Ovim rečima o Miloradu Bati Mihailoviću (Pančevo, 1923 - Pariz, 2011) i njegovom stvaralaštvu za Sputnjik govori Marija Stanković, autorka i kustoskinja izložbe Mihailovićevih dela u Galeriji RIMA u Kragujevcu.
Do sada neviđeni radovi iz porodične zaostavštine
Izložba u kragujevačkoj galeriji obuhvata do sada uglavnom neizlagane radove na papiru iz prvog pariskog perioda Milorada Bate Mihailovića, nastale od 1953. godine, kada je umetnik imao svoja prva predstavljanja u Parizu, do početka šezdesetih godina kada nastaju njegova čuvena likovna ostvarenja velikog formata.
Radovi su nastali u tehnikama ulja na papiru i kombinovanim tehnikama koje podrazumevaju mešavinu uljanih boja i tempere.
„Radovi na papiru Bate Mihailovića do sada se nisu mogli videti, jer su čuvani u njegovoj porodičnoj zaostavštini, te je Galerija RIMA u saradnji sa porodicom Smičiklas odlučila da istraži ovaj segment njegovog opusa i interpretira ga u odnosu na promename koje se dešavaju istovremeno u životu umetnika i jeziku njegovog slikarstva“, objašnjava kustoskinja Marija Stanković.
Buran karakter na papiru
Sagledavajući postepene stilske i konceptualne promene u slikarstvu Bate Mihailovića upravo u radovima na papiru, prema rečima naše sagovornice, možemo da uočimo prelazne momente i da ispratimo kako su se formulisala osnovna načela njegovog slikarstva.
„Od geometrijskih razlaganja i dekonstrukcije predmeta početkom pedesetih, preko simbolične upotrebe naturalističkih i zemljanih boja, do gestualnih i apstraknih kompozicija, možemo reći da radovi na papiru (koji su za potrebe izložbe u Galeriji RIMA kaširani na platno) svedoče o jednom intezivnom i burnom periodu, koji nalikuje i na karakter samog umetnika“, ističe autorka izložbe.
Izloženi radovi u Galeriji RIMA su usko povezani sa čuvenim likovnim ostvarenjima velikog formata Bate Mihailovića koja nastaju početkom šezdesetih godina 20. veka.
„Energičan i impulsivni potez, uskovitlane kompozicije različitih kolorističkih rešenja, često centralizovan i nedefinisani događaj ili prirodno zbivanje u polju slike koje upućuje na odnos prema fenomenima prirode, usmeravaju nas na termin 'apstraktni pejzaž' Mišela Ragona“, objašnjava kustoskinja.
Čovek sa Istoka u Parizu
Prvim nastupima na pariskoj likovnoj sceni, u Galeriji Marselj, knjižari Pola Morijena i Jedanaestom salonu „Populist“ (1953), Mihailović se predstavio radovima u drugačijem svetlu u odnosu na beogradske početke u duhu figurativnog ekspresionizma.
Jezik njegovog slikarstva prolazi kroz intenzivne promene, pod uticajem dominantnih apstraktnih izraza u okviru posleratnog pariskog likovnog kružoka.
„Ono što je istoričar umetnosti Ješa Denegri primetio, pišući o Bati Mihailoviću u više navrata, jeste njegov urbani karakter, što možemo protumačiti kao aktivan odnos umetnika prema atmosferi svog okruženja, pa iz prošlosti umetnik donosi sa sobom u Pariz 'duhovne entitete' koji će, u različitim pojavnim oblicima, pretrajavati kroz njegov opus“, kaže Stankovićeva.
Mihailović je tokom pedesetih i šezdesetih redovno izlagao na važnim pariskim salonima, samostalnim i grupnim izložbama u Evropi i Jugoslaviji, o njegovom slikarstvu aktivno su pisali renomirani jugoslovenski i francuski istoričari umetnosti i likovni kritičari.
„Grad svetlosti postaje važan geografski i umetnički topos i ujedno važno obeležje koje primećujemo na pojedinim slikama i radovima na papiru. Pri potpisivanju svojih radova francuskom transkripcijom prezimena – Mihailovitch i godinom nastanka, umetnik povremeno dodaje 'Paris' kao odrednicu za pripadnost konkretnom umetničkom podneblju, koje njegovom slikarstvu daje posebnu identitetsku oznaku“, ističe Marija Stanković.
Zahvaljujući identifikovanju sebe kao “čoveka sa Istoka”, impulsivnog temperamenta i ekspresivnog poteza, Mihailović, podseća kustoskinja, izlaže zajedno sa nekim od najznačajnih umetnika pariske likovne scene među kojima su Hartung, Dibife, Poljakov, Bitran, Marijen, a zahvaljujući svojoj autentičnosti ostvaruje važne saradnje sa poznatim pariskim galerijima, „Riv Goš“ i „Arijel“.
Umetnik kadar da nadleti prostor
Dejan Medaković je 1981. godine u svojim „Zapisima o Bati Mihailoviću“ primetio da je on "kadar da nadleti prostor i savlada ga sveobuhvatnim pogledom"
„Taj iskaz jeste poetično viđenje prijatelja, iskrenog poštovaoca Mihailovićevog dela, ali pre svega, našeg čuvenog istoričara umetnosti i akademika, koji ovim iskazom možda asocira na paradigmu umetnika kao genija koji je 'ispred svog vremena'. Milorad Bata Mihailović je svojim životom i delom svedočio da su prostori prošlosti i sadašnjosti uvek unutrašnji prostori i da njihovo savladavanje jeste u kontinuiranoj svesti o pogledu na ono čime smo okruženi, što vidimo kada pogledamo oko sebe, istovremeno vodeći računa na ono što vidimo u sebi“, ističe Marija Stanković.
Legendarna sloboda u doba socrealizma
U komunističkoj Jugoslaviji, 1947. godine, desila se čuvena pobuna protiv estetskih i ideoloških normi socijalističkog realizma koju su vodili pripadnici Zadarske grupe, a među kojima je važno mesto zauzimao Milorad Bata Mihailović.
„Govorimo o sedmoro studenata beogradske likovne akademije, koji nisu pristajali na norme socijalističkog realizma i nekoliko meseci tokom 1947. godine, 'grupa' se otisnula u Zadar kako bi tamo stvarala nesmetano, po sopstvenom nahođenju. Iako njihov čin nije bio direktno političke provenijencije, već više moralna i umetnička potreba za slobodnim stvaranjem, njihovo 'odmetništvo' imalo je realne posledice, jer su bili izbačeni sa Akademije. Mnogo važnije - njihov čin predstavlja važan segment drugačijeg i slobodnog umetničkog delanja u periodu socrealizma, koje danas u našoj istoriji umetnosti ima status 'legende'“ ističe Marija Stanković.
U okviru pariske likovne scene, njegova uloga se ogleda u istoj potrebi - da iz sebe iznosi sadržaje koji ne pretenduju svesno na promenu sveta, već na mogućnosti promene aktivnim i iskrenim odnosom prema stvralačkim porivima umetnika.
„Izložba radova na papiru Milorada Bate Mihailovića u Galeriji RIMA predstavlja umetnika u svetlu intenzivnog istraživanja, neumornog karaktera da otkriva i savladava prostore oko sebe, da jezikom slikarstva misli o svetu i njegovim mehanizmima, ne iz pozicije društvenog angažovanja, već iz potrebe da se ispolje duboki umetnički nagoni, sa čvrstom voljom za stvaranjem uprkos životnim okolnostima i ubeđenošću u ispravnost toka svog životnog puta“, zaključuje autorka Stanković.
Izložba u Galeriji RIMA u Kragujevcu biće otvorena do 20. decembra.
Pročitajte još:
