Oko pola sata nakon ponoći 26. aprila došlo je do nekontrolisanog povećanja snage, koji je doveo do eksplozije i rušenja značajnog dela reaktora. Potpuno su uništeni jezgro i čitav gornji deo zgrade reaktora, teško oštećeni deaerator i pogonska hala, uništene sve barijere i bezbednosni sistemi. Eksplozije i požar koji je usledio praćeni su oslobađanjem ogromne radioaktivnosti.
U prvim satima nakon nesreće formirana je vladina komisija za utvrđivanje uzroka nesreće i likvidacije posledica. Komisija je uveče 26. aprila stigla na područje nesreće i rukovodila celokupnom složenom organizacionom strukturom, operativnim grupama snaga i sredstava ministarstava i institucija uključenih u otklanjanje posledica nesreće u zoni nuklearne elektrane.
Zbog visokog nivoa zračenja, 27. aprila evakuisani su stanovnici obližnjeg grada Pripjata, a kasnije i stanovništvo iz zone u prečniku od 30 kilometara oko nuklearne elektrane. Ukupno je evakuisano više od 115 hiljada ljudi.
Proizvodi fisije nuklearnog goriva oslobođenog iz uništenog reaktora u atmosferu sadržavali su male aerosoli isparljivih radionuklida, prelazne metale i čestice goriva.
Radioaktivne aerosoli padale su uglavnom uz kiše na velikom području unutar granica Ukrajine, Belorusije i centralnih regiona evropskog dela Rusije. Više od 200.000 kvadratnih metara SSSR-a bilo je izloženo radioaktivnoj kontaminaciji.
Ogromne teritorije zagađene su radioaktivnim otpadom, od kojih su najopasniji za ljude bili u ranom periodu (1-1,5 meseca) jod-131 (period poluraspada osam dana), a u daljem periodu – radionuklidi cezijuma-137 i cezijuma-134 (period poluraspada od 30, odnosno 2,4 godine, respektivno).
Zbog nesreće, teritorije 17 evropskih zemalja ukupne površine 207,5 hiljada kvadratnih kilometara bile su izložene radioaktivnom zagađivanju cezijumom-137, od čega se oko 60 hiljada kvadratnih kilometara teritorija nalazi izvan bivšeg SSSR-a. Teritorije Austrije, Nemačke, Italije, Velike Britanije, Švedske, Finske, Norveške i niza drugih zemalja zapadne Evrope bile su podvrgnute zagađenju.
Radioaktivnost koju su sa sobom donosili kontaminirani oblaci iz Černobilja zabeležena je i u Kanadi, Japanu i Sjedinjenim Američkim Državama. Nezagađena je ostala samo južna hemisfera.
U trenutku nesreće poginule su dve osobe, oko 600 ljudi iz stanice i vatrogasci izloženi su visokim dozama zračenja (njih 28 je umrlo u toku te godine). Prema procenama stručnjaka, to je bila najveća nesreća u istoriji nuklearne energije. U otklanjanju posledica učestvovalo je više od 600.000 ljudi i svi su bili izloženi zračenju.
Odmah nakon nesreće, rad nuklearke je zaustavljen. Godine 2007. započeta je izgradnja novog sarkofaga (bezbedno zatvaranje – izolaciona lučna konstrukcija visoka 108 metara, dugačka 150 i široka 257 metara), koja je zamenila zastareli sarkofag.
Pročitajte još:
