U šumovitom predelu sela Novaci, opštine Ub, valjevske eparhije, ušuškana u tajnovito zelenilo, vekovima odoleva Crkva rođenja Presvete Bogorodice.
Sagrađena 1857. godine na mestu još starijeg manastira, s pravom izaziva pažnju stručne javnosti. Opstala je toliko godina uprkos tome što su kraj u kome se nalazi naizmenično razarale turska, austrougarska i nemačka vojska.
Ipak, ova crkva je značajnija po tome što je njenu unutrašnjost oslikao slavni, i istovremeno tajanstveni, ruski slikar i ikonopisac Andrej Vasiljevič Bicenko. Rođen u ruskom Kursku 1886. a umro u američkom Klivlendu 1985. godine, diplomirani umetnik sa akademije u Sankt Peterburgu, školovani arhitekta i vajar, Bicenko je između dva svetska rata oslikao brojne crkve širom Srbije.
Međutim, iz nekoliko razloga, freske crkve u Novacima su jedinstvene u Bicenkovom opusu, te su zbog toga ušle u brojne ruske i svetske elektronske enciklopedije. Iako je umetnik poznat po tome što nikada nije dvaput radio iste likove, hram u Novacima sadrži kompoziciju koja se gotovo nigde u Srbiji ne može naći — kako Hristos subotom hoda kroz žitna polja, kida žuto klasje i deli ga apostolima. Poznata priča iz Jevanđelja gotovo je nepoznata na crkvenim freskama, a ovo jedinstveno delo bilo je gotovo uništeno nestručnim pokušajem restauracije.
Crkva rođenja Presvete Bogorodice u Novacima oduvek je bila mesto okupljanja naroda iz velikog dela tamnavske regije. Tako je i danas, kada je u stanju priličnog propadanja. Tokom poslednjih godina meštani i dobrotvori su pomogli starešini hrama da se obnove krov, toranj i parohijski dom. Istovremeno, ljubitelji umetnosti i poznavaoci freskoslikarstva neretko stignu u Novake samo zbog Crkve i freski Andreja Bicenka.
Želju crkvene i opštinske uprave, kao i entuzijazam paroha i njegovih parohijana da se Crkva rođenja Presvete Bogorodice potpuno renovira i vredne ikone i freske spasu od propasti, svakako treba podržati i pomoći.
U projekat restauracije biće uključena akademska slikarka i restaurator Dragana Milisavljević, vrstan poznavalac dela Andreja Bicenka, sa svojim timom stručnjaka konzervatora. Istovremeno sa radom na obnovi fresaka, reditelj Slobodan Ivetić i novinar Srđan Jokanović snimiće dokumentarni film i napisati monografiju o Crkvi rođenja Presvete Bogorodice u Novacima, o čitavom toku njene obnove, sa posebnim osvrtom na neobičnu ličnost i veličanstvenu umetnost Andreja Bicenka.
