„Dragi naši vjernici i svi prijatelji pravoslavlja,
Zaključkom Ministarstva uprave od 21. rujna 2016. naloženo nam je za potrebe upisa Hrvatske pravoslavne crkve u Evidenciju vjerskih zajednica u skladu s člankom 21. Zakona o pravnom položaju vjerskih zajednica, da predamo popis vjernika na novom Obrascu 2a“, piše na početku „Obavijesti u svezi upisa u evidenciju vjerskih zajednica“ objavljenoj 10. oktobra ove godine na internet-stranici „Hrvatska pravoslavna crkva“.
Otkud deklarisani pravoslavni Hrvati
Eparhije Srpske pravoslavne crkve u Republici Hrvatskoj su upisane u evidenciju crkava i verskih zajednica, ali šta je to „Hrvatska pravoslavna crkva“?
Istoričar Aleksandar Raković pojašnjava za Sputnjik da je Hrvatska pravoslavna zajednica nevladina organizacija neoustaškog karaktera koju je osnovao sledbenik Ante Pavelića i njegove ćerke Višnje Pavelić.
Ta zajednica, prema Rakovićevom tumačenju, treba da posluži kao osnova za stvaranje takozvane Hrvatske pravoslavne crkve koja će svoj koren vući iz Hrvatske pravoslavne crkve iz vremena Nezavisne države Hrvatske, koja je zajedno sa svim ostalim polugama vlasti ustaškog režima radila na tome da se srpski pravoslavni narod prevodi u Hrvate.
„Dakle, reč je o opakoj nameri na kojoj se radi od početka raspada Jugoslavije i koja je imala više mesečevih mena. Sad sve više i više uzima maha zbog toga što se prvi put na popisu iz 2011. u Hrvatskoj pojavilo čak skoro 17 hiljada deklarisanih pravoslavnih Hrvata“, konstatuje Raković.
Hrvatska država je, navodi on dalje, već u registar svojih crkava i verkih zajednica upisala Bugarsku crkvu, Makedonsku crkvu, i takozvanu Crnogorsku crkvu, pa ih, tvrdi Raković, ništa ne sprečava da to isto učine i sa takozvanom Hrvatskom pravoslavnom crkvom.
„Hrvatska država je već stvorila niz presedana koji će dovesti do toga da se legitimizuje upis takozvane Hrvatske pravoslavne crkve, kad se za to stvori neki politički momenat“, kategoričan je Raković.
„Mirnodopska oluja“
Raković je inače autor knjige „Srbi i religijski intervencionizam 1991-2015: Politički aspekti verskih izazova srpskoj državi i crkvi posle raspada Jugoslavije“ u kojoj napominje da su Srbi u Hrvatskoj, Slavoniji i Dalmaciji vekovima činili kompaktnu nacionalnu celinu.
„Uporedo sa etničkim čišćenjem pravoslavnih Srba u vojnim i policijskim akcijama hrvatskih snaga (1991-1995) trajala u isto vreme, ali i posle rata, ’mirnodopska oluja‘ koja je trebalo da preoblikuje nacionalnu i versku svest Srbima koji su ostali u Hrvatskoj (van prostora Republike Srpske Krajine), a potom i Srbima na čitavom prostoru Republike Hrvatske. Ova ’mirnodopska oluja‘ traje i danas“, piše Raković u ovoj knjizi.
Početkom 16. veka, franjevci su prvi zakoračili u pokatoličavanje pravoslavnog stanovništva u Dalmaciji, pojašnjava dalje Raković i tvrdi da od kad su Ante Starčević i Eugen Kvaternik 1861. osnovali Stranku prava postoji ideja o „Hrvatskoj pravoslavnoj crkvi“.
U Nezavisnoj Državi Hrvatskoj, navodi dalje ovaj istoričar, živelo je 1941. oko 1.925.000 Srba i oko 3.300.000 Hrvata, ali je tada počeo fizički i duhovni teror nad srpskim narodom.
Kako bi pokazao da su Hrvati „verski tolerantan narod“ koji nema nameru sve da pokatoliči, ustaški poglavnik je 3. aprila 1942. objavio „Zakonsku odredbu o Hrvatskoj pravoslavnoj crkvi“ koja je time proglašena „autokefalnom“.
Raković podseća da je potom 5. juna 1942. donet „Ustav Hrvatske pravoslavne crkve“ koja je trebalo da ima četiri eparhije sa sedištima u Zagrebu, Bosanskom Petrovcu, Bosanskom Brodu i Sarajevu.
Pošto o tome nije moglo da bude reči u socijalističkoj Jugoslaviji, ideja o „Hrvatskoj pravoslavnoj crkvi“ nastavila je da traje u hrvatskoj emigraciji.
Devedesetih su, podseća ovaj istoričar, na prostoru Republike Hrvatske i Republike Srpske Krajine od 1991. do 1995. srušene 84 srpske crkve i 54 parohijska doma, oštećeno je 156 srpskih crkava, 49 parohijskih domova, dve vladičanske rezidencije i jedan manastir.
Tada je na scenu stupio i stari naum koji vuče niti od Eugena Kvaternika do Ante Pavelića — „Hrvatska pravoslavna crkva“.
Ko stoji iza čitavog „projekta“
Raković za Sputnjik tvrdi da takozvana Hrvatska pravoslavna crkva nema verske objekte, da oni improvizuju, da neke vrste opela vrše u restoranima i kafanama.
„Ideju o stvaranju Hrvatske pravoslavne crkve, gura profesor Juraj Kolarić, bivši dekan Katoličkog bogoslovskog fakulteta u Zagrebu. Dakle, nadbiskup Bozanić ne može da nema saznanja o stvarima koje je Juraj Kolarić radio, već sigurno da za to postoji prećutna saglasnost, ali ne samo prećutna saglasnost vrha Rimokatoličke crkve u Hrvata“, jasan je Raković.
Cilj je, pojašnjava, da ako već ne mogu da prevode i prekrštavaju pravoslavne Srbe u rimokatolike Hrvate, onda se radi o međufazi — da Srbe prvo prevedu u pravoslavne Hrvate, a potom nekim procesom, ukoliko im to bude bilo potrebno, u rimokatolike Hrvate.
Iako imaju 17.000 onih koji su se izjasnili kao vernici ove takozvane crkve, oni dosad nisu bili registrovani zato što hrvatska vlast to nije podržavala. „Dok je bio predsednik Ivo Josipović, slao je pismo vladiki Fotiju gde odbacuje mogućnost postojanja Hrvatske pravoslavne crkve“, podseća Raković.
