Iako je Sveti apostol Andrej Prvozvani još u prvom veku na obalama Dnjepra širio „blagu vest“, Rusija je postala hrišćanska zemlja tek krštenjem kijevskog kneza Vladimira 988. godine. Tog dana ruski narod je primio hrišćanstvo, rodila se ruska državnost, nova zemlja, nova civilizacija.
Tokom hiljadu godina Rusija je postala najveća pravoslavna zemlja na svetu. Čak i godine progona Crkve, žestoke represije protiv sveštenika i vernika, žestoke ateističke propagande nisu mogli da ubiju veru i duh u pravoslavlja u ruskom narodu. Zatvarali su hramove, rušili manastire, ubijali sveštenike, ali je vera ostala u srcima ljudi.
U carskoj Rusiji, sve do Oktobarske revolucije 1917. godine, bilo je oko 78.000 hramova. Međutim, u prvih 20 godina sovjetske vlasti zatvoreni su skoro svi manastiri, sve duhovne akademije i bogoslovije, kao i preko 60.000 hramova. Hiljade svetinja je srušeno eksplozivom ili su pretvarani u kasarne, zatvore i magacine. Uništavane su crkve, spaljivane ikone, skrnavljene svete mošti, bacana su zvona sa zvonika… Uoči raspada Sovjetskog Saveza 1987. radilo je samo 6.500 crkava.
Raspadom SSSR-a završio se 74-godišnji period mučeništva i crkva je postepeno od nekada glavnog ideološkog neprijatelja postala institucija u koju narod posle države i vojske ima najviše poverenja.
Obnova pravoslavlja u Rusiji danas je vidljiva i golim okom. U dokumentarnom filmu iz 2013. godine „Drugo krštenje Rusije“ mitropolita Volokomalskog Ilariona, navodi se da je za četvrt veka Ruska pravoslavna crkva, u Rusiji i u celom svetu, sagradila 25.000 hramova. Hiljadu hramova godišnje, tri hrama dnevno. U istoriji hrišćanstva nikad se nije desilo ništa slično.
Ukupno u Ruskoj pravoslavnoj crkvi radi 33.489 hramova i 805 manastira. Od toga u Rusiji je 17.042 hrama, ostali su van granica zemlje. U njima je danas 12.000 nedeljnih škola.U ovom periodu rekonstruisano je 783 manastira, otvoreno je oko 90 duhovnih škola i seminarija i pravoslavnih univerziteta.
I u Moskvi je izgrađen veliki broj prelepih crkava, manastira i kapela, koji predstavljaju ogromno arhitektonsko i duhovno bogatstvo ruskog naroda. Prema podacima iz 2014. godine ima ih oko 1.056 (934 hrama i 122 kapele). Izdvojili smo samo neke od njih…
Hram Hrista Spasitelja
Sa zapadne strane Kremlja nalazi se najveći pravoslavni hram na svetu — Katedralni saborni hram Hrista Spasitelja. Izgrađen je 1883. godine prema projektu arhitekte Konstantina Tona. Gradili su ga istaknuti neimari i umetnici iz cele Rusije 44 godine, u čast pobede nad Napoleonom.
Naime, kada je poslednji Napoleonov vojnik 1812. napustio teritoriju carstva, Aleksandar Prvi je odmah napisao ukaz o gradnji hrama u znak zahvalnosti Bogu. Kako se dan ruske pobede poklopio sa Božićem, hram je posvećen Hristovom rođenju.
Hram Hrista Spasitelja je za vreme carske Rusije bio glavna moskovska crkva. Srušen je 1931. godine po naredbi komunističkih vlasti. Na tom mestu je tada izgrađen kompleks sa bazenima.
Ponovna izgradnja je započeta 1990. godine i trajala je 10 godina prema crtežima i starim fotografijama.
Sadašnje zdanje hrama je osveštano 19. avgusta 2000. godine. Danas je to glavni hram u zemlji. Na velike pravoslavne praznike ovde službu služi patrijarh moskovski i cele Rusije, a tim događajima, osim brojnih vernika, obavezno prisustvuju predsednik države, premijer i gotovo celo rukovodstvo zemlje.
Hram Svetog Vasilija Blaženog
Hram Vasilija Blaženog nalazi se na Crvenom trgu u Moskvi i jedan od arhitektonskih simbola ruske prestonice.
Izgradnju crkve je naručio car Ivan Grozni. Hram je građen između 1555. i 1561. godine, kao sećanje na osvajanje Kazanskog kanata.
Devet šarenih i blistavih kupola spojenih u zajedničku osnovu u obliku turbana simbolizuju tatarska plemena koje je pobedio car Ivan Grozni i njihove teritorije pripojio Rusiji. U prizemlju se nalazi kapela Svetog Vasilija Blaženog, gde se nalaze i njegove svete mošti.
Prema legendi, Grozni je, po završetku izgradnje, naredio da neimaru Postniku Jakovljevu iskopaju oči, kako više nikad i nigde u svetu ne bi izgradio ništa slično i tako lepo.
Kazanjska saborna crkva
Prvobitno je sagrađena od drveta, 1625. godine u čast oslobođenja Moskve od poljsko-litvanske agresije, a podigao ju je princ Dimitrije Požarski. Pošto je ova crkva izgorela u požaru 1632. godine, car Mihail Prvi Fjodorovič Romanov je naredio da se obnovi u kamenu. Novi hram je osveštan 1936. Kazanjska saborna crkva se nalazi u severozapadnom uglu moskovskog Crvenog trga.
Josif Staljin je 1936. godine naredio njegovo rušenje. Na njenom mestu bio je izgrađen paviljon u čast Treće Internacionalne, a kasnije je tu bio smešten javni toalet.
Ponovo je izgrađena devedesetih godina.
Ime crkve dolazi od najvažnije ruske ikone — Bogorodice Kazanjske, koju Rusi slave u znak pobede nad agresorima sa istoka.
Uprkos malim dimenzijama, ovaj hram je postao jedna od najvažnijih crkava ruske prestonice.
Uspenska saborna crkva
Uspenska saborna crkva nalazi se u okviru moskovskog Kremlja, a nekada je bila mesto krunisanja ruskih careva.
Rađena je po nacrtima bolonjskog arhitekte Aristotela Fiorovantija u vreme Ivana Trećeg, od 1475. do 1479. godine, na temeljima starije građevine.
Freske su rađene u periodu izgradnje, ali su preslikane tokom obnove 1642/1643. godine. Današnji ikonostas je iz 1652. godine.
Crkva je grobno mesto mnogih crkvenih prvojerarha. Danas je muzej sa velikom galerijom ikona i samo povremeno se služi u njoj.
Novodevičji manastir
Novodevičji manastir ili Smoljenski manastir je pravoslavni ženski manastir podignut na obali reke Moskve, na nešto više od šest kilometara od Kremlja. Osnovao ga je veliki knjaz Vasilije Treće 1524. godine u čast Smoljenske ikone Bogorodice Odigitrija.
Arhitektonski kompleks manastira izgrađen je u 16. i 17. veku u baroknom stilu i od tada nije bitno izmenjen, iako je u martu prošle godine pretpeo požar koji je zahvatio 300 kvadratnih metara manastira. Smatra se najbolje očuvanim istorijskim kompleksom u Moskvi i pod zaštitom je Uneska.
Sadašnji manastir je pod zajedničkom nadležnosti Ruske pravoslavne crkve i Državnog istorijskog muzeja. Od 2010. godine ovde radi crveni muzej Moskovske eparhije.
Na teritoriji manastira se nalazi i groblje na kome su sahranjeni brojni ruski i sovjetski velikani, kao i lideri države: Čehov, Gogolj, Hruščov, Jeljcin…
Pokrovski manastir
Pokrovski manastir u centru Moskve, na Taganjci, jedna od najvećih svetinja u Rusiji. U ovaj manastir svakodnevno dolazi hiljade hodočasnika da se pokloni moštima blažene Matrone Moskovske.
Pokrovski manastir je osnovao car Aleksej Mihailovič 1635. godine u sećanje na svog oca patrijarha Filareta, koji je preminuo na praznik Pokrova Bogorice.
U prvom veku svog postojanja manastir je radio kao dom za siromašne.
Prva crkva sagrađena je 1655. godine od kamena i posvećena je Pokrovu Presvete Bogorodice. Obnovljena je 1808. godine.
Od maja 1998. ovde se nalaze mošti Svete Matrone, jedne od najvećih ruskih svetiteljki i čudotvorki. Ljudi svih vera iz celog sveta dolaze u ovaj manastir kako bi se poklonili moštima Matrjoške i zamolili je za pomoć. Vernici obavezno svetiteljki donose cveće.
