Projekat u Hrvatskoj izveden do kraja: Srbi konačno izgubili čak i ono što nisu ni imali
© AP Photo / Darko Vojinovic
Pratite nas
„Mi sada gubimo i ono što u suštini nikada nismo ni imali“. Ovo za Sputnjik kaže Srbin iz Vukovara Srđan Milaković, posle poražavajućih rezultata popisa na osnovu kojih su naši sunarodnici u Hrvatskoj izgubili i pravo na ćirilicu.
Pošto je broj Srba pao na ispod 30 odsto u Vukovaru, više u tom gradu ne mogu ni da traže dvojezične table na institucijama. Dok je zakonom ćirilica bila u obaveznoj upotrebi, skidana je čekićima i kamenjem. Sada, čekići neće biti više potrebni – ukida se dvojezičnost u Vukovaru.
Ništa značajno se ne menja, jer su nam te table lupali i prelepljivali i kad smo na njih imali pravo. Dvojezične table i službena upotreba ćirilice u javnim organima u Vukovaru nikada nisu ni zaživeli. U proteklih deset godina, iako smo mi to pravo imali, Hrvatska nikada nije sprovodila te odredbe u delo. Raznim pravnim mahinacijama zaobilazili su njihovu primenu i do danas toga nije bilo, priča nam Milaković koji je i odbornik u Gradskom veću
Deca neće biti oštećena
Pravo dvojezičnosti koje je zagarantovano Zakonom o službenoj upotrebi jezika i pisma odnosi se na službenu upotrebu u javnoj komunikaciji, ali, na svu sreću, ne obuhvata upotrebu u školama, niti se odnosi na bilo koji segment obrazovanja. Vaspitavanje dece na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu neće biti ugroženo novonastalim promenama.
Po Zakonu o odgoju i obrazovanju, koji nema veze sa Zakonom o službenoj upotrebi jezika i pisma na koji se promene prouzrokovane smanjenjem broja stanovnika odnose, u hrvatskom obrazovnom sistemu nastava se odvija po tri modela – A, B, C. Dok kninski đaci pohađaju nastavu po C modelu koji podrazumeva nastavu srpskog jezika i pravoslavne veronauke u okviru dopunskog časa, đaci vukovarskih škola nastavu prate po modelu A, koji podrazumeva pojačanu nacionalnu grupu predmeta. Dakle, istorija, srpski jezik, geografija i kultura (likovna, muzička), uče se po posebno prilagođenom nacionalnom programu, a nastava se odvija na maternjem srpskom i ćirilici.
Greh je biti Srbin u Hrvatskoj
Iako u vukovarskim školama vlada atmosfera aparthejda, gde srpska deca pohađaju nastavu u odvojenim smenama od hrvatske sa kojom se ne mešaju, srpskim đacima će i dalje biti odobren vid nastave koji im omogućava školovanje na maternjem jeziku.
Ipak, Milaković ističe da pojedini roditelji, iz straha, biraju da se ovog prava odreknu.
Ovde imate slučajeve srpske dece koji nastavu pohađaju na hrvatskom, a ne na srpskom, ali, srećom, takvi slučajevi nisu preterano rašireni. Ima slučajeva gde roditelji idu linijom manjeg otpora, jer naša deca kasnije dobijaju dvojezična svedočanstva, pa sutra kada se zapošljavaju neki strahuju da bi im to mogao biti problem, kaže Milaković
Nužnost ukidanja prava Srbima
Dušan Radmanović, ekonomista u penziji iz Vukovara, smatra da je ukidanje dvojezičnosti Srbima zakonom dozvoljeno, ali ne i nužno. On napominje da je isto pravo u određenim krajevima Hrvatske zagarantovano Italijanima, iako su oni daleko ispod jedne trećine potrebne za njegovo implementiranje.
U Vukovaru je u pitanju politika, odnosno, simbolika jer ovde se radi o poštovanju ljudskih prava. Ako je jedan narod proglašen kao manjinski u državi gde je bio konstitutivni, onda treba da se poštuju i primenjuju manjinska prava i jedno od tih prava je upravo pravo na pismo i jezik.
Slično misli i Milaković, koji pravo dvojezičnosti Srba u Vukovaru smatra, posmatrano kroz istorijsku perspektivu, neotuđivim.
Da smo mi neka normalna sredina, to pravo se ne bi moralo ni ukidati, moglo bi se smatrati i stečenim jer bez obzira na to što je došlo do pada broja stanovnika, taj pad nije tako „značajan“ jer se radi o promeni od svega nekoliko stotina ljudi.
Vukovar
© AP Photo / Darko Vojinovic
Ostvaren Tuđmanov san
Nedavno sprovedeni popis u Hrvatskoj pokazao je da se broj preostalih tamošnjih Srba sve više približava broju koji je nekadašnji hrvatski predsednik Franjo Tuđman propisao kao neophodan za trajno rešavanje „srpskog pitanja“ u Hrvatskoj. Tuđman koji je, po presudi Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju učestvovao u „udruženom zločinačkom poduhvatu čiji je cilj bio prisilno i trajno uklanjanje srpskog stanovništva iz regije Krajina“, govorio je kako će srpsko pitanje u Hrvatskoj biti rešeno za sva vremena kada njihov broj spadne ispod tri procenta u ukupnoj populaciji. Srba je u danas u Hrvatskoj 3,2 odsto.
Spomenik Franji Tuđmanu u Vukovaru
© Tanjug / Sava Radovanović
Brojka od tri procenta bitna je pre svega iz razloga što se odnosi na prava manjina u koja se, između ostalih, ubraja i pravo korišćenja maternjeg jezika i pisma za građane Republike Hrvatske koji su druge nacionalnosti.
Upravo zbog ovoga, vukovarski Srbi, koji su vekovima naseljavali oblast Vukovarsko-sremske županije, izgubili su pravo dvojezičnosti koje su uživali čak i u vremenu austrijskih careva.
Izgubili su definitivno ono što nisu ni imali.
