Do 9. aprila 1945. godine bio je završen napad na Kenigsberg — vojna ofanzivna operacija Crvene armije koja je omogućila likvidaciju neprijateljske grupe i zauzimanje utvrđenog grada. Operacija je bila deo Istočno-Pruske operacije 1945. godine. Rukovodio je maršal Aleksandar Vasiljevski, komandant trećeg Bjeloruskog fronta u koji je bio uključen i prvi Pribaltički front Ivana Bagramjana.
Najveći poraz u istoriji Nemačke
„Pad neosvojivog Kenigsberga, utvrđenog grada sa bogatom istorijom, kolevke nemačkog vojnog duha, prestonice Tevtonskog reda, odakle su Nemci započinjali osvajačke ratove - za samo četiri dana, bio je pravo poniženje i nacionalna katastrofa za Nemačku. Ovaj pad je Nemcima predvideo najveći poraz u njihovoj istoriji“, izjavio je Buranov za RIA Novosti.
On je podsetio da su sovjetske trupe stigle do Kenigsberga početkom aprila. Do početka operacije sovjetska komanda je uspela da usmeri 137 hiljada ljude u tom pravcu, više od pet hiljada pušaka i minobacača, više od 500 tenkova i samohodnih topova, 2174 aviona.
„Ukupan broj vojnika nemačkog garnizona, uključujući i artiljerijske jedinica, gradsku policiju i folksšturm, iznosio je oko 130 hiljada ljudi. Nemci su imali 200 tenkova koji su uglavnom bili ukopani i korišteni kao nepokretna skrovišta odakle se pucalo. Neposredno pre operacije, vođstvo je povereno generalu pešadije Otu Laš. Iskusni komandir je uspeo da organizuje odbranu grada“, rekao je ekspert RVIO.
Podsetio je da po standardima jurišnih operacija u Kenigsbergu, bez obzira na prednost koju je imala Crvena armija, odnos snaga nije bio u korist napadača. Prema pravilima vojne nauke, u takvim situacijama neophodno je stvoriti veliku prednost. Crvena armija je imala više artiljerije, više tenkova i avijacije, ali u gradu je ta prednost bila izjednačena.
Kenigsberg se za odbranu spremao 800 godina
„Nemci su Kenigsberg nazivali utvrđenim gradom, odbrana je organizovana u brojnim utvrđenjima koja su bila neverovatno stabilna i izgrađena pre nekoliko vekova. Neka od njih su imala zidove od osam metara koje nije moglo srušiti ništa od tadašnje artiljerije. Grad se jačao, spremao se za ovu odbranu 800 godina, sve to vreme je rastao uz odbrambene strukture“, izjavio je Buranov.
On je rekao da je dodatno ispred Kenigsberga bio izgrađen sistem utvrđenih područja, to jest, složeni sistem bunkera, rovova i jaraka koji su bili povezani komunikacijskim putevima. Dalje su oko grada bila utvrđenja koja su se sastojala od 17 tvrđava povezanih u jedan odbrambeni sistem. Opseg odbrambenog pojasa utvrđenja bio je 53 kilometra.
„Uoči napada nacistički vođa Ernest Vagner izjavio je da je Kenigsberg železna vrata Nemačke koja Crvena armija neće moći da otvori najmanje pola godine, a ta tvrđava je pala samo za četiri dana“, napomenuo je ekspert.
Prema rečima istoričara, zauzimanje tako utvrđenog grada bio je težak zadatak. Zato je pre početka operacije sovjetska komanda organizovala pripremu za napad i u tu svrhu su izgrađene kopije utvrđenja.
Sovjetski napad počeo je bombardovanjem
„Za napad na utvrđenja formirano je 26 jurišnih odreda i 104 jurišne grupe — iz streljačkih jedinica i inženjerijskih rupa. Po broju to su bile streljačke čete ojačane artiljerijskim oružjem, tenkovima ili samohodnim topovima, kao i vodom mitraljeza, minobacača i sapera. U jurišne odrede bili su uključeni iskusni borci, koji su podučavali druge vojnike kako da postupaju u gradskim borbenim uslovima. Vojnici su dobili pancire, a koristili su i druge tehničke i taktičke predmete koju su bili korišteni u to vreme“, rekao je istoričar.
On je istakao da je za isterivanje Nemaca iz utvrđenja bilo naznačeno sedam zasebnih bataljona sa bacačima plamena, četa sa eksplozivnim bacačima plamena i pet zasebnih četa sa prenosnim bacačem plamena. Te jedinice su bile podeljene na jurišne grupe i odrede.
„Juriš na Kenigsberg započet je 6. aprila u 09:00 časova snažnim artiljerijskim bombardovanjem. Tri sata kasnije, uz prikrivanje vatrenog bedema, u napad je krenula pešadija, tenkovi i samohodni topovi. Prema planu, glavne snage su zaobišle utvrđenja koja je blokirala pešadija, zatim su jurišne odrede čistili kuću za kućom“, ispričao je Buranov.
On je podsetio da je prva odbrambena linija bila pobeđena prvog dana, a drugog dana grad je bio u potpunosti opkoljen. Nemci su nekoliko puta pokušavali da probiju prsten i krenu u kontranapad, ali sve je bilo bezuspešno. Crvena armija je 7. i 8. aprila vodila klasične jurišne bitke po čitavom gradu. Dobro su se pokazali artiljerci, koji su streljali sa preciznošću zlatara, pogađajući čak i puškarnice u utvrđenjima. Mnogo su se koristili i bacači plamena, uz čiju pomoć su počišćeni nepristupačni bunkeri.
Zarobljeni komandant grada je odmah popisao kapitulaciju
„Devetog aprila sovjetska grupa je ušla u centar grada, Nemci su pretrpeli velike gubitke i nemački garnizon je bio mentalno slomljen. Zarobljen je Oto Laš, komandant nemačke grupe koji je potpisao akt o kapitulaciji. Počela e masovna predaja nemačkih jedinica. Desetog aprila su likvidirani poslednji centri otpora Nemaca u Kenigsbergu“, saopštio je istoričar.
Podsetio je da je gubitak Kenigsberg bio ozbiljan udarac na Nemačku, Nemci su izgubili pomorsku bazu Pillau (Baltijsk) i bile su poražene glavne snage Istočo-Pruske grupe Nemaca.
„Crvena armija je izgubila 37,7 hiljada ljudi i 14 hiljada je ranjeno. Istovremeno, gubici Nemačke su bili katastrofalni: zarobljeno je više od 90 hiljada ljudi, a oko 42 hiljade je ubijeno. Dobijenog oružja je bilo više od dve hiljade, 1652 minobacača i 128 aviona. Odnos je jednostavno fascinantan. Sve ukazuje na to da je operacija bila temeljno pripremljena i stručno izvedena“, izjavio je Buranov.
Istoričar smatra da većinu razaranja u Kenigsbergu nije prouzrokovala Crvena armija, koja je zauzela grad.
„Pre toga, 1944. godine, britanski avioni su masovno napadali grad, kao Drezden. Ta bombardovanja nisu imala nikakav vojni smisao, jer utvrđenja nisu oštećena. Glavni napadi bombardovanja razorili su drvene stambene četvrti“, rekao je ekspert RVIO.
Podsetio je da je završetak napada na Kenigsberg bio obeležen vatrometom najviše kategorije — u Moskvi su 324 topa izvršila 24 počasne paljbe. Takođe je uvedena medalja „Za osvajanje Kenigsberga“, a 98 vojnih jedinica je dobilo naziv „kenigsberske“.
Svet 2020. godine obeležava 75. godišnjicu pobede nad fašizmom i kapitulacije nacističke Nemačke.
U okviru projekta „75 godina od Velike pobede“, Sputnjik vam predstavlja ekskluzivne materijale o Drugom svetskom i Velikom otadžbinskom ratu. Saznajte sve o najvećim bitkama i herojima Drugog svetskog rata, čitajte svedočenja preživelih, komentare stručnjaka, pogledajte dokumente koje je deklasifikovalo rusko Ministarstvo odbrane, arhivske fotografije i video-snimke.
Pročitajte još:
► Šta je kletva Buhenvalda i zašto su na području logora tražili Ćilibarsku sobu /foto/
