Mini hidroelektrane u Crnoj Gori - put da privilegovani pojedinci građanima uzimaju iz džepa?
© Foto : Ustupljeno Sputnjiku
Pratite nas
Male hidroelektrane u Crnoj Gori su 2020. godine proizvele manje od tri odsto ukupne električne energije, što je šest puta manje od gubitaka na mreži. Za ovu količinu energije vlasnici malih hidroelektrana su prihodovali preko osam miliona eura, od čega su im skoro pola dali građani. Ovo znači da su građani ovu struju platili duplo više od tržišne.
Pri tome su vlasnici malih hidroelektrana u obavezi dati državi 650 hilljada eura za 2020. godinu, kaže za Sputnjik Vuk Iković iz Organizacije KOD uz upozorenje da je u isto vrijeme izgubljeno na desetine netaknutih rijeka pitke vode sjevera Crne Gore.
Mini hidroelektrane – dara viša od mjere
Mještani gornjoandrijevačkih sela bune se zbog izgradnje tri mini hidroelektrane na rijekama Perućica i Mojaničkoj rijeci, tvrde da je dara viša od mjere i da su ovi projekti samo devastirali njihove rijeke, šumu.... Protiv izgradnje MHE bune se u Barama Kraljskim, Plavu, tokom proljeća borba se vodila da investitori ne ukrote Bukovicu u šavničkom kraju...
„Sistem u kojem građani daju privrednicima 3,9 miliona evra, a isti ti privrednici daju državi svega 0,65 miliona evra se zove organizovana pljačka prirodnih resursa i građana Crne Gore. Na ovaj način svako može postati investitor jer i ako investicija propadne, državne institucije će uzeti novac iz džepa građana i prebaciti ga investitorima. Za očekivati je bilo ako već uništavamo rijeke zbog struje da nam računi budu manji. Nažalost zbog pomoći malim hidroelektranama i vjetroparkovima godišnji račun za struju za 2020. godinu nam je u prosjeku bio veći za oko 100 eura po domaćinstvu. Kada bi bar novac od malih hidroelektrana išao nerazvijenim opštinama, pa da znamo zašto smo izgubili rijeke“, kaže Iković za Sputnjik.
Kad pogledamo slučajeve opština Kolašin, ističe naš sagovornik, Plav ili Andrijevica onda nam ukupna situacija može biti jasnija:
Riblja staza na Bistrici
© Foto : Ustupljeno Sputnjiku
„ Firma BB Hidro posjeduje malu hidroelektranu na rijeci Bistrici u Kolašinu. Tokom prošle i ove godine ova firma je dobila od građana oko 200.000 evra pomoći. Zapravo građani ovaj novac nijesu svojevoljno dali ovoj firmi, već ga je EPCG preko računa za struju uzela od građana i prebacila vlasnicima ove hidrolektrane. Rijeka Bistrica koja je pripadala građanima Crne Gore je dodijeljena 2016. godine firmi BB Hidro čiji je suvlasnik bliski srodnik tadašnjeg premijera Crne Gore. Zahvaljujući ovakvim nepravilnostima pala je stara i došla nova Vlada. Međutim i pored svih dokaza dovoljnih za raskid ugovora sa ovom firmom mi i dalje plaćamo subvenicije, a Vlada ćuti i žmuri,“ ističe Ivković.
Šta kažu brojke
Naš sagovornik ukazuje da su na Babinopoljskoj rijeci koja protiče kroz Nacionalni park Prokletije izgrađene dvije male hidroelektrane: Jara i Babino polje. Ove dvije MHE su 2020. godine prihodovale oko 1.565.000 evra, od toga su građani bili primorani da daju vlasnicim ovih objekata oko 695.000 evra, što je približno onoliko novca koliko po planu budžeta za 2020. godinu iznose sve neto plate u Plavu koje se isplaćuju iz opštinskog budžeta.
„Vlasnik hidorlektrna na Mojanskoj rijeci u Andrijevici je prihodovao prošle godine preko milion evra od čega su mu pola dali građani. Od ovog novca Opština Andrijevica je dobila oko 50.000 evra odnosno pet bruto prosječnih plata za zaposlene u administraciji. Sve je to incident koji živimo, a koji je kod nas postao savkodnevica. Građani kao većinksi vlasnici Elektroprivrede Crne Gore direktno pomažu svoju konkurenciju, to jest vlasnike malih hidroelektrana. Tako minimum pola našeg računa za struju čine subvencije, različite vrste naknada i gubici koje nijesmo potrošili. Ako trošimo samo jeftinu struju onda ove stavke čine čak 70 odsto našeg računa. Imamo tako državno preduzeće na usluzi privatnicima, koje prebaca novac iz džepa građanina u džep povlašćenog investitora“, kaže Iković.
Od planiranih 80 do danas je izgrađeno oko 30 malih hidroelektrana, a u fazi izgradnje je dodatnih osam.
Mojanska reka
© Foto : Ustupljeno Sputnjiku
„Ovo znači da je obustavljanje gradnje obična farsa, iako nam nova Vlada maše odlukom kojom su zabranili izgradnju malih hidroelektrana. Tačno je da je raskinutro 17 ugovora sa koncesionarima, ali to je urađeno primarno zahvaljujući pritiscima građana, ne voljom političke klase. Tako da preostaje da građani fizički brane svoje rijeke kao što je to slučaj sa Ljubašticom, Skrbušom, Lještanicom... Ako su mještani bolje organizovani od Vlade Crne Gore, i ako mještani dođu do jasnih dokaza da su rijeke protivzakonito ustupljene na korišćenje, i Vlada i pored toga neće da raskine štetne ugovore sa preduzetnicima, onda to znači ili da Vlada ne umije da radi svoj posao, ili da nema hrabrosti da raskinu ugovore pa sarađuju za uzurpatorima crnogorskih rijeka,“ kaže Iković.
Nezadovoljni mještani sela u Andrijevici
Mještani sela u Opštini Andrijevica nezadovoljni su izgradnjom malih hidroelektrana na rijeci Perućici i Mojanskoj rijeci, tvrde da projekat izgradnje malih hidroelektrana nije bio dovoljno transparentan, kao i da se ne poštuju odredbe ugovora koji je koncesionar sklopio sa državom. Tri male hidroelektrane na Mojanskoj rijeci u Opštini Andrijevica dozvolu za gradnju dobile su u decembru 2016. godine, a sredinom septembra 2018, u skladu sa Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata, prijavljen je početak njihove gradnje od strane investitora Small Hydro Power Plants Mojanska. Završene su godinu kasnije. Od tada, kako tvrde mještani gornjeandrijevičkog kraja, prostor koji obilije prirodnim bogatstvima ozbiljno je devastiran.
Mojanska reka
© Foto : Ustupljeno Sputnjiku
Iz kompanije "Smol hidro pauer plans Monajska" tvrde da je investicija realizovana u dogovoru s mještanima, kao i da se striktno poštuju pravila i ugovorne obaveze, te da su pomenute osude hir pojedinaca, a izrečene tvrdnje paušalne. U SHPPM tvrde da poštuju prirodu, prate uticaj elektrane na nju i da redovno o tome izvještavaju državu. Kako su istakli, omogućeno je funkcionisanje biodiverziteta, u skladu sa propisima, ali se često manipuliše namjerno izabranim uglovima fotografija koje prikazuju rijeku koja je prirodno, a ne radom elektrane presušila u ljetnjim mjesecima.
Ministarstvo formiralo Komisiju
U Ministarstvu kapitalnih investicija tvrde da još uvijek nije zvanično stigla nijedna zamjerka u funkcionisanju izgrađenih mHE sa bilo koje adrese. To ministarstvo je nedavno formiralo Komisiju koja ima za cilj preispitivanje potpisanih ugovora ovog vida održivih izvora energije, a Vlada je prethodno stopirala potpisivanje novih ugovora za granju mHE.
