Mađarska vizija: Orban ruši „evropsko carstvo“, a saveznika vidi u Srbiji
20:35 01.07.2021 (Osveženo: 04:27 26.08.2021)
© AP Photo / OLIVIER MATTHYS
Pratite nas
Srbija je ključ za dešavanja, ne samo na Zapadnom Balkanu, već i značajnom delu Evrope – simbol ishoda i sudbine proširenja Evropske unije. Otuda i eksplicitno pominjanje Srbije u planu mađarske vlade. Srbija bi u EU unela novu energiju, a srpsko-mađarski odnosi su sve bolji i intenzivniji i Srbija u EU jedan je od glavnih interesa Mađarske.
Ovako deklaraciju mađarske vlade u sedam tačaka komentarišu lider Saveza vojvođanskih Mađara Ištvan Pastor i doktorant na Fakultetu političkih nauka Vuk Lazić.
Zapadni Balkan, a naročito Srbija unela bi novu energiju u EU
Vlada mađarskog premijera Viktora Orbana objavila je u hrvatskim medijima tekst u vidu oglasa pod nazivom „O budućnosti Evropske unije“ u kojem se nalazi sedam predloga iza kojih stoji Mađarska. Među predlozima stoji odlučno protivljenje stvaranju „evropskog carstva“, a uz to, zahteva se i da Srbija postane član Evropske unije, preneo je zagrebački „Večernji list“, koji je objavio deklaraciju mađarske vlade.
Mađarska je, podseća Pastor, nedavno preuzela predsedavanje Višegradskom grupom, koju, osim nje, čine i Poljska, Slovačka i Češka. Zajedničko ubeđenje ove četiri zemlje je da se EU mora širiti prema Zapadnom Balkanu.
„Ubeđenje je ovih zemalja da se problemi unutar EU mogu rešavati samo novom energijom, a novu energiju sigurno bi mogle da unesu zapadnobalkanske zemlje, među njima, pre svega Srbija i da problemi o kojima se stalno govori, koji su neka vrsta sputavanja proširenja Unije prema Zapadnom Balkanu, manji nego energija koje bi ove zemlje unele u Uniju“, smatra Pastor.
Pominjanje Srbije u deklaraciji mađarske vlade može se sagledati u kontekstu sve boljih i intenzivnijih srpsko-mađarskih odnosa, kaže doktorant fakulteta političkih nauka Vuk Lazić – od 2012, kada se srpsko-mađarski odnosi naročito intenziviraju, mađarski interes je postala sve bliža integracija sa Srbijom, kada mađarska podrška srpskim evrointegracijama postaje neupitna.
„Takođe je interesantno kako Mađarska uklapa svoju poziciju, s jedne strane prema EU, gde pravi određeni otklon i, s druge strane, prema Srbiji, koju gura u jedan takav projekat. Tako da je tu na delu kombinacija određenih ideoloških stanovišta i političkog pragmatizma, koji Mađarska baštini i u odnosima prema Srbiji“, navodi Lazić.
Mađarski zahtev – Evropa tradicionalnih vrednosti
Sedam tačaka mađarske deklaracije pominju, ne samo „ne“ onome što se naziva „evropskim carstvom“, odnosno, evropskoj superdržavi, za čiju izgradnju, smatraju mađarski zvaničnici, niko u Briselu nije dobio ovlašćenje. Mađarska vlada protivi se uplivu međunarodnih nevladinih organizacija u donošenje odluka unutar EU, poziva na veću angažovanost nacionalnih parlamenata umesto Evropskog parlamenta koji je, kako se navodi, postao sam sebi svrha.
Takođe, upozorava se da Evropi preti opasnost od migracija i pandemija i da, ako su zajednički uspesi manji od pojedinačnih, to znači kraj Unije.
Ovi stavovi su, prema Lazićevim rečima, očekivani – radi se o pozicijama mađarske vlade prema EU koji su poznati već nekoliko godina.
„Posebno je zanimljiva tačka koja pravi distinkciju između EU kao administrativnog, birokratskog aparata ili kao političkog projekta i Evrope koju Mađarska zamišlja u drugačijim konotacijama. Evrope koja predstavlja određenu ideju koja je različita od EU. Ako pratimo izjave mađarskih zvaničnika vidimo da Mađarska želi Evropu zasnovanu na tradicionalnim vrednostima, insistira na onome što se naziva „Evropom nacija“, gde bi nacionalne države i njihova saradnja imale prioritet, a ne nadnacionalni formati koji bi diktirali odnose između evropskih država ili ih usmeravali na neki drugi način“, objašnjava on.
Pastor podseća da je francuski predsednik Emanuel Makron pre oko godinu dana pokrenuo inicijativu o diskusiji o budućnosti EU i, prema njegovom mišljenju, deklaraciju mađarske vlade trebalo bi posmatrati i kao doprinos toj raspravi.
„Iz tog razloga ubeđenja su pretočena u tačke bez nekog velikog otvaranja, jer je ovo prvi značajniji doprinos toj javnoj raspravi o budućnosti EU“, kaže Pastor.
Deklaracija i evropski otpor mađarskoj politici
Programski dokument mađarske vlade objavljen je u trenutku zategnutih odnosa između Budimpešte i ostatka EU kojim se, navodno, diskriminišu homoseksualci. Stvar je otišla dotle da je holandski premijer Mark Rute nazvao mađarsku nedoraslom za članstvo u EU i čak obećao da će je „baciti na kolena“.
Pastor karakteriše Ruteov istup kao tragikomičan i ističe da ne može sa sigurnošću da tvrdi da postoje uzročno-posledične veze između deklaracije i trenutnih tenzija na relaciji Mađarska-EU. Ono u šta je siguran, kako kaže, jeste da Mađarska i Mađari nemaju čega da se stide kada se upoređuju sa drugim zemljama i narodima.
„To ne znači da smo bezgrešni, ali nemamo ni manje ni više grehova nego bilo ko drugi i svako sa svojim grehom mora da se suoči“, naglašava on.
Lazić je, pak, uveren da je deklaracija jedna vrsta odgovora Briselu.
„Do sada, Mađarska je uspevala da nađe modus vivendi sa Briselom, tako da i ove tačke treba sagledati u tom smislu. Nisam siguran koliko će Mađarska imati snage da ih realizuje ili da za njih pridobije podršku za njihovu realizaciju unutar EU, ali one odslikavaju specifičnu i sve samostalniju poziciju Mađarske unutar EU i spram nekih projekata Brisela, koje on naročito favorizuje“, zaključuje Lazić.
