Veza stara 6.000 godina: Da li je rešena tajna jednog od najvažnijih otkrića u istoriji /foto/
CC0 / Slika generisana veštačkom inteligencijom /
Pratite nas
Poreklo pisma u Mesopotamiji leži u slikama otisnutim sa pečatnih cilindara na glinene tablice i druge predmete, otkrila je istraživačka grupa sa Univerziteta u Bolonji.
Oni su identifikovali seriju veza između znakova urezanih na tim cilindrima, starim oko 6.000 godina, i nekih znakova proto-klinastog pisma razvijenog u Uruku, gradu na prostorima današnjeg Iraka, oko 3000. godine pre nove ere.
Zašto je ovo otkriće značajno za čovečanstvo
Studija objavljena u žurnalu „Antikviteti“ otvara novi put za istraživače nastanka pisma, saopštio je Univerzitet u Bolonji, a mogao bi i da pomogne istraživačima ne samo da shvate značenje znakova na pečatnim cilindrima, već i da dešifruju mnoge nepoznate znake proto-klinastog pisma.
„Konceptualni skok sa simbolizma pre nastanka pisma do samog pisma je značajan razvoj u ljudskoj kognitivnoj tehnologiji. Nastanak pisma predstavlja prelazak iz praistorije u istoriju, a otkrića u ovoj studiji premošćuju taj jaz prikazom kako su neke kasne praistorijske slike inkorporirane u jedan od najranijih sistema pisanja“,objasnila je Silvija Ferara, profesorka Odeljenja za klasičnu filologiju i italijanske studije na Univerzitetu u Bolonji, prenosi „Unibo Magazin“.
Uruk je jedan od prvih gradova koji su nastali u Mesopotamiji i bio je važan centar tokom 4. milenijuma pre nove ere. Imao je uticaj na veliki prostor od današnjeg jugozapadnog Irana do jugoistočne Turske.
Archaeologists have identified the precursors of writing in the designs of ancient seals dating back about 6,000 years ago in Mesopotamia ⛏️✍️ https://t.co/SuEcA9LeAa
— Spencer Wells (@spwells) November 5, 2024
U ovom regionu pojavili su se i pečatni cilindri. Obično su bili napravljeni od kamena i na njima su bile ugravirane serije znakova, a kada su se valjali po glinenim pločama ostavljali su otisak. Od sredine 4. milenijuma pre nove ere, pečatni cilindri korišćeni su kao deo sistema računovodstva kojim su praćeni proizvodnja, skladištenje i transport različite robe, posebno poljoprivrednih i tekstilnih proizvoda.
U tom kontekstu pojavilo se proto-klinasto pismo: arhaična forma pisanja u kojoj su korišćene stotine piktografskih znakova, od kojih polovina i danas nije dešifrovana. Kao i pečatni cilindri, proto-klinasto pismo korišćeno je za računovodstvo, mada uglavnom u južnom Iraku.
„Bliska veza pečata i razvoja sistema pisanja u jugozapadnoj Aziji dugo se zna, ali odnos između specijalnih pečatnih cilindara i oblika znakova skoro da nije ispitan. Ovo je bilo naše početno pitanje: da li su znaci na pečatima doprineli značajno razvoju znakova u prvom pismu u regionu“, objasnila je Ferara.
Kako su naučnici došli do odgovora
Da bi dobili odgovor, istraživači su sistematski poredili dizajn na cilindrima sa proto-klinastim znacima, tražeći veze i u grafičkom rešenju i u značenju.
„Fokusirali smo se na pečatne znake koji su nastali pre razvoja pisma, ali su nastavili da se razvijaju u periodu razvoja proto-pisma. Ovaj pristup omogućio nam je da identifikujemo seriju ukrasa povezanih sa transportom tekstila i grnčarije, koja su kasnije razvijena u slične znake proto-klinastog pisma“, izjavili su koautori studije Ketrin Keli i Matija Kartolano, istraživači Univerziteta u Bolonji.
La scrittura? In Mesopotamia nacque in realtà per fare i conti: ecco cosa hanno scoperto i ricercatori dell'@Unibo, #Cultura https://t.co/X3XkH2mtLC
— Dire.it (@direpuntoit) November 5, 2024
Otkriće do kojeg su došli prvi put je pokazalo direktnu vezu između sistema pečatnih cilindra i razvoja pisma, jednog od najvažnijih izuma u istoriji, pa nudi novu perspektivu u proučavanju evolucije simboličnog i pisanog sistema.
„Naši rezultati pokazuju da su simboli urezani na pečatnim cilindrima direktno povezani sa razvojem proto-klinastog pisma u južnom Iraku. Takođe pokazuju kako je značenje ovih simbola integrisano u pismo“, potvrdila je Silvija Ferara.
Uruk je bio jedan od najstarijih gradova u Sumeru, a prema sumerskom spisku kraljeva osnovao ga je kralj Enmerkar. Vladar ovog grada, ako je verovati ne baš verodostojnom spisku kraljeva, bio je i Gilgameš, heroj mesopotamijskog folklora i junak Epa o Gilgamešu. Uruk je bio jedan od prvih gusto naseljenih gradova na svetu, a veruje se da je oko 3000. godine pre nove ere imao 50.000 ili 60.000 stanovnika i bio najveći na planeti.
Kada je reč o pismu, veruje se da je ono nastalo više puta, na više različitih mesta. Najstarije pismo je ono razvijeno u Mesopotamiji u 4. milenijumu pre nove ere, a samo malo mlađi od klinastog pisma su hijeroglifi u Starom Egiptu, za koje se veruje da su nastali oko 3250. pre nove ere. Pismo je nezavisno razvijeno i u Kini oko 1250. pre nove ere i u Severnoj i Južnoj Americi početkom nove ere.
Pogledajte i:
