gradovima Kosova i Metohije, Srbi su se našli u poziciji da okupljeni u geta formiraju kulturni život i da upravo formiranjem kulturnog života – ožive grad. Gračanički Dom kulture deo je te priče.On je duboko ubeđen da će Srbi, okupljeni oko ideja umetnosti, lepote, kulture, knjige, uspeti da povrate i ožive svoj izgubljeni grad. Gračanički Dom kulture organizuje 140 događaja širom Metohije i Kosova, a njihov osnovni zadatak je pronalaženje skrivenih bisera. Nalaženje i usmeravanje nekog slikara, pisca, vajara, glumca koji živi na obroncima geta, pritisnut najvećim problemima ovog sveta... Biti alat preko kog će on uspeti u svom životu i procvetati svojim talentom.Razgovor sa njim prekida vrlo učtiva i ozbiljna molba dve devojčice. Njima je lopta odletela na krov Doma kulture. One su, naravno, znale put do sprata, terase, krova i lopte, ali su ljubazno sačekale da direktor završi priču, kako bi ga zamolile da prođu kroz galeriju i postavku „Jesen u Prizrenu“, sve do krova i lopte.Život u Gračanici, detinjstvo u dvorištu Doma kulture, krompir ispred zadužbine jednog od najmoćnijih vladara srednjovekovne Srbije, lopta koja uporno beži, Milutin i Simonida… Oni su sadašnjost i oni su budućnost Gračanice.

priština

2023

Vesti

sr_RS

srbija – društvo, kosovo i metohija (kim), gračanica, kultura, umetnost, kralj milutin, simonida, geto, enklava, priština