„Uvidom u arhivski dokument o popisu Državne imovine, tokom trajanja nezavisne države Kraljevine Crne Gore do 1918. godine, jasno se vidi da nijedna pravoslavna, ni rimokatolička crkva, ni džamija nisu bile imovina države“, navodi se u saopštenju Mitropolije.
Sve su državne vlasti u Crnoj Gori, barem do 1946. godine, kako nacionalne tako i okupacione, poštovale i uvažavale imovinska prava i vlasništvo Cetinjske mitropolije i njenih hramova, i nisu uzurpirale njene posede. Stvari će se temeljno promeniti dolaskom komunista na vlast. Prema Zakonu o agrarnoj reformi i unutrašnjoj kolonizaciji iz 1946. pravoslavni manastiri u Crnoj Gori lišeni su većeg dela svojih zemljišnih poseda.
Međutim, kako navodi Mitropolija, sadašnje nastojanje državnih centara moći u Podgorici jedinstven je takav slučaj u celokupnoj istoriji Crne Gore i njene državno-pravne tradicije.
„Takva izrazito nasilna ideološka i politička doktrina nema utemeljenja u pravnom i celokupnom istorijskom nasleđu ove namučene zemlje. Državni ideolozi često forsiraju tezu da je Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori prisutna tek od 1920. Sračunato i tendenciozno prećutali su 700 minulih godina njenog delovanja na ovim prostorima“, piše u saopštenju.
Ona dodaje da se tendenciozno prećutkuje da se Mitropolija crnogorska i primorska, kao naslednica Mitropolije zetske, pominje prvi put 1504. godine i podmeće da je formirana 1931. godine, želeći da joj se kod neupućenih skrati postojanje za 427 godina.
„Samovoljnom i nekanonskom odlukom turskih vrhovnih vlasti ukinuta je 1766. godine Pećka patrijaršija kao majka-crkva Cetinjske Mitropolije. U razdoblju između 1766. i obnove srpske patrijaršije 1920. cetinjski mitropoliti i gospodari Crne Gore istrajno su se zalagali za uspostavljanje Pećke patrijaršije i formiranje jedinstvene srpske države“, piše u saopštenju.
Pravoslavna Crkva u Crnoj Gori je, kako navode, nosilac je i promoter srpskog crkveno-narodnog identiteta.
„Upravo zato Mitropolija cetinjska nikad nije ni zatražila pa samim tim ni dobila tomos (povelju) o sticanju statusa autokefalne crkve. Njen duhovni i nacionalni prioritet bio je upravo suprotan – obnova srpske patrijaršije u Peći. Ona, doduše, jeste nazivana ’autokefalnom‘ od 1904. g. na inicijativu kneza Nikole, naslednika mitropolita i gospodara Petrovića, koji se kao takav ponašao u odnosu na Crkvu kao gospodar i ’mitropolit‘, u vremenu kad je Mitropolija – Pravoslavna crkva u Crnoj Gori – bila državna vera, a on hrišćanski vladar“, ističe se u saopštenju.
Što se tiče navođenja nje kao „autokefalne“ u Rali-Potlijevom zborniku kanona, u fusnoti se izričito navodi da u Sintagmationu Carigradske patrijaršije, koja je davala autokefalnost, toga nema.
„Knjaz Nikola je proglasio Crkvu ’autokefalnom‘ – da bi ga mitropolit krunisao za kralja (1910). A što se tiče obnove jedinstva Pećke patrijaršije, isti kralj je (1913) postavio prvog pećkog mitropolita Gavrila Dožića, posle ukidanja Pećke patrijaršije (1766) i iz egzila prihvatio njenu obnovu, tražeći samo da joj sedište bude u Peći, a ne u Sremskim Karlovcima – Beogradu“, dodaje se u saopštenju.
Mitropolija crnogorsko-primorska na kraju poziva javnost na poštovanje „zaveštanja naših narodnih velikana...“ jer „narod koji flagratno krši i nesavesno ignoriše autentično duhovno i pravno nasleđe minulih pokolenja neminovno je osuđen na duhovnu destrukciju i biološko nestajanje“.
