https://lat.sputnikportal.rs/20211221/sta-su-pokazale-analize-zuba-drevnih-stanovnika-centralnog-balkana-1132648612.html
Šta su pokazale analize zuba drevnih stanovnika centralnog Balkana
Šta su pokazale analize zuba drevnih stanovnika centralnog Balkana
Sputnik Srbija
U jednoj interesantnoj studiji, srpski i naučnici iz inostranstva, bavili su se metodom anulacije zubnog kamenca na zubima individua iz perioda mezolita i... 21.12.2021, Sputnik Srbija
2021-12-21T17:55+0100
2021-12-21T17:55+0100
2021-12-21T17:55+0100
nauka i tehnologija
balkan
arheologija
nauka i tehnologija
https://cdn1.img.sputnikportal.rs/img/07e5/08/1f/1129408146_0:151:1600:1051_1920x0_80_0_0_a480769dbecb1d5210e0f9fd9f3463f5.jpg
Anulacija zubnog cementa (Tooth Cementum Annulation) je mikroskopska metoda koja se uglavnom koristi za utvrđivanje individualne starosti. Rezultati dobijeni primenom ove metode najpribližniji su stvarnoj (hronološkoj) starosti individue.Naučnici preseku ostatke zuba dijamantskom testerom, naprave mali presek i tu pločicu gledaju pod mikroskopom. Tu mogu da vide takozvane linije anulacije, jer svake godine zub dobije jedan sloj zubnog cementa. Isto je kao kod godova na drvetu. Brojeći te linije, možemo da kažemo koliko je neko imao godina u vreme smrti. Ova metoda se koristi i u forenzici i vrlo je precizna.Međutim posmatranjem tih linija na zubima, naučnicima može dati na uvid i fiziološki stres koji se dogodio tokom određenog perioda života žene ili muškarca. Poznato je da fiziološki zahtevni događaji poput trudnoće i laktacije imaju višestruke efekte na skelet, kao što je značajno promenjen metabolički status kostiju.U istraživanju je korišćena metoda anulacije zubnog cementa (TCA) za ispitivanje fiziološkog stresa pre i tokom neolitske demografske tranzicije u Evropi. Epizode fiziološkog stresa odražavaju se kao „linije stresa“ u cementu zuba pri skoro godišnjoj rezoluciji.Upotrebljena je metoda TCA za otkrivanje i brojanje stresnih događaja za uzorak od 21 osobe iz mezolita i 25 iz neolita sa centralnog Balkana iz perioda između 9.500 i 5.400 godina pre nove ere. U skladu sa teorijom neolitske demografske tranzicije, naučnici pretpostavljaju da će neolitski pojedinci imati veći stres od mezolitskih pojedinaca.Rezultati sugerišu da su neolitske žene imale znatno više linija stresa u cementu zuba godišnje, nego žene iz mezolita. Razlika između muškaraca iz mezolita i neolita nije bila statistički značajna.Zaključak je da su žene iz neolita imale više epizoda fiziološkog stresa od žena iz mezolita. Diferencijalni obrazac među polovima, u kombinaciji sa činjenicom da su trudnoće jedan od glavnih uzroka stvaranja linija stresa u cementu zuba, može ukazivati na to da su uočene razlike uglavnom posledica povećane plodnosti u neolitu.Zašto je bitna neolitska demografska tranzicija?U vreme početka mezolita dolazi do klimatskih promena – povlačenja glečera, povećanja bujnosti vegetacije, novih vrsta – menjaju se dotadašnji uslovi života. Mezolit je poznat kao starije, a neolit kao mlađe kameno doba u okviru praistorije. Sa neolitom stiže i pomenuta demografska ekspanzija – naučnici veruju da se tada rađa više dece nego pre.Prva demografska tranzicija u ljudskoj (pre)istoriji dogodila se u neolitskom periodu kada se globalna veličina stanovništva dramatično povećala. Ovo je period promene od načina života lovaca-sakupljača-ribara do proizvodnje hrane, uzgoja životinja i uzgoja životinja koji se dogodio u ranom holocenu i predstavlja prelazak iz mezolita u neolitski period u Evropi. Pretpostavlja se da je procvat neolitske populacije izazvan povećanjem plodnosti žena zbog sedećeg načina života i dostupnosti visokokalorične hrane.Podrška ovoj hipotezi dolazi iz primećenog povećanja udela subadultnih jedinki (dečijih skeleta i sahrana) u neolitskoj praistoriji širom sveta kao indirektne mere plodnosti. Takođe se pretpostavlja da su povećana veličina populacije i gustina, u kombinaciji sa novim načinom života (promene u ishrani, povećani zahtevi za radnom snagom, sedeći način života, blizina domaćih životinja i loši higijenski uslovi povećavaju verovatnoću raznih vrsta infekcija) rezultirali ukupan pad zdravlja.Zajedno, porast plodnosti i pad zdravlja koji su rezultirali povećanim mortalitetom glavna su dva procesa koja definišu i strukturišu neolitsku demografsku tranziciju. I povećana plodnost i povećani mortalitet trebalo bi da se odražavaju u bioarheološkim zapisima kao porast različitih vrsta biološkog stresa. Međutim, do sada nije bilo direktnih ili nezavisnih dokaza.Šta su zaključili naučnici i saradnici u svom radu?„Naši rezultati podržavaju hipotezu o povećanom fiziološkom stresu u populaciji praistorijskih zemljoradnika. Diferencijalni obrazac među polovima može se uslovno tumačiti kao dokaz za porast plodnosti žena u neolitskom periodu – da je porast broja rođenih bio glavni (ali ne i jedini) doprinos povećanju stresa tokom neolitske tranzicije“, stoji u izveštaju Kristine Penezić iz Centar za digitalnu arheologiju i njenih saradnika.Ako je ovo tumačenje tačno, navodi se u istraživanju, rezultati bi pružili direktne empirijske dokaze u korist opšte teorije demografske tranzicije u poljoprivredi gde se povećanje plodnosti pretpostavlja kao glavni pokretač širenja stanovništva u poljoprivredi. „Metoda koju smo koristili ima širok bioarheološki potencijal, jer omogućava istraživačima da dobiju neposredniji uvid u fiziološki stres u prošlim populacijama. Možda je najveći potencijal metode istraživanje niza paleodemografskih i socijalnih pitanja koja uključuju rođenje i majčinstvo, ali ovaj put interpretacije zahteva dalja metodološka istraživanja kako bi se formulisali kriterijumi za razlikovanje trudnoće od drugih uzroka stresa“, piše u obrazloženju, prenosi Nacionalna geografija.
https://lat.sputnikportal.rs/20211213/veliki-podvig-srpskih-naucnika--vaskrsli-lovca-iz-lepenskog-vira-1132436662.html
https://lat.sputnikportal.rs/20200912/veliko-otkrice-u-vojvodini-ovako-su-ziveli-nasi-preci-pet-milenijuma-pre-hrista-foto-1123377485.html
balkan
Sputnik Srbija
feedback.rs@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2021
Sputnik Srbija
feedback.rs@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Vesti
sr_RS
Sputnik Srbija
feedback.rs@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Srbija
feedback.rs@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
balkan, arheologija, nauka i tehnologija
balkan, arheologija, nauka i tehnologija
Šta su pokazale analize zuba drevnih stanovnika centralnog Balkana
U jednoj interesantnoj studiji, srpski i naučnici iz inostranstva, bavili su se metodom anulacije zubnog kamenca na zubima individua iz perioda mezolita i neolita kako bi ispitali fiziološki stres pre i tokom neolitske demografske tranzicije u Evropi. Šta su time saznali? I zašto je ovo bitno?
Anulacija zubnog cementa (Tooth Cementum Annulation) je mikroskopska metoda koja se uglavnom koristi za utvrđivanje individualne starosti. Rezultati dobijeni primenom ove metode najpribližniji su stvarnoj (hronološkoj) starosti individue.
Naučnici preseku ostatke zuba dijamantskom testerom, naprave mali presek i tu pločicu gledaju pod mikroskopom. Tu mogu da vide takozvane linije anulacije, jer svake godine zub dobije jedan sloj zubnog cementa. Isto je kao kod godova na drvetu. Brojeći te linije, možemo da kažemo koliko je neko imao godina u vreme smrti. Ova metoda se koristi i u forenzici i vrlo je precizna.
Međutim posmatranjem tih linija na zubima, naučnicima može dati na uvid i fiziološki stres koji se dogodio tokom određenog perioda života žene ili muškarca. Poznato je da fiziološki zahtevni događaji poput trudnoće i laktacije imaju višestruke efekte na skelet, kao što je značajno promenjen metabolički status kostiju.
U istraživanju je korišćena metoda anulacije zubnog cementa (TCA) za ispitivanje fiziološkog stresa pre i tokom neolitske demografske tranzicije u Evropi. Epizode fiziološkog stresa odražavaju se kao „linije stresa“ u cementu zuba pri skoro godišnjoj rezoluciji.
Upotrebljena je metoda TCA za otkrivanje i brojanje stresnih događaja za uzorak od 21 osobe iz mezolita i 25 iz neolita sa centralnog Balkana iz perioda između 9.500 i 5.400 godina pre nove ere. U skladu sa teorijom neolitske demografske tranzicije, naučnici pretpostavljaju da će neolitski pojedinci imati veći stres od mezolitskih pojedinaca.
Rezultati sugerišu da su neolitske žene imale znatno više linija stresa u cementu zuba godišnje, nego žene iz mezolita. Razlika između muškaraca iz mezolita i neolita nije bila statistički značajna.
Zaključak je da su žene iz neolita imale više epizoda fiziološkog stresa od žena iz mezolita. Diferencijalni obrazac među polovima, u kombinaciji sa činjenicom da su trudnoće jedan od glavnih uzroka stvaranja linija stresa u cementu zuba, može ukazivati na to da su uočene razlike uglavnom posledica povećane plodnosti u neolitu.
Zašto je bitna neolitska demografska tranzicija?
U vreme početka mezolita dolazi do klimatskih promena – povlačenja glečera, povećanja bujnosti vegetacije, novih vrsta – menjaju se dotadašnji uslovi života. Mezolit je poznat kao starije, a neolit kao mlađe kameno doba u okviru praistorije. Sa neolitom stiže i pomenuta demografska ekspanzija – naučnici veruju da se tada rađa više dece nego pre.
Prva demografska tranzicija u ljudskoj (pre)istoriji dogodila se u neolitskom periodu kada se globalna veličina stanovništva dramatično povećala. Ovo je period promene od načina života lovaca-sakupljača-ribara do proizvodnje hrane, uzgoja životinja i uzgoja životinja koji se dogodio u ranom holocenu i predstavlja prelazak iz mezolita u neolitski period u Evropi. Pretpostavlja se da je procvat neolitske populacije izazvan povećanjem plodnosti žena zbog sedećeg načina života i dostupnosti visokokalorične hrane.
Podrška ovoj hipotezi dolazi iz primećenog povećanja udela subadultnih jedinki (dečijih skeleta i sahrana) u neolitskoj praistoriji širom sveta kao indirektne mere plodnosti. Takođe se pretpostavlja da su povećana veličina populacije i gustina, u kombinaciji sa novim načinom života (promene u ishrani, povećani zahtevi za radnom snagom, sedeći način života, blizina domaćih životinja i loši higijenski uslovi povećavaju verovatnoću raznih vrsta infekcija) rezultirali ukupan pad zdravlja.
Zajedno, porast plodnosti i pad zdravlja koji su rezultirali povećanim mortalitetom glavna su dva procesa koja definišu i strukturišu neolitsku demografsku tranziciju. I povećana plodnost i povećani mortalitet trebalo bi da se odražavaju u bioarheološkim zapisima kao porast različitih vrsta biološkog stresa. Međutim, do sada nije bilo direktnih ili nezavisnih dokaza.
Šta su zaključili naučnici i saradnici u svom radu?
„Naši rezultati podržavaju hipotezu o povećanom fiziološkom stresu u populaciji praistorijskih zemljoradnika. Diferencijalni obrazac među polovima može se uslovno tumačiti kao dokaz za porast plodnosti žena u neolitskom periodu – da je porast broja rođenih bio glavni (ali ne i jedini) doprinos povećanju stresa tokom neolitske tranzicije“, stoji u izveštaju Kristine Penezić iz Centar za digitalnu arheologiju i njenih saradnika.
Ako je ovo tumačenje tačno, navodi se u istraživanju, rezultati bi pružili direktne empirijske dokaze u korist opšte teorije demografske tranzicije u poljoprivredi gde se povećanje plodnosti pretpostavlja kao glavni pokretač širenja stanovništva u poljoprivredi.
„Metoda koju smo koristili ima širok bioarheološki potencijal, jer omogućava istraživačima da dobiju neposredniji uvid u fiziološki stres u prošlim populacijama. Možda je najveći potencijal metode istraživanje niza paleodemografskih i socijalnih pitanja koja uključuju rođenje i majčinstvo, ali ovaj put interpretacije zahteva dalja metodološka istraživanja kako bi se formulisali kriterijumi za razlikovanje trudnoće od drugih uzroka stresa“, piše u obrazloženju,
prenosi Nacionalna geografija.
