Osim što je Carigrad ovim putem negirao bilo kakvu mogućnost ukrajinskog scenarija koji je Milo Đukanović nedavno otvoreno prizivao, kazavši da bi ga „iznenadilo da se u Carigradskoj patrijaršiji razmišlja drugačije“, jasnim saopštenjem da „crnogorska crkva nikada nije bila autokefalna“, vaseljenski patrijarh je doslovce ugradio i dinamit u same temelje novo-crnogorskog identiteta, čiji se kao jedan od nosećih stubova godinama promoviše laž da su Crnogorci kroz istoriju imali svoju autokefalnu pravoslavnu crkvu.
Carigradski patrijarh je prosto jednim, kako je kazao, „jasnim i otvorenim saopštenjem“ stavio tačku na debatu o tome koja je Crkva kroz vjekove bila jedina kanonski priznata pravoslavna crkva u Crnoj Gori, upozorivši pri tome Đukanovića da zbog njegovog djelovanja „ne želimo da naš ljubljeni narod Crne Gore dođe u stanje crkvene izolacije i odsječenosti od tijela sveukupne zajednice pravoslavnih crkava“, ukoliko crnogorski predsjednik podrži „Dedeićevu antikanonsku tvorevinu“.
Takođe, iz svega navedenog nedvosmislen je i stav Carigradske patrijaršije da je takođe oštro protiv podržavljenja imovine Mitropolije crnogorsko-primorske, kao i ostale tri eparhije Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori, budući da je SPC jedina pravoslavna crkva na području Crne Gore već 800 godina.
Analitičar Boško Vukićević smatra da se crnogorski režim posle mišljenja Venecijanske komisije, koja nije podržala jednostrano preknjižavanje crkvene imovine, a sada i pisma patrijarha Vartolomeja Đukanoviću, bokserskim žargonom rečeno našao u stanju „nokdauna“.
„Današnjim objavljivanjem pisma vaseljenskog patrijarha, možemo konstatovati da je vlast u Podgorici doživjela težak nokaut. Ovo je, nema nikakve sumnje, jedan od najvećih poraza koji je Đukanović doživio na međunarodnoj areni tokom svoje dugogodišnje vladavine. Poraz su prije svih doživjeli svi oni ideolozi, političari i analitičari dukljanske provenijencije, pojedinci koji su na antisrpskim osnovama i bježanju od istorije i tradicije pokušavali da grade novi crnogorski identitet, a koji su veliki dio nadanja za uspjeh projekta polagali upravo u buduće odluke patrijarha Vartolomeja“, kaže Vukićević za Sputnjik i dodaje da je ovo ujedno i kraj nametanja „ukrajinskog crkvenog modela“ u Crnoj Gori.
„Mora se uočiti da objavljivanje pisma demonstrira da je Đukanović pomalo olako i nepripremljeno krenuo u otimačinu pravoslavnih svetinja, jer je većina analitičara smatrala da je onako odlučan i agresivan njegov nastup morao proisteći jedino nakon njegovih prethodnih dogovora sa značajnim međunarodnim faktorima. Vartolomejevo pismo pak dokazuje da je podrška ključnog faktora izostala, te da Đukanović kojim slučajem nije na vlasti već tri decenije — ovakvo njegovo tretiranje crkvenog pitanja moglo bi se okarakterisati kao politički diletantizam, ali i avanturizam“, ocjenjuje Vukićević.
Sagovornik Sputnjika još jednom naglašava da vaseljenski patrijarh u pismu upućenom Đukanoviću ne samo da potvrđuje jedinu kanonsku jurisdikciju SPC u Crnoj Gori, već i da jasno ističe da „crnogorska crkva“ nikada nije bila autokefalna, te da je Miraša Dedeića raščinila upravo Vaseljenska patrijaršija.
„Ovim stavom patrijarh Vartolomej konačno stavlja tačku na beskonačne rasprave koje se odavno vode u Crnoj Gori o ovim pitanjima. Na ideolozima i aktivistima dukljanske provenijencije je da prihvate ovaj konačan sud, ili da nastave tvrdoglavo vojevanje sa činjenicama, ali i zdravim razumom“, decidan je Vukićević.
Nakon današnjeg svojevrsnog nokauta dukljanske ideologije i kvaziistorije, ovaj analitičar zaključuje da Đukanoviću u ovoj situaciji sada preostaju samo dva izbora.
„Ili da prihvati težak poraz, ili da samog sebe, inače tvrdokornog ateistu, proglasi najvećim autoritetom u pravoslavlju — većim od mitropolita Amfilohija, patrijarha Vartolomeja i svih pravoslavnih crkava. U svakom slučaju, pismo patrijarha Vartolomeja donosi i određenu vrstu relaksacije u crnogorski društveno-politički ambijent, budući da bi njegovo drugačije izjašnjavanje moglo dovesti kriznu situaciju do usijanja“, zaključuje Vukićević.
