Zašto je Kijevsko-pečerska lavra važna za celo pravoslavlje
18:10 06.01.2023 (Osveženo: 15:15 30.03.2023)
© Wikipedia / i.Parfeniy - Parfeniy
Pratite nas
Prvog januara 2023. godine Ukrajinskoj pravoslavnoj crkvi, Moskovske patrijaršije nije produžen zakup dve crkve Kijevo-pečerske lavre. Štaviše, već za Božić liturgiju će u ovoj najvećoj svetinji Kijeva služiti sveštenstvo raskolničke Pravoslavne crkve Ukrajine. Sputnjik objašnjava zašto je važna ova crkva za sve pravoslavne vernike.
Kijevsko-pečerska lavra jedan je od najstarijih pravoslavnih manastira Drevne Rusije. Smeštena je u centru Kijeva. Svedočanstvo o osnivanju Kijevsko-pečerskog manastira navodi se u jednom od drevnih ruskih spomenika – hronici „Povest minulih leta“.
Manastir je osnovao 1051-1052. godine monah sa Svete gore Antonije Pečerski u pećinama („pečerama“, odatle i naziv) Berestovskog hrama na desnoj obali Dnjepra. Kijevski knez Izjaslav Jaroslavič je 1062. godine predao manastiru zemlju iznad pećina gde je bio izgrađen takozvani Gornji manastir. U periodu dok je sveti Teodosije Pečerski bio iguman, od 1073-1078. godine izgrađen je Uspenski sabor, a broj stanovnika dostigao je 100.
Od XI veka manastir je postao najveći crkveni i kulturni centar Drevne ruske države, u njemu su se pisali letopisi, formirala sopstvena ikonopisna škola. Od XII veka nastojnici manastira počeli su da dobijaju čin arhimandrita i tada je manastir počeo da se naziva lavrom (posebna vrsta organizacije monaškog života, između društvenog i pustinjačkog; kasnije su lavrama nazivani manastiri od posebnog istorijskog i duhovnog značaja).
Lavra je 1240. godine opljačkana tokom mongolsko-tatarskog napada na Kijev, ali je manastirski život u njoj uskoro bio obnovljen. U XIII-XVI veku teritorija na kojoj se prostirao manastir, nalazila se pod kontrolom Velike kneževine Litvanije, a u XVI-XVII veku pod vlašću Žečpospolite. Tokom 1590. godine pristalice potčinjavanja pravoslavne crkve rimskom papi (unijati) dva puta su pokušale da zauzmu manastir. Međutim, bratija je pružila oružani otpor unijatima i odbranila manastir.
Carigradski patrijarh Jeremija dodelio je 1592. godine Kijevsko-pečerskoj lavri status stavropigije (odnosno, manastira, direktno potčinjenog patrijarhu).
Krajem XVI i u prvoj polovini XVII veka, u uslovima ekspanzije unijatizma, lavra je odigrala odlučujuću ulogu u očuvanju pravoslavlja u jugozapadnoj Rusiji. Tokom 1627-1647. godine, za vreme uprave mitropolita Petra (Mogile), manastirska štamparija postala je jedan od vodećih centara izdavanja pravoslavnih knjiga u istočnoj Evropi.
U manastiru je 1631. godine bila organizovana najviša bogoslovska škola Kijevsko-Mohiljanski kolegijum (kasnije akademija) koja je postojala do 1817. godine.Među njenim predavačima i učenicima bili su vodeći ruski prosvetitelji Simeon Polocki, Teofan Prokopovič, arhiepiskop Dimitrij Rostovski, državnik Aleksandar Bezborodko, kompozitori Dmitrij Bortnjanski i Artemij Vedelj i drugi.
Kijev se 1654. godine vratio pod okrilje ruske države (konačno je postao deo Rusije 1686. godine). Od 1688. godine Kijevsko-pečerski manastir je stavropigija Patrijarha moskovskog i cele Rusije. Lavra je 1786. godine bila potčinjena Kijevskom mitropolitu.
Sve do 1917. godine, manastir je bio jedan od glavnih duhovnih i kulturnih centara pravoslavne crkve, u njemu su postojali velika biblioteka, parohijska škola, izdavačka kuća koja je godišnje štampala do 100. hiljada primeraka knjiga i 130. hiljada letaka i brošura i dr.
U januaru 1918. godine lavru su opljačkali crvenogardejski odredi, a njenog nastojatelja Vladimira (Bogojavljenskog) ubili. Nakon konačnog uspostavljanja sovjetske vlasti u Kijevu 1920. godine, na teritoriji Lavre je osnovano nekoliko ustanova, među kojima grad invalida, Muzej kultova i života (1922) i dr. Međutim do 1930. godine u delu prostorija lavre nastavio je da postoji manastir, a u nekim hramovima i dalje su obavljana bogosluženja.
Teritorija lavre je 1926. godine proglašena istorijsko-kulturnim državnim rezervatom i bila je pretvorena u Sveukrajinski muzejski grad, koji je objedinio kompleks muzeja, biblioteka i arhiva.
Trećeg novembra 1941. godine, ubrzo nakon što je nemačka vojska okupirala Kijev, uništen je centralni hram lavre – Uspenski sabor (obnovljen 2000. godine).
Krajem 1941. godine na inicijativu shiepiskopa Antonija (Abšidzea) u delu lavre – Bližnjih peščerah, oživeo je manastir koji je postojao do 1961. godine.
Tokom 1961-1988. godine manastir je bio zatvoren, na teritoriji lavre funkcionisao je Kijevsko-Pečerski državni istorijsko-kulturni rezervat.
U junu 1988. godine, nekoliko dana pre početka obeležavanja svečanosti povodom jubileja hiljadugodišnjice od pokrštavanja Rusije, Kijevsko-pečerska lavra obnovila je svoj rad kao manastir. Crkvi su vraćene Dalje peščere, a u februaru 1990. godine Bliže.
Kompleks građevina Kijevsko-pečerske lavre 1990. godine uvršten je u Uneskovu listu svetske baštine.
Ukazom ukrajinskog predsednika od 13. marta 1996. godine, Kijevsko-pečerskom istorijsko-kulturnom rezervatu dodeljen je status nacionalnog.
Odlukom Vlade Ukrajine iz 2013. godine, 75 objekata Donje lavre predati su na besplatno korišćenje manastiru. Istovremeno, ostali su u državoj svojini, kao i ceo kompleks građevina Gornje lavre.
