Apel 43 istoričara za zaštitu srpskog nasleđa na prostoru BiH
© Foto : Sputnjiku ustupilo Udruženje "Poreklo"
Pratite nas
Grupa istoričara iz akademske zajednice i stručnih institucija iz Republike Srpske i Srbije apelovala je da institucije i organi Republike Srpske i Srbije zaštite kulturno-istorijsko nasleđe Srba i dostojanstvo nauke.
U apelu se ističe da su istraživači, istoričari, profesori i javni radnici iz Republike Srpske i Srbije svedoci sve češćeg i očiglednijeg rada na krivotvorenju istorijskih činjenica o srednjovekovnoj prošlosti Srba na teritoriji današnje Republike Srpske i BiH.
Krivotvorenje istorijskih činjenica
Iako istorijski izvori spominju Srbe kao narod koji naseljava ova područja još od prve polovine 7. veka, dok o srpskom vekovnom kontinuitetu govore brojni istorijski spomenici, kao što su Povelja Kulina bana, povelje drugih srednjovjekovnih vladara Bosne, Miroslavljevo jevanđelje i drugi, uz raznovrsne arheološke lokalitete, pokušaj svojevrsnog istorijsko-identitetskog inženjeringa koji je započela austrougarska država sistemskim organizovanim krivotvorenjem istorijskih činjenica tokom okupacije ovih oblasti, javlja se i danas u različitim, još perfidnijim, formama, navodi se u apelu.
„Jedan od očiglednih primera promovisanja takozvane bosanske nacije i proizvodnje nepostojećih istorijskih kontinuiteta koji sežu duboko u prošlost, jeste nedavni slučaj u vezi sa Čajničkim četvorojevanđeljem, koje su pojedini krugovi iz Federacije BiH proglasili spisom „bosanske provenijencije“, čime se negira njegov pravoslavni i srpski karakter. Da ironija bude veća, pod maskom brige za kulturno-istorijsko nasleđe, Srpska pravoslavna crkva optužena je za njegovo ugrožavanje, jer je ušla u proces njegove restauracije i konzervacije tamo gde postoje najoptimalniji uslovi za to – u Beogradu“, pišu istoričari.
Krin je simbol srpske dinastije
Kroz celi 20. vek, navodi se u apelu, bilo je pokušaja izvrtanja činjenica o nadgrobnim spomenicima naših predaka, popularno nazvanih stećcima, poput onih srpske vlastelinske porodice Hrabrena Miloradovića na nekropoli Radimlja u Stocu pored kojih je na istom kompleksu podignut spomenik blajburškim žrtvama.
„Njima se nastojao pripisati takozvani bogumilski karakter, na šta se suprotno istorijskim izvorima i dokazima nadovezuju narativi o „bosančici“. Tokom Odbrambeno-otadžbinskog rata jedan od starih simbola hrišćanske tradicije krin ili ljiljan, obeležje srpske dinastije Kotromanića, korišćen je za oznake i zastavu muslimanskih snaga u BiH, u čijim redovima su se borili islamski fanatici iz inostranstva – mudžahedini“, ističe se u apelu.
U isto vreme Republici Srpskoj se nastoji zabraniti obeležavanje 9. januara i krsne slave Svetog Stefana, čije proslavljanje ima duboke srednjovekovne tradicije na ovim prostorima, upozoravaju potpisnici ovog apela.
U Federaciji BiH slave turske osvajače
„Da apsurd bude veći, pojedini predstavnici vlasti i intelektualne elite u Federaciji BiH slave turske osvajače Bosne, koji su doneli islam u ove oblasti, kao dominantnu crtu savremenog bošnjačkog identiteta, i istovremeno podižu spomenike Tvrtku Kotromaniću, koji se nazivao kraljem Srba, uz obrazloženje da se radi o najznačajnijem srednjovekovnom „bosanskom“ vladaru. Sve to dešava se dok u Republici Srpskoj ne postoji nijedan spomenik vladarima srpske dinastije Kotromanića, kao ni nekom od članova velikaških rodova, poput Kosača, Sankovića, Pavlovića i drugih. Za to vreme javnost na srpskom nacionalnom prostoru suočava se sa degradacijom istorijske nauke stalnim delovanjem laika novoromantičara, koji promovišu banalizaciju i profanisanje istorijskih procesa i tradicija svodeći ih na rijaliti nivo“, upozorava se u apelu.
U lokalnim zajednicama pojavljuje se niz različitih nosilaca projekata izdašno finansiranih uglavnom iz Sarajeva ili pojedinih međunarodnih organizacija, koji u smišljenom radu sa mladima i aktivistima nastavljaju promociju falsifikatorskih narativa o srednjem veku, iza čega se kriju ciljevi o „građanskoj BiH“, bez entiteta i konstitutivnih naroda, svodeći to verbalno na „pojam zajedničke prošlosti koja nas povezuje“, multiperspektivnost, kritičko sagledavanje i suočavanje sa prošlošću i slično, dodaje se u tekstu.
„Zabrinjavajuće je to da su istoričari, prilikom ukazivanja na navedene pojave, u prethodnom periodu, naišli na iznenađujuće opstrukcije u medijima, kao i u lokalnim centrima kulture i sličnim institucijama, koje se mogu povezati sa stranim uticajem i finansijskim sredstvima“, stoji u tekstu.
Srpski srednji vek obuhvata i Bosnu
Apeluje se da se srpski srednji vek, koji nedvosmisleno obuhvata i srednjovekovnu Bosnu, kao i istraživački projekti u vezi sa njim, ozbiljno uvrsti u finansiranje, podsticanje i promovisanje, ali i da se povede ozbiljna identitetska i politika pamćenja u vezi sa navedenim.
Na predstavnike Republike Srpske u zajedničkim institucijama, organima i specijalizovanim komisijama na nivou BiH apeluje se, da veoma pažljivo procenjuju pojedinačne inicijative vezane za srednjovekovno nasleđe i da na svaku zloupotrebu blagovremeno i adekvatno reaguju, te da o pokušajima manipulacija obaveste stručnu i širu javnost.
Apeluje se na članove akademske i stručne zajednice i nacionalne radnike da se krene sa značajnijim delovanjem na ovim poljima, i da se u javnom prostoru reagovanjem i drugim oblicima aktivnosti onemogućavaju pokušaji falsifikovanja i „proizvodnje“ različitih manipulacija u vezi sa srednjovekovnom prošlošću.
Po ovom pitanju treba da se zauzme proaktivan, a ne isključivo reakcioni stav, da se ne reaguje samo kada manipulacije postanu očigledne u javnosti, dodaje se u apelu.
Potpisnici apeluju na širu društvenu zajednicu da se razume i promoviše značaj našeg sveukupnog kulturno-istorijskog nasleđa u različitim krajevima srpskog nacionalnog bića.
Apeluje se na organe lokalne samouprave da se na tom nivou u saradnji sa stručnim institucijama i akademskom zajednicom, kao i Srpskom pravoslavnom crkvom, povede računa o mogućnostima imenovanja ulica, trgova i podizanja spomenika našim srednjovekovnim vladarima iz dinastije Kotromanića i drugih srpskih dinastija i lokalnih vlasteoskih porodica, prenosi RTRS.
Apel su do sada potpisala 43 istraživača, istoričara, profesora i javna radnika iz Republike Srpske i Srbije.
1.
Prof. dr Borivoje Milošević, šef Studijskog programa Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci2.
Ma Dejan Došlić, sekretar Studijskog programa Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci3.
Dr Radovan Subić, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci4.
Prof. dr Boško Branković, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci5.
Prof. dr Željka Šajin, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci6.
Doc. dr Ivana Pandžić, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci7.
Ma Sandra Lukić, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci8.
Dr Nikola Ožegović, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci9.
Prof. dr Dragiša D. Vasić, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci10.
Prof. dr Boris Babić, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci11.
Prof. dr Goran Latinović, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci12.
Prof. dr Slavojka Beštić Bronza, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci13.
Ma Mila Popović, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci14.
Prof. dr Boro Bronza, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci15.
Dr Stojanka Lužija, Studijski program Istorija, Filozofski fakultet u Banjoj Luci16.
Neđo Malešević, profesor istorije, Filozofski fakultet u Banjoj Luci17.
Prof. dr Draga Mastilović, dekan Filozofskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu18.
Prof. dr Miloš Ković, Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu19.
Prof. dr Darko Đogo, Pravoslavni bogoslovski fakultet u Foči20.
Prof. dr Dejan Antić, Filozofski fakultet Univerziteta u Nišu21.
Prof. dr Đorđe Đekić, Filozofski fakultet Univerziteta u Nišu22.
Prof. dr Slaviša Nedeljković, Filozofski fakultet Univerziteta u Nišu23.
Doc. dr Maja Laković, Filozofski fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu24.
Doc. dr Slaviša Vulić, Filozofski fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu25.
Mr Bojan Krunić, Filozofski fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu26.
Dr Jovan Aleksić, Filozofski fakultet Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici27.
Prof. dr Radmilo Pekić, Filozofski fakultet Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici28.
Dr Nemanja Dević, naučni saradnik, Institut za savremenu istoriju, Beograd29.
Dr Milan Gulić, viši naučni saradnik, Institut za savremenu istoriju, Beograd30.
Dr Ivan Bencić, viši stručni savetnik Instituta za srpsku kulturu u Leposaviću31.
Dr Mirjana Đekić, konzervator savetnik, Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture, Novi Sad32.
Boris Radaković, istoričar, kustos, Memorijalni muzej na Mrakovici, JU NP "Kozara", Prijedor33.
Marina Ljubičić Bogunović, istoričar, viši kustos, Memorijalni muzej na Mrakovici, JU NP "Kozara", Prijedor34.
Ma Ostoja Railić, istoričar, viši kustos za istoriju Republike Srspke, JU Muzej Republike Srpske, Banja Luka35.
Mr Janko Vračar, muzejski savjetnik, JU Muzej Republike Srpske, Banja Luka36.
Predrag Lozo, viši stručni saradnik, Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, Banja Luka37.
Slaviša Stojković, viši stručni saradnik, Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, Banja Luka38.
Milena Mihaljević, viši stručni saradnik, Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, Banja Luka39.
Nikola Borković, viši stručni saradnik, Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, Banja Luka40.
Ma Marko Janković, profesor istorije, Banja Luka41.
Georgije Vulić, profesor istorije, Banja Luka42.
Danilo Zec, profesor istorije, Banja Luka43.
Dušan Gašić, profesor istorije, Ministarstvo rada i boračko-invalidske zaštite Vlade Republike Srpske
