Kraj spomenika 358 grčkih vojnika, podoficira i oficira koji su stradali pri kraju rata u Pirotu i okolini, opelo je služilo naše i grčko sveštenstvo, a vence i cveće su položili predstavnici Armije Grčke, Vojske Srbije, boračkih organizacija, Društva za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova, grada Pirota, Pirotskog okruga i Niša.
Zbog ograničenja koje je sobom donela epidemija kovida, ove godine pomenu nisu prisustvovali potomci grčkih ratnika, koji su bili uglavnom iz okoline Patrasa.
Ovo grčko vojničko groblje je jedini spomenik grčkim vojnicima u Srbiji, prenose „Novosti“, podsetivši kako je ono nastalo.
Naime, krajem Prvog svetskog rata, u okolini Pirota, tačnije u selima Gljilan, Temska, Suvodol i Izvor zatekli su se delovi Treće grčke divizije sa Peloponeza.
Tokom te zime, koja je 1918. na 1919. godinu bila izuzetno hladna, bolesni, iznemogli, i nenaviknuti na oštru ciču mnogi grčki vojnici su umrli i sahranjeni su na seoskim grobljima.
Nakon rata, njihova zemljakinja Katina Stanković, koja se tokom Prvog svetskog rata zaljubila u narednika iz Pirota Petra Stankovića i posle rata došla sa njim u Pirot, prikupljala je njihove ostatke po seoskim grobljima i sahranila ih na ledini Metiljavica, kraj starog groblja u Tijabari.
Hroničari su zapisali da joj je u tome pomagao suprug Petar, nekadašnji narednik koji se posle povlačenja srpske vojske našao u Grčkoj, gde su se i upoznali i zaljubili.
Polovinom dvadesetih prošlog veka, opština Pirot je donela odluku da parcelu od nekoliko stotina kvadrata u kojoj su sahranjeni ostaci ratnika sa Peloponeza, pokloni državi Grčkoj u trajno vlasništvo.
Grčka je, kako se navodi, organizovala podizanje spomenika i izradu krstova sa imenima stradalih ratnika. Tradicija odavanja počasti grčkim ratnicima, koji su sahranjeni nedaleko od spomenika koji podseća na stradanje 7.610 Piroćanaca tokom Velikog rata, nikad nije prestala.
Nakon smrti Katinke Stanković, brigu o održavanju kompleksa grčkog vojničkog groblja preuzela je druga mešovita pirotsko-grčka porodica Radmile Surlandžis, čiji potomci i dan danas zajedno sa gradskom upravom brinu o ovom jedinstvenom spomeniku.
Pročitajte još:
