„Desio se istorijski događaj. Kako se navodi u odluci Sinoda — ovim se završava proces prevazilaženja crkvenih podela u inostranstvu, koje su nastale posle revolucije i građanskog rata. To je druga faza ujedinjenja. Prva je bila 2007. godine, kada se Zagranična crkva pripojila Ruskoj pravoslavnoj crkvi. Sada smo opet zajedno“, rekao je portparol Sinoda Vladimir Legojda.
Podsetimo — Ruska pravoslavna crkva je odmah nakon raspada SSSR-a i povratka slobode veroispovedanja počela aktivno da radi na svom preporodu. Naravno, prvo je trebalo podići porušene hramove u okviru granica Rusije i privući vernike, a zatim se krenulo na vraćanje ruskih eparhija, koje su 70 godina funkcionisale van okvira svoje patrijaršije. Takve strukture su bile Ruska pravoslavna zagranična crkva i Arhiepiskopija zapadnoevropskih eparhija ruske tradicije („Ruski egzarhat“ Vaseljenske patrijaršije). Obe ove strukture su nastale posle Oktobarske revolucije.
Ruska pravoslavna zagranična crkva, koju su osnovali ruski emigranti 1921. godine u Sremskim Karlovcima, samostalno je funkcionisala sve do 2007. godine, kada se vratila pod jurisdikciju Ruske pravoslavne crkve Moskovske patrijaršije, kao jedna od njenih pomesnih crkava. Najveći deo ruskih crkava i manastira po svetu upravo pripada njoj — više od 400, a između ostalih, pripada joj i jedna u Jerusalimu.
Nakon ovog događaja nije izgledalo da Ruska pravoslavna crkva aktivno radi i na povratku pod svoje okrilje manjeg dela ruske crkvene dijaspore — „Ruskog egzarhata“, koji je formiran 1930. godine sa centrom u Parizu. On je samo privremeno priznavao primat Carigrada, zbog situacije koja je tada vladala u SSSR.
Međutim, Konstantinopolj je u novembru prošle godine jednostrano odlučio da raspusti „Ruski egzarhat“ i predložio je njegovom sveštenstvu i vernicima da pređu pod jurisdikciju lokalnih grčkih arhijereja. Faktički je odlučio da ruske manastire pretvori u grčke. Vaseljenska patrijaršija je krajem avgusta isključila iz svojih redova poglavara Ruskog egzarhata Jovana, a početkom septembra je prevela ruske eparhije pod jurisdikciju mitropolita Galskog Emanuela (Adamakisa), koji je postao poznat zbog toga što je krajem prošle godine pripremao sabor za formiranje nove crkve u Ukrajini.
Arhiepiskopija koja neguje nasleđe Ruske pravoslavne crkve iz carskog vremena to nije mogla da prihvati i počela je da razmatra druge opcije svog postojanja.
„Ovo nije običan crkveni čin, već poslednji akt, kojim se završava drama revolucije i građanskog rata, drama podele našeg naroda“, objasnio je ruski patrijarh Kiril na nedeljnoj propovedi u hramu Svete kneginje Olge u Moskvi.