Početkom februara, mađarski i ruski šefovi diplomatije usvojili su zajedničke planove o saradnji u oblastima energetike, industrije, zdravstva i istraživanja svemira.
Međutim, dvadesetak dana kasnije, usledila je ruska specijalna intervencija u Ukrajini, a Mađarska se našla u procepu i, čini se, preko volje se priključila zapadnim sankcijama. Mađarska je bila poslednja država koja je pristala da se Rusija isključi iz međunarodnog sistema plaćanja SVIFT.
Nije lako Mađarskoj da se izbori za samostalnu politiku prema Ukrajini
Ipak, prema rečima mađarskog šefa diplomatije Petera Sijarta, mađarska teritorija neće biti korišćena za snabdevanje oružjem Ukrajine, niti će Mađarska slati oružje kijevskom režimu. On je ovu odluku opravdao pitanjima nacionalne bezbednosti svoje zemlje, kao i bezbednosti mađarske manjine u Transkarpatskom regionu u Ukrajini.
„U jednoj izuzetno složenoj situaciji, kada je Rusija izložena osudi EU zbog svoje specijalne operacije u Ukrajini, nije lako izboriti neku vrstu samostalne pozicije, odnosno voditi što samostalniju politiku, uvek imajući u vidu nacionalne interese Mađarske“, komentariše situaciju istoričar Saša Adamović.
Mađarska je izložena izuzetno snažnim zapadnim pritiscima da se pridruži osudi Rusije, kao i da u svakom segmentu prati zapadnu politiku prema Moskvi. Zbog svojih stavova Mađarska će biti kritikovana, jer je jasno da ostavlja prostor za nastavak saradnje sa Rusijom nakon okončanja krize, dodaje on.
Opšti je interes da Orban pobedi na izborima
S obzirom da su izbori u Mađarskoj zakazani za početak aprila, Adamović podseća da se Viktor Orban i zbog toga nalazi pod velikim pritiskom Zapada – pod pokroviteljstvom Brisela organizuje se i ujedinjuje opozicija – očita je namera EU da ukloni Orbana sa vlasti.
„Buduće postupke Viktora Orbana treba posmatrati i kroz tu prizmu. Ako u nekom momentu odnosi Mađarske i Rusije budu privremeno zamrznuti, po mom mišljenju, tome ne treba pridavati veliku pažnju. Jer, opšti je interes, i Mađarske i Rusije, s obzirom na Orbanovu politiku i ono što je pokazivao prethodnih godina, da Viktor Orban pobedi na izborima. I mislim da će Rusija zbog toga imati razumevanja i uvažavati poziciju Mađarske kao što Rusija uvažava poziciju Srbije“, smatra Adamović.
Krajem februara, Budimpešta, mađarska prestonica je čak figurirala kao jedno od mogućih mesta susreta ruske i ukrajinske delegacije. Prema rečima Petera Sijarta, upravo je on, u razgovorima sa ruskim i ukrajinskim šefovima diplomatija to i predložio.
Teško je proceniti koliko je Budimpešta kao opcija za susret pregovarača realna opcija. Da li će se pregovori nastaviti tamo gde su započeli, manje je važno. Važnije je da što veći broj ljudi shvati zbog čega je kriza u Ukrajini bila neizbežna, kao i da su za njenu eskalaciju odgovorni Ukrajina i Zapad, a ne Rusija, zaključuje on.
Orban će „hodati na ivici noža“ i neće okrenuti leđa Rusiji
Podsećamo, za razliku od ostatka EU, Mađarska i Rusija imale su izuzetno srdačne odnose, koji su se ogledali ne samo u ekonomskoj, već i u političkoj saradnji. Nedavno su se sreli i ruski predsednik Vladimir Putin i mađarski premijer Viktor Orban, kada je Budimpešta isposlovala cenu gasa značajno nižu od tadašnjih berzanskih cena. Bio je to dvanaesti susret dvojice lidera.
Mađarski premijer je, za razliku od drugih svojih kolega iz EU, početkom ruske specijalne operacije pokazivao priličnu uzdržanost i nije se koristio rečnikom koji m su se oni koristili. Zapadni mediji zlurado primećuju da Orban rusku operaciju nije nazivao „agresijom“ ili „invazijom“.
Uspostavljanje dobrih odnosa sa Rusijom, deo su mađarske ekonomsko-političke razvojne strategije pod nazivom „Istočno otvaranje“, koja podrazumeva blisku saradnju sa Rusijom i Kinom. Kao deo te strategije je i projekat izgradnje još dva nuklearna reaktora u jedinoj mađarskoj nuklearnoj elektrani, koji finansira Rusija i koji vredi 12 milijardi evra. Takođe, Budimpešta je izabrana za sedište ruske Međunarodne investicione banke (IIB).
Međutim, Mađarska se suočava sa jakim pritiscima da se odrekne prijateljstva sa Rusijom i u potpunosti prikloni Zapadu – to je stav i opozicionog lidera Petera Marki-Zaja. Zapadni kritičari naglašavaju da mađarskom premijeru mnogo toga ne ide na ruku – pre svega, njegovi partneri iz Višegradske grupe, na prvom mestu poljski premijer Mateuš Moravjecki, svim srcem stoje uz Zapad. Češka je, pak istupila iz IIB-a što je jedna od mera kažnjavanja Rusije (isto to je učinila i Rumunija koja nije članica Višegradske grupe).
Međutim, čak i zapadni analitičari i kritičari Viktora Orbana misle da će on, kako kažu, pre „hodati na ivici noža“ i da neće okrenuti leđa Rusiji. Kao argument za takvu tvrdnju navode njegove reči da proširenje nuklearne elektrane i dugoročni ugovori o snabdevanju gasom moraju da budu izostavljeni iz politike sankcija.