To da ratni veterani Petrinje traže da se zabrani naredni, 3. Festival ojkanja, koji se već tradicionalno održava krajem avgusta u njihovom gradu, ne bi bilo čudno, da taj specifični muzički izraz upravo Hrvatska nije stavila na Uneskovu listu ugrožene nematerijalne baštine.
Koordinacija udruženja ratnih veterana Petrinje usprotivila se, naime, održavanju Festivala ojkača, zato što tu manifestaciju organizuje Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“.
I inače, srpsko-hrvatska debata po raznim pitanjima nije okončana ni kada je reč o „vlasništvu“ nad tim načinom pevanja.
Hrvatska je 2010. godine uspela da ga stavi na listu Uneska, a književnik Nenad Grujičić, Krajišnik koji živi u Pančevu, autor Antologije krajiških ojkača, ukazao je, u istoimenom eseju, da je reč o „otimačini srpske kulturne baštine“ i neprimerenom gestu.
Hrvatska je, po Grujičiću, „besprizorno prisvojila ojkaču (ojkanje), ne pominjući srpski koren i uspela da upiše na listu Uneska kao svoju baštinu na mapi čovečanstva“.
Pošto je, kako kaže, izostalo reagovanje tadašnjih državnih institucija iz Srbije i Republike Srpske, to jest Bosne i Hercegovine, gde se ojkača uveliko baštini i danas živi, Grujičić je uspeo da 2012. godine ojkanje ipak bude uvršteno u prvi Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije, kakav status i danas ima.
Ojkača je na toj listi upisana kao „poetsko-muzički oblik Srba Dinaraca-Krajišnika u Vojvodini (Srbiji)“.
Inače, povodom odluke Uneska, da ojkanje stavi na listu nematerijalne baštine, hrvatska novinska agencija „Hina“ je tada objavila da je ojkanje „ostatak ilirskog i prailirskog pevanja s područja antičke Dalmacije, današnje Dalmacije, BiH i Crne Gore, koje su Hrvati usvojili i sačuvali“.
Agencija je navela i da je ojkanje „vrlo staro pevanje, u kome muzikolozi vide najstarije oblike višeglasja“.
Zbog toga, ali i zato što petrinjsku manifestaciju ojkanja već tradicionalno organizuje Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“, tamošnji takozvani branitelji protestuju protiv Festivala.
Taj, kako kažu, specifični način pevanja predstavlja „nastavak velikosrpske pobune i veličanje Srpske krajine“.
Oni tvrde da nemaju ništa protiv održavanja Festivala, ali traže da se on izmesti u obližnji Jabukovac ili Blinju.
Problema sa održavanjem ovog Festivala bilo je i 2015. godine, kada su „branitelji“ zapevali takozvane „budnice“, onog časa kada su članovi SKD Una iz Novog Grada izašli na pozornicu, što je odložilo početak ove manifestacije.
Ovogodišnji Festival ojkanja najavljen je za 25. avgust, za učešće je prijavljen veliki broj ansambala sa prostora gotovo cele bivše SFRJ, ali organizatori strahuju da bi neki, zbog podignutih tenzija, mogli i da otkažu nastup, poput dva iz Beograda, koji su to već učinili.
Predstavnici takozvanih petrinjskih branitelja ranije su na konferenciji za novinare rekli da „ojkanje nije tradicija u tom gradu“, te da „ojkaju oni koji su pucali po nama“.
Petrinjskim ratnim veteranima smeta i datum održavanja Festivala, jer će toga dana oni u centru grada otkriti spomen-ploču prvom hrvatskom predsedniku Franju Tuđmanu.
Poručili su kako ne žele da se „taj svetli dan istorije Petrinje isto veče pretvori u nastavak velikosrpske pobune i veličanje takozvane Srpske krajine, od koje Srbi ne odustaju“.
„Prosvjeta“: Smiriti tenzije
Istovremeno, iz Srpskog kulturnog društva „Prosvjeta“ podsećaju da je Festival ojkače „manifestacija koja baštini tradiciju i običaje ne samo srpske zajednice s prostora centralnih delova Hrvatske, već i drugih naroda, koji zajedno vekovima žive na istim prostorima i čija se kultura i tradicija međusobno prožimaju".
„Smatramo da način narodnog pevanja, poznat u narodu kao ’ojkanje‘, ni u kojem kontekstu nije i ne može biti razlog za podizanje tenzija i narušavanje suživota na području grada Petrinja, samim tim što je Festival uvršten u godišnji program rada Petrinjskog pododbora SKD ’Prosvjeta‘ za 2018. godinu i kao takav je sufinansiran sredstvima Saveta za nacionalne manjine Republike Hrvatske“, poručili su iz Srpskog kulturnog društva.
Pozvali su sve građane Petrinje na smirivanje tenzija i tolerantnost, a državne institucije na osiguravanje uslova za nesmetani rad Petrinjskog pododbora.
Nadležne državne institucije Hrvatske o protivljenju petrinjskih veterana za sada ćute.
