Pobeda sigurno ne bi bila moguća bez hrabrih pilota koji su svom snagom poleteli na neprijatelja sa zadatkom da mu zadaju što jači udarac.
Sovjetski avioni koji su srušili Hitlera
Tupoljev, Jakovljev, Petljakov, Iljušin, Polikarpov samo su neki od konstruktora čija će imena nositi avioni koji su se suprotstavili ratnom vazduhoplovstvu Nemačke — Luftvafeu.
Predstavljamo vam deset sovjetskih aviona koji su obeležili period Drugog svetskog rata.
„Polikarpov“ I-153
„Polikarpov“ I-153 je sovjetski dvokrilni lovački avion koji je bio u naoružanju Crvene armije. Bio je najbrži lovački dvokrilac u operativnoj upotrebi bilo kojih vazdušnih snaga u svetu, a isto tako i jedinstven među serijskim tipovima lovačkih aviona dvokrilaca po svojim uvlačećim stajnim trapovima.
Avion je imao veliki uspeh u Zimskom ratu 1939―1940. godine, da bi pred kraj ratne upotrebe 1944. godine Sovjeti ove avione koristili isključivo za direktnu podršku artiljerije i pešadije.
Sa brzinom od 430 km/č i lakim naoružanjem, dobro se pokazao prilikom nemačkog napada u junu 1941. godine, gde su veštinu u upravljanju avionom pokazali najbolji sovjetski piloti.
Ukupno je proizvedeno oko 6.500 primeraka ove letelice, u raznim varijantama.
„Iljušin“ Il-2
„Iljušin“ Il-2 bio je jedan od najznačajnijih sovjetskih borbenih aviona. Kao jurišni bombarder, pripada grupi aviona koji su proizvedeni u najvećem broju primeraka u svetskoj industriji vazduhoplovstva.
Smatra se najboljim jurišnim bombarderom Drugog svetskog rata i među tri je aviona na kojima je obučeno najviše pilota.
Početak proizvodnje aviona vezuje se za 1941, godinu, a privi primerci isporučeni su iste godine. Operativne jedinice dobile su svega 250 aviona.
Sa brzinom od 450 km/č i moćnim naoružanjem, Il-2 se koristio od samog početka vojnih operacija u Drugom svetskom ratu. Avion se odlikovao velikom pouzdanošću i žilavošću.
Leteo je u skoro svim vremenskim uslovima ― od surovih zima do žarkih leta.
Pošto je leteo nisko velikom brzinom, a bio i dobro oklopljen, imao je mali broj neprijatelja ― jedini dostojan protivnik su mu bili ukopani pritivavionski topovi 40 mm.
Il-2 je doprineo velikim pobedama u borbi protiv nacizma u Staljingradskoj bici, Bici kod Kurska, pa sve do Berlina.
Ovaj avion je napravljen u oko 36.000 primeraka, korišćen je u šest zemalja, a najduže se održao u Jugoslaviji.
„Iljušin“ Il-4
„Iljušin“ Il-4, dvomotorni sovjetski bombarder sa velikim doletom i avion koji je izvršio prvo savezničko bombardovanje Berlina, avgusta meseca 1941. godine.
Uglavnom je korišćen kao noćni bombarder.
Avion je projektovan 1933. godine, a izazov je bio napraviti veliki, brzi avion dugog dometa i rešiti brojne tehničke probleme koji stoje na tom putu. Zamišljen je kao dvomotorni jednokrilac, lake konstrukcije sa ekonomičnim motorima.
Prvobitna vojna oznaka ovog aviona je bila DB-3 (daljinski bombarder) da bi nakon 1940. godine dobio oznaku Il-4. Kao takav se proizvodi od 1944. godine, a napravljen je u oko 3.500 primeraka.
Tokom Drugog svetskog rata, avioni Il-4 iz sastava kopnenog vazduhoplovstva napravili su preko 220.000 letova i na neprijatelja sasuli više od dva miliona bombi. Posade su se hrabro borile i u slučajevima kada šanse nisu bile na njihovoj strani, tako da su blizu 240 pilota, navigatora i strelaca ovih aviona dobilo orden Heroja Sovjetskog Saveza, a njih šestorica su ovaj orden dobili čak dva puta.
Sa brzinom od oko 450 km/č, odigrao je veliku ulogu u vazduhoplovstvu Sovjetskog Saveza. Leteo je kako u surovim zimskih uslovima tako i u tropskim.
Najbolju karakteristiku ovom avionu dao je i sam konstruktor, rekavši:
„Avion koji zalazi po mraku 1.500 kilometara u neprijateljsku pozadinu mora biti dobar avion“.
„Jakovljev“ Jak-3
Jak-3 je jednomotorni sovjetski lovački avion koji se više vezuje za period kraja Drugog svetskog rata. Razvijen je i proizvođen pod rukovodstvom OKB „Jakovljev“.
Sama realizacija aviona Jak-3 je završena 1943. godine i tako je dobijen avion-lovac koji će imati apsolutnu vlast u vazdušnom prostoru Istočnog fronta.
Mnogi ga s razlogom smatraju najboljim lovačkim avionom Drugog svetskog rata.
U periodu od 1944. do 1945. proizvedeno je oko 4.850 primeraka ovog aviona. Bio je u operativnoj upotrebi u ratnim vazduhoplovstvima nekoliko evropskih zemalja.
Bio je u mogućnosti da razvije brzinu od 655 km/č, a od naoružanja je imao dva mitraljeza i jedan top.
U istoriju ulazi 1944. godine, kao avion koji je oborio najveći broj nemačkih aviona.
Koliko je dobar bio u vazdušnim okršajima, govori i činjenica da je nemačka avijacija svojim jedinicama na istočnom frontu preporučila „izbegavanje“ okršaja sa ovim avionom na visinama manjim od 5.000 metara.
MiG-3
MiG-3, avion izveden iz aviona MiG-1, sovjetski je lovački avion konstruisan u projektnom birou Artjoma Mikojana i Mihaila Gurjeviča.
Uveden je u upotrebu 20. decembra 1940. godine. Posadu je činio jedan pilot, a kretao se brzinom od oko 640 km/č.
U vreme početka operacije „Barbarosa“, oko 1.200 aviona je isporučeno iz fabrike na front. Avion se dobro pokazao na visinama iznad 5.000 metara, ali, kako se većina borbi na Istočnom frontu vodila na manjim visinama, njegove prednosti nisu mogle u potpunosti da dođu do izražaja.
Od naoružanja je imao klasično streljačko naoružanje ― mitraljez, kao i dve bombe od po 100 kg.
MiG-3 se u nekom periodu koristio i kao izviđač, gde je njegova velika brzina bila vrlo korisna.
Sovjetski letački as Aleksandar Pokriškin postigao je svoje prve pobede u vazduhu upravo na avionu MiG-3.
Proizvedeno je ukupno 3.300 primeraka ovog aviona.
„Petljakov“ Pe-2
„Petljakov“ Pe-2 bio je dvomotorni srednji bombarder. Aktivno je korišćen tokom Drugog svetskog rata. Bio je brz, pokretan, otporan i veoma efikasan u dejstvu vazduh―zemlja, naročito pri obrušavanju u direktni cilj na zemlji.
Napravljen je u veoma kratkom vremenskom periodu, i broj proizvedenih primeraka je oko 11.000. Proizvodnja je počela 1940. godine, da bi 1941. godine počele i prve isporuke jedinicama.
Korišćen je uglavnom za napade na mostove, oklopne jedinice i brodove.
Zbog svoje okretljivosti, brzine, pouzdanosti i dobrog naoružanja, bio je omiljen među pilotima, kojima je omogućavao lakše preživljavanje u slučaju sukoba sa neprijateljem.
Pe-2 je mogao da razvije brzinu od 580 km/č. Posada se sastojala od pilota, navigatora i artiljerca. Od naoružanja je imao dva mitraljeza 7,62 mm, da bi malo kasnije dobio i mitraljez na kupoli.
Zanimljivo je da je sam konstruktor aviona Pe-2 Vladimir Petljakov avion konstruisao dok se nalazio u zatvoru.
„Polikarpov“ Po-2
„Polikarpov“ Po-2 je sovjetski dvokrilni avion koji se koristio za obuku i školovanje vojnih pilota Crvene armije. Dopunska mu je bila i vojna namena za ograničena borbena dejstva, nošenje pošte, sanitet i vezu.
Proizvođen je u Sovjetskom Savezu od 1929. do 1953. godine, a poznat je i po jednostavnosti u proizvodnji, održavanju i operativnoj upotrebi.
Maksimalna brzina mu je bila oko 150 km/č, a posadu su činila dva pilota.
Tokom Drugog svetskog rata korišćen je uglavnom u noćnim diverzantskim udarima ― mogao je da leti gotovo nečujno i da ispušta bombe direktno u rovove.
Avion je imao dobre manevarske sposobnosti, bio je jednostavan za pilotiranje, ali se iz njega se teško pucalo budući da je dvokrilac.
Veliki problem predstavljali su mu noćni reflektori, koji su bili u stanju da zasene posadu koja je tada često gubila orijentaciju.
Zanimljivo je i to da su neke jedinice ovog aviona bile poznate po čistoj ženskoj posadi. Nemci su ovoj jedinici koju su činile uglavnom žene dali nadimak „Noćne veštice“.
Avion je napravljen u nekoliko verzija, od lakog bombardera koji nosi bombu od 350 kg, do verzije koja je služila za ratnu propagandu i bila opremljena zvučnicima velike snage.
„Polikarpov“ I-16
Jedan od najvažnijih sovjetskih aviona iz perioda Drugog svetskog rata bio je lovački avion „Polikarpov“ I-16. Prvi let ovog aviona izveden je decembra meseca 1933. godine.
I-16 je bio lovac malih dimenzija i odlične pokretljivosti, brzine penjanja i obrušavanja. Posedovao je mitraljeze brzine gađanja 1.800 metaka u minutu, koji su bili veoma efikasni za tadašnje avione lake industrije.
Prvi ratni sukob imao je za vreme građanskog rata u Španiji, gde se istakao u borbama.
Do pojave aviona Meseršmit Bf-109B, nacisti nisu imali nijedan avion koji bi se po brzini mogao meriti sa avionom I-16.
Kasnije verzije aviona su dobile jače motore i bolje naoružanje, ali je u vreme napada Nemaca na SSSR 1941. godine, avion već delimično zastareo. Uprkos tome, veliki procenat vazdušne flote SSSR-a i su činili lovci I-16, pa su samim tim podneli i glavni teret vazdušnih borbi sa Nemcima.
„Tupoljev“ Tu-2
„Tupoljev“ Tu-2 je dvomotorni srednje teški taktički bombarder na klipno-elisni pogon, koji je projektovan uoči napada Nemačke na SSSR. Imao je veliku brzinu i napravljen je da ospori nemački avion „Junkers“ Ju-88.
Pored bombardera ovog tipa, razvijeni su i lovac-presretač, izviđač i torpedonosac.
Prvi let ovog aviona održan je januara meseca 1941. godine.
Tu-2 je bio potpuno metalne konstrukcije sa dva klipno-elisna vazduhom hlađena radijalna motora. Pokazao se kao jako dobar avion, pa nije ni čudo što je imao široku primenu, a time i veliki broj varijanti.
Proizvedeno je oko 2.500 primeraka ovog aviona.
Maksimalna brzina mu je bila 550 km/č, dok mu je plafon leta bio 9.000 metara.
Od naoružanja je imao tipično streljačko, tri mitraljeza i dva topa na krilima za napadno dejstvo. Nosio je bombe od 2.270 kg do 3.000 kg u trupu.
Avion se pokazao kao pouzdan, izuzetno popularan i bez potreba za modifikacijama u toku njegove operativne upotrebe.
Iako je kratko služio u Sovjetskom Savezu, sama korist ovog bombardera osetila se u završnim operacijama, pred kraj Drugog svetskog rata.
„Tupoljev“ ANT-6
Sovjetski teški četvoromotorni bombarder iz perioda samog početka Drugog svetskog rata „Tupoljev“ ANT-6 proizvođen je u tri različite i stalno poboljšavane verzije.
Prvi let prototipa izveden je 1930. godine, a u serijsku proizvodnju ulazi 1932. godine. Tako je avion u toku svoga veka stalno usavršavan. Postojale su tri osnovne, a ukupno deset varijanti ovog aviona.
Po svojim karakteristikama ANT-6 predstavlja prvi strateški avion na svetu u pravom smislu te reči, a konstruisan je tako da se lako može rastaviti u podsklopove i prevoziti železnicom.
Avion je proizveden u 800 primeraka. U zavisnosti od namene i godine proizvodnje, ovi avioni su imali osam ili šest članova posade.
Koristio se kako za vojne tako i za civilne potrebe. U vojsci se koristio u strateškoj i pomorskoj avijaciji kao teški bombarder, za prevoz padobranaca, za izviđanje i patroliranje. Mogao je da prevozi i lake tenkove, a služio je i kao leteća cisterna za dopunu goriva u vazduhu.
U toku Drugog svetskog rata, korišćen je uglavnom kao noćni bombarder i tako je učestvovao u svim velikim bitkama na prostoru Sovjetskog Saveza ― pokazao se tokom Bitke kod Smolenska, Bitke za Moskvu, Staljingradske bitke, opsade Lenjingrada kao i Kurske bitke.
Danas ne postoji nijedan sačuvan primerak ovog aviona.
75 godina od Velike pobede
Svet 2020. godine obeležava 75. godišnjicu pobede nad fašizmom i kapitulacije nacističke Nemačke.
U okviru projekta „75 godina od Velike pobede“, Sputnjik vam predstavlja ekskluzivne materijale o Drugom svetskom i Velikom otadžbinskom ratu. Saznajte sve o najvećim bitkama i herojima Drugog svetskog rata, čitajte svedočenja preživelih, komentare stručnjaka, pogledajte dokumente koje je deklasifikovalo rusko Ministarstvo odbrane, arhivske fotografije i video-snimke.
Pogledajte još:
► Infografika: Teški mitraljez DŠK 1938.
► Infografika: Automat Špagin PPš-41
