Kako je nesvrstana Indija uticala na velikog jugoslovenskog slikara
© Foto : Sputnjiku ustupio Muzej Jugoslavije
Pratite nas
Veze velikog jugoslovenskog slikara Petra Lubarde i Pokreta nesvrstanih deluju neočekivano, a zapravo su one višeznačne i ima ih poprilično, kaže Ana Panić, koautorka izložbe „Prometeji novog veka“ inspirisane 60. godišnjicom od održavanja Prve konferencije Pokreta nesvrstanih u Beogradu koja je otvorena u Muzeju Jugoslavije.
U fokusu izložbe su odnosi Jugoslavije i Indije u oblasti kulture i umetnosti, kao i radovi jednog od najznačajnijih jugoslovenskih slikara Petra Lubarde koji je imao važnu ulogu u predstavljanju Jugoslavije Nesvrstanima.
Lubarda – prvi evropski umetnik u Indiji
Izložba je nazvana „Prometeji novog veka“ upravo po Lubardinoj velikoj slici poznatijoj pod nazivom „Industrijalizacija“ koja se i danas nalazi u „Kombank dvorani“, a imala je „glavnu ulogu“ na prvoj konferenciji nesvrstanih.
„Počelo je time što je Lubardina samostalna izložba otvorena u Likovnom salonu Kulturnog centra Beograda svega dva dana pre početka konferencije nesvrstanih i bilo je jasno da tom izložbom Jugoslavija trebalo da se Trećem svetu predstavi kao jedna moderna zemlja, tako da je Lubardina uloga bila dosta bitna. Izložba je otvorena i onda je direktno s izložbe slika premeštena u salon tadašnje Savezne skupštine“, objašnjava Ana Panić.
Lubarda je 1963. godine otišao u Indiju na poziv indijske komisije za kulturne veze gde je proveo tri i po meseca kao prvi evropski umetnik koji je posetio tu zemlju i imao izložbe u više gradova,a i danas se četiri njegove slike nalaze u Indijskoj nacionalnoj galeriji u Nju Delhiju. Vraća se promenjen sa tog putovanja i kako je izjavljivao, za njega je to bilo katarzično iskustvo i upravo slike koje se mogu videti na izložbi pokazuju njegovu promenu.
„Reč je o promeni u poslednjoj fazi njegovog slikarstva, slike postaju nekako plošne sa tim jarkim crvenim bojama, koristi nitro-lakove za razliku od prethodnog perioda, pojavljuju se tu neka mitska bića, zodijački simboli, bikovi i jasno je da je ta Indija na njega izvršila ključan uticaj“, ističe Ana Panić.
Umetnik koji je spavao u šatoru u dvorištu ambasade
Kad je reč o obostranom uticaju jugoslovenskih i indijskih umetnika, on se ostvarivao pre svega razmenom izložbi i studenata. Od 1952. zahvaljujući razmeni stipendija, Indija i Jugoslavija su svake godine stipendirale po desetak studenata, a u našu tadašnju zemlju dolazilo je barem troje studenata umetnosti u iz Indije.
„Na Lubardu je Indija uticala tematski, dok je na indijske umetnike uticala tehnološki. Oni su nastavili da slikaju kopije freski iz Ađante, Maju, Budinu majku, Budu ali su dosta promenili svoj tehnološki postupak“, kaže Ana Panić.
Josip Broz Tito sadi mladicu Ašok drveta u vrtu Radž Gata, mestu kremacije Mahatme Gandija, Nju Delhi, 18. 12. 1954.
© Foto : Sputnjiku ustupio Muzej Jugoslavije
A osim Lubarde koji je proveo mesece u Indiji navodi i poznatog jugoslovenskog umetnika Zlatka Pricu koji otišao u Indiju i spavao u šatoru u dvorištu jugoslovenske ambasade ne bi li ostao što duže i napravio nekoliko izložbi. Prica je u Indiji naslikao više od 150 slika i održao brojna predavanja.
Kulturna ofanziva – reklamni izlog socijalističke Jugoslavije
Kakvu je međunarodnu kulturnu politiku vodila socijalistička Jugoslavija svedoči i osnivanje Savezne komisije za kulturne veze, uoči osnivanja Pokreta nesvrstanih,čiji su članovi bili i predstavnici brojnih kulturnih institucija a se to telo bavilo samo kulturnom propagandom.
„To je bila jedna kulturna ofanziva u koju je Jugoslavija krenula kako bi se predstavila kroz umetnost kao jedna moderna država, a onda su se često kroz umetnost provlačili različiti politički interesi. Tako da su kultura i umetnost bili zgodan reklamni izlog socijalističke Jugoslavije“, kaže naša sagovornica.
Kako je konzumerizam „pojeo“ Lubardu
Rad savremenog umetnika Vladimira Nikolića „Komunistička slika u veku svoje digitalne reprodukcije“ savršeno se uklopio u izložbu. Rad koji je prvi put izložen 2017. u Kulturnom centru bavi se Lubardinom slikom „Prometeji novog veka“ koja se nalazila iznad ulaza u bioskopsku salu a ispod nje se vide monitori na kojima se ogromnom brzinom smenjuju trejleri za američke filmove,a još ispod, prodaja kokica i ulaznica.
„Za ovu priliku je dodao tri sata zvučnog materijala, originalnih govora sa prve konferencije želeći na neki način da tu sliku vrati u svoj kontekst. Mi tu vidimo taj konzumeristički mizanscen gde dominiraju 'Koka kola' i reklama za film 'Mali šef' a ta slika je potpuno nevidljiva, nekako je uklopljena u svoj okvir, drvenariju u kojoj stoji kod ulaza u glavnu salu. Tim govorima Vladimir pokušava da tu sliku vrati svom originalnom kontekstu, a nama se savršeno uklopio njegov rad jer nije moguće izneti sliku iz Doma sindikata, tako da sliku imamo kroz njegov rad koji preispituje šta se desilo sa vrednostima nesvrstanih“, objašnjava Ana Panić.
Lampa, model Tadž mahala
© Foto : Sputnjiku ustupio Muzej Jugoslavije
Na izložbi se mogu videti i slike i crteži indijskih umetnika, predmeti koje je Tito dobijao prilikom prve posete Indiji, predmeti kojima se želi pokazati drugost Indije poput fantastične makete Tadž mahala koja je, u stvari, lampa, arhivske fotografije...
Izložba „Prometeji novog veka“ biće otvorena do 14. novembra.
4 Septembar 2021, 22:07
